فست‌فودها، خوشمزه‌های بی‌ارزش

با تغییر سبک و ماشینی شدن زندگی تمایل افراد جامعه به استفاده از غذاهای آماده روز‌به‌روز افزایش یافته است، گویا مردم در عصر حاضر بر خلاف نسل‌های گذشته فرصتی برای تهیه غذاهای خوشمزه و سنتی ندارند و می‌خواهند در کمترین زمان غذایی ناسالم و خوشمزه را برای رفع گرسنگی خود استفاده کنند.

از طرفی همان‌طور که می‌دانید فست‌فود یا غذای فوری عنوانی است برای غذاهایی که به سرعت طبخ و آماده می‌شوند. فست‌فودها غذاهای آماده‌ای هستند که معمولاً بدون چنگال، قاشق و بشقاب و عمدتاً به شکل ساندویچی سرو می‌شوند و غذای انگشتی به حساب می‌آیند. این نوع غذاها هرچند ظاهر و طعم جذاب دارند، اما عادات غذایی نادرستی همچون پرخوری، کم‌تحرکی و سریع غذا خوردن را ایجاد می‌کنند.

از طرفی دیگر استفاده مداوم از فست‌فود موجب ابتلا به بیماری مختلفی از جمله چاقی، کبد چرب، انواع سرطان‌ها، دیابت و غیره می‌شود.

مطالعات نشان می‌دهند، سرطان‌های معده و روده در سال‌های اخیر به علت استفاده بی‌رویه از غذاهای آماده و کنسرو شده به‌ویژه مواد غذایی که به روش غیراستاندارد تهیه می‌شوند، در ایران و سایر کشورهای جهان به‌شدت افزایش یافته است.

بر اساس گزارش وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، سرطان معده با 13.70 و سرطان روده بزرگ با 13.31 در هر 100 هزار نفر از شایع‌ترین سرطان‌ها در کشور ما به‌شمار می‌آیند و عادات بد غذایی بیشترین نقش را در بروز این بیماری‌ها دارند.

در همین راستا و با موضوع تأثیر فست‌فود بر گوارش با یکی از کارشناسان تغذیه و رژیم‌درمانی به گفت‌وگو نشسته که نتیجه را باهم می‌خوانیم:

محمد‌علی باقری ضمن بیان آنکه فست‌فود غذ‌اهایی هستند که سریع آماده شده و در اختیار مصرف‌کننده قرار می‌گیرند، تصریح کرد: در این نوع غذاها اکثر گروه‌های غذایی شامل پروتئین، کبروهیدرات، قند، چربی و نشاسته به‌صورت مخلوط یافت و موجب سنگینی غذا می‌شود.

وی ضمن بیان آنکه برخی از غذاهای فوری به‌صورت پخته‌شده و یا نیم‌پز در اختیار مصرف‌کنندگان قرار می‌گیرد، عنوان کرد: در کشور ما اکثر افراد تمایل دارند که غذاهای پروتئینی بسیار چرب و ادویه‌دار مصرف کنند.

کارشناس تغذیه و رژیم‌درمانی با اشاره به اینکه در ترکیبات برخی از غذاهای نیمه‌آماده و فست‌‌فودی از مواد نگهدارنده استفاده می‌شود، عنوان کرد: از آنجایی که ذائقه مردم در اکثر کشور‌ها به‌خصوص ایران به سمت خوشمزگی غذا به جای سالم بودن می‌رود، کارخانه‌ها از مقدار زیادی ادویه استفاده می‌کنند که این مواد برای معده، روده ودستگاه گوارش انسان مضرر هستند.

  آسیب به دستگاه گوارش در اثر استفاده از درصد بالای روغن، ادویه، مواد نگهدارنده و قندها

باقری ضمن اشاره به انواع سس‌ها که در کنار این غذاها استفاده می‌شود، افزود: استفاده از درصد بالای روغن، ادویه، مواد نگهدارنده و قند‌ها باعث می‌شود که دستگاه گوارش انسان متحمل آسیب شود.

وی با تصریح بر اینکه غذا برای جذب باید وارد مجاری مختلف دستگاه گوارش ازجمله دهان، مری و معده شود تصریح کرد: معمولاً غذاهای فست‌‌فودی رطوبت بسیار کم و چربی بسیار بالایی دارند و این امر باعث می‌شود که غذا جذب‌نشده وارد دستگاه گوارش شود.

کارشناس تغذیه و رژیم‌درمانی ضمن بیان آنکه این نوع غذاها با کالری، نمک، چربی به‌ویژه اسید چرب اشباع بالا، ویتامین و مواد معدنی اندک، در درازمدت خطر ابتلا به فشار خون بالا را افزایش می‌دهند افزود: همچنین نان‌های مورد استفاده در غذاهای آماده نیز بدون سبوس است که منجر به کاهش دریافت فیبر مورد نیاز بدن می‌شود.

  فست‌‌فودها موجب سیری کاذب و فقر غذایی می‌شوند

باقری با ابراز اینکه ترکیب نشاسته و پروتئین موجود در این غذاها سبب می‌شود که ارزش غذایی جذب شده در بدن به‌شدت کاهش یابد، تصریح کرد: در واقع فست‌فود کمکی به جذب ارزش‌های غذایی همچون ویتامین‌ها، پروتئین و غیره نمی‌کنند.

وی ضمن بیان آنکه در فست‌وفود‌ها معولاً از روغن‌های بسیار داغ استفاده می‌شود، مطرح کرد: از آنجایی که فرآیند شیمیایی روغن‌ها در اثر داغ شدن تغییر می‌کند مصرف این نوع مواد غذایی احتمال مسمومیت را افزایش می‌دهد.

کارشناس تغذیه و رژیم‌درمانی با اشاره به اینکه مصرف غذاهای آماده موجب سیری کاذب همراه با فقر غذایی در فرد می‌شود، عنوان کرد: آسیب این نوع تغذیه ناسالم به همه بدن می‌رسد، اما بیشترین آسیب شامل کبد و دستگاه گوارش می‌شود همچنین سیری کاذب و فقر غذایی در کنار یکدیگر موجب چاقی و افزایش وزن به‌خصوص در جوانان و نوجوانان خواهد شد.

باقری با ابراز اینکه مصرف غذاهای آماده احتمال ابتلا به دیابت را افزایش می‌دهد، تصریح کرد: شیوع برخی از سرطان‌ها ماننده روده و معده نیز از عوارض مصرف مداوم غذاهای آماده است که به علت ترکیبات نیترات و نیتریت ایجاد می‌شوند.

   کند شدن رشد کودکان در اثر استفاده بی‌رویه از فست‌‌فودها

وی ضمن بیان آنکه هنگامی که کودکان عادت به استفاده از فست‌فود می‌کنند، دچار فقر غذایی در سنین بالاتر می‌شوند، مطرح کرد: استفاده مداوم از فست‌فود و غذاهای آماده در کودکان رشد آن‌ها را با چال جدی مواجه می‌کند.

این کارشناس تغذیه و رژیم‌درمانی با تأکید بر اینکه پوکی استخوان، کبد چرب و ضعف عضلانی دیگر امراض ناشی از استفاده مداوم از فست‌فود است، تصریح کرد: انواع چاشنی‌ها و سس‌هایی که همراه با غذاهای آماده مصرف می‌شوند محرک اشتها، ترشح اسید معده و حرکات سیستم گوارشی هستند که این موضوع زمینه را برای پرخوری و بروز چاقی فراهم می‌آورد.

باقری ضمن بیان آنکه استفاده مداوم از فست‌فود موجب یبوست، امراض معده و روده می‌شوند، گفت: به دلیل رطوبت کم، این غذاها موجب فشار زیادی در حرکات دودی شکل روده و تحریک آن شده و می‌تواند شانس ابتلا به سرطان روده را در افراد علاقه‌مند به مصرف فست‌فود افزایش دهد.

   غذاهای بخار پز را جایگزین فست‌فود کنید

وی ضمن بیان آنکه رفلاکس، تنبلی معده و اختلال سوخت و ساز در کبد از مهم‌ترین مضرات این ماده غذایی هستند، مطرح کرد: سنین زیر 16 سال و بالای 70 سال بیشترین آسیب بدنی را از این مواد ناسالم می‌بینند و ممکن است آثار سوء آن را بلافاصله مشاهده کنند.

این کارشناس تغذیه و رژیم‌درمانی با ابراز اینکه استفاده مداوم از فست‌فود موجب ابتلا به کبد چرب و چاقی در تمام گروه‌های سنی به‌خصوص جوانان و نوجوانان می‌شود، گفت: توصیه می‌کنم برای اینکه بدنی سالم و مناسب داشته باشند استفاده از غذاهای بخارپز را در اولویت مصرف خود قرار دهند.

باقری ضمن بیان آنکه در صورت تمایل زیاد به مصرف غذاهای آماده و برای کاهش مصرف این مواد، تعداد دفعات مصرف را در طول زمان کاهش دهید و تا حد امکان مواد غذایی را در شرایط مناسب از نظر نگهداری، نوع روغن مصرفی و با استفاده از مواد اولیه تازه و سالم در منزل تهیه کنید، عنوان کرد: برای کاهش اثرات مضر غذاهای آماده، از میوه‌ها و سبزی‌های سالم و تازه در کنار غذا استفاده کنید. مصرف مقادیر مناسب این مواد می‌تواند ویتامین‌های لازم برای بدن را تأمین کرده و اثرات مضر مواد سرطان‌زایی را که با مصرف زیاد غذاهای آماده وارد بدن شده است، خنثی کند.

وی با ابراز اینکه مصرف غذاهای شور و چرب مانند پنیر پیتزا، چیپس، ترشی‌جات، خیارشور، انواع سس و سیب‌زمینی سرخ‌کرده که معمولاً به همراه غذاهای آماده مصرف می‌شوند، باید کاهش داد، اذعان کرد: بنابراین ضمن توصیه به عدم استفاده از روغن‌های جامد و استفاده از روغن‌های مخصوص سرخ‌کردنی در حجم کم برای موارد سرخ کردن و کاهش مصرف غذاهای چرب تأکید می‌شود.

حال با توجه به آنچه گفته شد امروزه خوردن فست‌‌فودها و خرید غذاهای بیرون‌بر به بخشی از عادات غذایی ما تبدیل شده است. مصرف مداوم این غذاها مضرات بسیاری برای سلامت ما به همراه دارد؛ بنابراین با توجه به اثرات مخرب فست‌فودها بر سلامت بدن، باید در مصرف آن‌ها بیشتر احتیاط کرد.

فست‌فود‌ها سرشار از کربوهیدرات هستند. وقتی این غذا‌ها وارد بدن می‌شوند قند حاصل از آن‌ها وارد خون شده و قند خون افزایش پیدا می‌کند. ازجمله بیماری‌های گوارشی که طرفداران فست‌فود را تهدید می‌کند می‌توان به نفخ، سوء‌هاضمه، رفلاکس معده، سرطان معده و روده بزرگ اشاره کرد.

از طرفی کالری اضافه در این مواد غذایی موجب چاقی می‌شود. خطر بیماری تنفسی به واسطه فست‌فود در کودکان بیشتر است. پژوهش‌ها نشان داده کودکانی که در هفته سه بار فست‌فود می‌خورند بیشتر از دیگران در خطر ابتلا به مشکلات تنفسی قرار می‌گیرند.

توصیه می‌شود جای استفاده از این غذاهای چرب و پرادویه از فست‌فودهای سالم و سنتی استفاده کنیم؛ مخلوط میوه‌ها و سبزی‌ها؛ تخمه‌ها و تنقلات قدیمی، میوه‌های خشک شده (توت، آلو، پسته، انجیر، خرما و …) که عوارض بسیار کمی دارند و چربی‌هایی که در این دانه‌های خوراکی وجود دارد برخلاف چربی‌هایی که در فست‌فودها استفاده می‌شود چربی‌های بسیار مفید هستند که نه‌تنها باعث بیماری نمی‌شوند، بلکه ‌چربی بدن خون را کاهش داده و باعث افزایش چربی خوب بدن می‌شوند.

همچنین غذای خانگی را می‌توان جایگزین غذاهای آماده کرد و مقدار گوشت کمتر و سبزیجات بیشتری در تهیه غذا به کار برد. همچنین به جای قرص‌های فشرده سوپ، پودر پیاز یا سیر آماده که دارای مقدار زیادی نمک هستند می‌توان از سوپ‌های تازه و کم‌نمک خانگی و در غذاهای خود از سیر تازه استفاده کرد.