کد خبر : 55637
تاریخ : 1401/3/1
گروه خبری : استان‌ها

رئیس سابق مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی همدان مطرح کرد؛

لزوم برندسازی و بازاریابی گیاهان دارویی

خام‌فروشی دردی بر پیکره گیاهان دارویی همدان است

گیاهان دارویی تولیدی در استان همدان ظرفیت عظیمی برای تولید، صادرات، اشتغال‌زایی و غیره دارند؛ موضوعی که در سایه تکمیل «زنجیره ارزش گیاهان دارویی» استان همدان معنا می‌یابد و مانع از خام‌فروشی و ورود دلالان به این عرصه می‌شود.

گیاهان دارویی نه‌تنها به سبب جنبه درمانی و ادویه‌ای بودن بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرند و می‌توانند بازارهای صادراتی را هم از آن خود کنند، بلکه توسعه کشت گیاهان دارویی کم‌آب‌بر در راستای تغییر الگوی کشت، افزایش درآمد بهره‌برداران و صرفه‌جویی در مصرف آب به‌عنوان اقدامی اولویت‌دار و محرک توسعه بخش کشاورزی موضوعی است که این روزها در وضعیت بحرانی آب همدان نیز مدنظر قرار گیرد.

استان همدان در تولید این گیاهان دارویی حرف‌های زیادی برای گفتن دارد به‌نوعی که چندی پیش بود که مدیر امور باغبانی جهاد کشاورزی استان همدان با اشاره به جایگاه باغبانی استان همدان در سال 98، مطرح کرد: استان همدان ازنظر سطح، رتبه 14 کشوری را با 2.6 درصد از باغات کشور و از نظر تولید، رتبه 11 کشوری با 2.9 درصد از تولیدات باغی کشور را به خود اختصاص داده است.

در همین راستا با توجه به لزوم کشت گیاهان دارویی و برندسازی آن با یکی فعالان این رشته به گفت‌وگو نشسته که نتیجه را باهم می‌خوانیم:

قاسم اسدیان با تأکید بر اینکه گیاهان دارویی بر اساس شرایط و توان اکولوژیک منطقه باید کشت شود، عنوان کرد: در واقع لازم است در ابتدا ظرفیت اکولوژیک منطقه در نظر گرفته شود و سپس نسبت به کشت اقدام کرد.

وی با بیان اینکه شرایط اقلیم آب و هوایی در جهان تغییر کرده، افزود: در حال حاضر متوسط درجه هوا در دنیا افزایش یافته؛ ناگفته پیداست هوا در تمام جهان گرم‌تر شده است.

این کارشناس گیاهان دارویی و منابع طبیعی ضمن کاهش بی‌سابقه نزولات آسمانی در سال‌های اخیر، یادآور شد: در همین راستا در 60 سال گذشته به‌طور متوسط حدود 29 میلی‌متر میزان نزولات آسمان در همدان کاهش یافته است.

اسدیان با بیان اینکه با افزایش درجه حرارت، تبخیر و تعرق زیاد می‌شود، عنوان کرد: متأسفانه ایران در منطقه کمربند خشک آب و هوایی قرار گرفته است.

وی با بیان اینکه متوسط بارش در جهان حدود 760، در آسیا 860 و در ایران 240 میلی‌متر است، اذعان کرد: در استان همدان متوسط بارش 300 میلی‌متر ثبت شده است.

وی با بیان اینکه 6 دهه گذشته میزان رخداد‌های بارشی در استان همدان کاهش یافته است، خاطرنشان کرد: رخداد‌ها طی این بازه زمانی به کمتر از سه میلی‌متر رسیده است.

رئیس سابق مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی همدان با بیان اینکه لازم است برای کشت گیاهان دارویی شرایط منطقه و تغییرات آب هوایی را مد نظر قرار دهیم، عنوان کرد: برخی از گیاهان دارویی در صنایع داروسازی، غذایی، آرایشی و بهداشتی، مواد نگهدارنده و غیره نقش دارند.

اسدیان تصریح کرد: گیاهانی همانند کتیرا، آنغوزه وشا، شیرین‌بیان و غیره در صنعت دارای ارزش و اهمیت هستند و این گیاهان می‌توانند مواد صنعتی تولید کنند که کاربرد گسترده‌ای در صنایع دارد.

وی با بیان اینکه عوامل مختلفی همچون کاهش آب‌های زیرزمینی، بارش و غیره به‌عنوان عوامل هشداردهنده محسوب می‌شود که اعلام می‌کنند باید در سیاست کشت گیاهان دارویی تغییر ایجاد شود، اذعان کرد: در همین راستا در اراضی، دیم‌زارها، دامنه‌ها و مراتع مختلف باید از گیاهانی استفاده کنیم که علاوه بر آنکه مواد دارویی و غذایی را تأمین می‌کنند ارزش افزوده بالایی داشته باشند.

وی با بیان اینکه اکثر گیاهان دارویی از پوشش بوته‌ای هستند، خاطرنشان کرد: برخی گیاهان علفی و بوته‌ای نیاز آبی کمتری دارند و از بخش‌های این گیاهان جهت بهره‌مندی در حوزه‌های مختلف دارویی و غذایی استفاده کرد.

این پژوهشگر منابع طبیعی با بیان اینکه این گیاهان مانع فرار آب از نقاط فوقانی و ارتفاعات می‌شوند، تصریح کرد: این گیاهان به دلیل موقعیتی که در زمین دارند در افزایش آب‌های زیرزمینی هم نقش مهمی ایفا می‌کنند.

اسدیان با بیان اینکه کشت گیاهان بر اساس اقلیم می‌تواند فرسایش خاک را کاهش اذعان کرد: گیاهان دارویی، علفی و بوته‌ای توانایی و ظرفیت مقاومت در شرایط نامطلوب را دارند و در کم‌آبی هم می‌توانند رشد کنند.

وی با بیان اینکه ارزش گیاهان دارویی در مقایسه با سایر گیاهان بسیار بیشتر است، یادآور شد: با توجه به تحقیقات و کشفیاتی که در خصوص مواد و ترکیبات گیاهان دارویی انجام شده آن‌ها می‌توانند نقش مهم و گسترده‌ای در حوزه اقتصادی و کشاورزی داشته باشند.

این فعال حوزه گیاهان دارویی و منابع طبیعی با تأکید بر تشکیل صنایع تبدیلی و فرآوری این گیاهان در کشور گفت: درصورتی‌که به جای خام‌فروشی بر اساس بازار هدف و استاندارهای جهانی به تولید گیاهان دارویی بپردازیم؛ سبب درآمد، ارزآوری مناسب، ایجاد اشتغال، فرآوری و غیره می‌شود.

اسدیان با بیان اینکه سطح مراتع استان همدان حدوداً 900 هزار هکتار است که در آن‌ها حدود یک هزار و 658 گونه گیاهی وجود دارد ادامه داد: از این میزان 315 گونه آن گیاهان دارویی است که 250 گونه آن که جنبه اقتصادی و کاربرد مناسبی دارند را در باغ گیاهان دارویی کشت کرده‌ایم.

وی مطرح کرد: در این راستا 40 گونه مثل گل‌ گاوزبان، بادرنجبویه، مریم‌گلی، زعفران، بومادران، انواع و اقسام درمنه، بابونه، آویشن، لاوان یا اسطوخودوس، رزمارینوس، به‌لیمو وحشی، خاکشیر، بارهنگ و غیره را مدنظر قرار دادیم که جنبه اقتصادی و زارعی داشته و چه به‌صورت دیم و چه به‌صورت آبی قابلیت کشت دارند.

این فعال منابع طبیعی با اشاره به اینکه برخی از این گونه‌ها چندساله و برخی یک‌ساله هستند، اظهار کرد: برخی از این گونه‌ها نسبت به کم‌آبی مقاوم بوده اما برخی نیاز به آبیاری مناسب به‌ویژه در فصل تابستان دارند.

اسدیان در ادامه صحبت‌های خود بیان کرد: برای اینکه کشاورزان و باغداران در سطح استان به سمت کشت این گونه‌ها سوق داده شوند، کلاس‌های آموزشی و ترویجی را در این راستا در پیش گرفته‌ایم و طی یک سال حدود 550 دوره کلاس آموزشی داریم.

وی با بیان اینکه کلاس‌های ترویجی هم در سطح عمومی‌تر برگزار می‌کنیم، به مقوله بسته‌بندی و نقش مهم آن در بازارهای فروش گیاهان دارویی اشاره کرد.

رئیس سابق مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی همدان در این راستا با تشریح اینکه سعی می‌کنیم تا نحوه بسته‌بندی و فرآوری را به بهره‌برداران و علاقه‌مندان به این حوزه نیز آموزش دهیم، مطرح کرد: این گیاهان به سبب اینکه ادویه‌ای یا دارویی هستند، ارزش اقتصادی مناسب و بالایی دارند اما بایستی در این مسیر به فرآوری و بسته‌بندی آن‌ها توجه ویژه‌ای شود.

اسدیان با اشاره به اینکه این گیاهان دارویی در کل عرصه‌ها و اراضی کشاورزی استان همدان گسترش دارد، عنوان کرد: باید این ظرفیت‌ها شناخته و جمع‌آوری شود.

وی مطرح کرد: در حال حاضر، کارگاه‌هایی در سطح استان همدان وجود دارند که به‌صورت متنوع در زمینه فرآوری محصولات و گیاهان دارویی فعالیت می‌کنند و هم‌اکنون بنا بر اطلاعات موجود، در استان همدان یک تا دو کارگاه وجود دارد که در زمینه اسانس‌گیری انواع و اقسام گیاهان دارویی فعال هستند.

وی ادامه داد: شاید بتوان گفت 10 تا 15 اسانس مختلف در کارگاه‌های ذکر شده تولید می‌شود و صنایع مرتبط هم از این اسانس‌ها استفاده می‌کنند اما این روند نباید فقط به مصارف داخلی منتهی شود بلکه به‌گونه‌ای باشد که با برند مخصوص، سایتی برای آن معرفی شود.

مدیر سابق مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان همدان در ادامه گفت‌و‌گو یادآور شد: باید در این زمینه سایتی طراحی شود که جنبه جهانی داشته و به کل جهان در رابطه با فعالیت این کارگاه‌ها اطلاع‌رسانی شود.

اسدیان با تأکید بر اینکه باید به بازارهای جهانی معرفی شود که چنین کارگاه و کارخانه‌ای در کشور وجود دارد، عنوان کرد: با این مواد ترکیبی و یک استاندارد مواد و گیاهان دارویی که با کشورهای متعدد مطابقت دارد، می‌توان وارد تولید شد تا بتوان با قابلیت استناد، ارزیابی و ارجاع در بازارهای جهانی حرف‌های زیادی برای گفتن داشت.

وی با تأکید بر اینکه این فرایند بسیار مفید بوده و ارزش افزوده 100 برابری به‌دنبال خواهد داشت، گفت: اگر مواد گیاهی به‌صورت خام‌فروشی و فرآوری اولیه عرضه شود؛ انتظاراتی که داریم، تحقق پیدا نمی‌کند.

مدیر مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان همدان ادامه داد: فرآیندی که ما به‌دنبال آن هستیم ایجاد اشتغال، ارزش افزوده، درآمدزایی و ارزآوری است و زمانی این امر تحقق پیدا می‌کند که بتوانیم سایت‌های بین‌المللی ایجاد کنیم و از این طریق محصولات و تولیدات داخلی را با برند مخصوص به تمام دنیا معرفی کنیم؛ همانند بعضی از محصولات که در حال حاضر در کشور وجود دارد و مصداق بارز در این خصوص، محصول خاویار را می‌توان نام برد که شهرت جهانی دارد، به‌نوعی که همه می‌دانند در ایران با این کیفیت خاویار تولید می‌شود، در امتداد این فرآیندها شاهدیم که صادرات خاویار ایران نیز در جریان است.

اسدیان با بیان اینکه باید در سایر محصولات نیز به همین منوال پیشتاز و پیشگام باشیم؛ اظهار کرد: به‌ویژه در زمینه گیاهان دارویی تا بتوانیم با برند مشخص، آن را به کل جهان معرفی و صادر کنیم.

وی با تأکید بر اینکه این ظرفیت‌ها باید شناخته و جمع‌آوری شود به‌گونه‌ای که صرفه اقتصادی به‌دنبال داشته باشد، افزود: به‌عنوان‌مثال در منطقه رزن یا نهاوند، کارخانه صنعتی بزرگ فرآوری انواع و اقسام رازیانه و گشنیز راه‌اندازی و تولیدات آن به سایر نقاط کشور در این مناطق تجمیع و عرضه شود و این عمل به‌صورت پایدار ادامه داشته باشد.

مدیر سابق مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان همدان ضمن اشاره به اهمیت بازاریابی، عنوان کرد: بایستی در زمینه گیاهان دارویی به زنجیره تولید توجه و آن را تکمیل کرد تا بتوان در کنار کشت مناسب؛ فرآوری، بسته‌بندی و بازارهای فروش آن را نیز مدنظر قرار داد.

حال با توجه به آنچه گفته شد از نظر تاریخی گیاهان اهمیت فراوانی در توسعه جوامع مختلف داشته‌اند. در همین راستا استفاده از بعضی گیاهان دارویی به‌صورت سنتی مرسوم بوده و هنوز هم رواج دارد به همین دلیل همیشه تحقیقات وسیعی جهت یافتن فراورده‌ها و مواد طبیعی دارویی گیاهان در حال انجام است.

امروزه اهمیت گیاهان دارویی و شناساندن نقش حیاتی آن‌ها در پیشبرد اهداف ملی، منطقه‌ای و جهانی برای تحقق سلامت، خودکفایی دارویی، ایجاد اشتغال و توسعه اقتصادی بر کسی پوشیده نیست. گیاهان دارویی به‌عنوان ذخایر و گنجینه‌های ژنتیکی کیانی می‌تواند بزرگ‌ترین ثروت ملی برای هر کشوری به‌عنوان یکی از تولیدات مهم در بخش کشاورزی محسوب شود. گیاهان دارویی از ارزش خاصی در علوم زیستی، پزشکی و دامپزشکی به لحاظ پیشگیری و درمان بیماری برخوردارند، در سال‌های اخیر استفاده از گیاهان دارویی به دلیل اثبات اثرات مفید آن، ارزان بودن، نداشتن اثرات جانبی و همچنین سازگار بودن با محیط زیست روزبه‌روز در حال افزایش است.

ایجاد فرصت‌های مناسب سرمایه‌گذاری جهت تولید بیشتر گیاهان دارویی در بخش کشاورزی حائز اهمیت بوده و لازم است در زمینه فراورده‌های مختلف تولید این گیاهان به‌خصوص در ایران، تحقیقات گسترده‌ای انجام شود چراکه شرایط جغرافیایی و تنوع آب و هوایی ایران و امکان رویش اکثر گیاهان دارویی در آن فرصتی طلایی نصیب کشور گشته است تا از آن به بهترین نحو استفاده نماید؛ بنابراین کشت گیاهان دارویی و تولید فراورده‌های آن می‌تواند به‌عنوان یک ضرورت ملی و در چارچوب یک برنامه مشخص و جامعه، خودکفایی دارویی، اشتغال و توسعه بخش کشاورزی را به‌دنبال داشته و به‌عنوان عامل مهمی در ارزآوری برای کشور اثرگذار باشد.

  لینک
https://www.sepehrnewspaper.com/Press/ShowNews/55637