چالش‌های متعدد، کوره سفال‌گران را خاموش کرد

کاهش نرخ مالیات و گاز، اولویت اصلی فرمانداری لالجین

لالجین که به شهر سفال معروف است، بیش از 900 واحد خُرد، کوچک و متوسط در حوزه تولید، تکمیل و فروش سفال و سرامیک دارد؛ طوری که بیش از 60 درصد مردم این شهر در حوزه صنعت سفال و سرامیک اعم از تولید، تکمیل، فروش، صادرات و غیره فعال هستند.

لالجین دارای پیشینه سفال‌سازی 700 الی یک‌هزار سال است که درحال حاضر سفال‌گری به‌عنوان یکی از مهم‌ترین رشته‌های صنایع ‌دستی استان همدان شهرت جهانی دارد.

از دیرباز صنعت سفال ایران با نام لالجین عجین شده است و هنرمندان این خطه از سالیان دور این هنر آبا و اجدادی را به نسل بعدی منتقل کرده‌اند، به‌طوری که امروز لالجین آوازه بسیار دارد و در سال 95 به نام شهر جهانی سفال به جهانیان معرفی شد.

امروز سفال تنها یک هنر نیست، بلکه یک صنعت مهم و استراتژیک است؛ صنعتی که در سالیان اخیر در اقتصاد و توسعه گردشگری لالجین نقش مهمی داشته و اکثر جوانان و مردم این شهر در کارگاه‌ها و مراکز فروش مشغول به فعالیت بودند و لالجین یکی از قطب‌های گردشگری و اقتصاد استان محسوب می‌شد.

اما درحال حاضر سفال لالجین به‌دلیل تعطیلی دوساله بازار در پی شیوع بیماری کرونا، افزایش هزینه و مالیات، تعدیل نیرو و غیره، حال خوبی ندارد؛ چراکه این چالش‌ها تأثیر مستقیمی بر وضعیت معیشتی مردم گذاشته است و امروز هنرمندان و فعالان این عرصه چشم‌انتظار حمایت مسئولان استان و وزارت گردشگری هستند.

در همین راستا با تعدادی از سفال‌گران لالجینی و سپس فرماندار این شهرستان به گفت‌وگو نشسته‌ایم که نتیجه را باهم می‌خوانیم:

یک سفال‌گر با بیان اینکه از سال 1399 تاکنون به دلایلی همچون افزایش نرخ ارز و کاهش تقاضای بازار سفال لالجین به انزوا کشیده شد، عنوان کرد: در این راستا قیمت مواد اولیه هم به‌یک‌باره چندین‌برابر شد؛ به‌طوری که در گذشته لعاب با قیمت هر کیلو 12 هزار تومان خریداری می‌شد، اما درحال حاضر قیمت این کالا به کیلویی 50 هزار تومان افزایش یافته است.

مسعود به‌خبر با بیان اینکه افزایش حقوق کارگران از یک‌طرف و چندین‌برابر شدن هزینه تولید از یک طرف باعث شده که به فکر کار دیگری باشم، مطرح کرد: تصمیم گرفتم امسال به‌عنوان آخرین سالی باشد که در این عرصه و صنعت فعالیت می‌کنم؛ هرچند یک ماهی می‌شود که تمام کارگرانم را تعدیل کرده و خودم به‌تنهایی کار می‌کنم، اما بازهم این فعالیت سودی ندارد.

    دل کندن سفالگران از کار پیامد عدم حمایت‌ها

وی با بیان اینکه هزینه حمل خاک سفال از طبس تا همدان بالغ‌بر 25 میلیون تومان اعتبار نیاز دارد، اذعان کرد: متأسفانه به‌دلیل عدم دسترسی به خاک سفال و حمایت مسئولان، بسیاری از سفال‌کاران دست از کار شسته و کارگاه خود را تبدیل کردند.

این سفال‌گر همدانی با بیان اینکه روزانه بالغ‌بر 500 هزار تومان باید برای اجاره‌بهای مغازه کنار بگذارم، عنوان کرد: هزینه اجاره‌بهای سالانه مغازه از 100 به 170 میلیون تومان افزایش یافته و این درحالی بوده که طی این مدت هزینه تولید،آب، برق و گاز هم چندین‌برابر شده است.

به‌خبر با بیان اینکه فروش جزئی نداریم و مشتریان به‌صورت عمده از ما خرید می‌کنند، ابراز کرد: به‌دلیل خشک‌سالی درحال حاضر گلخانه‌داران به‌صورت عمده سفارش می‌دهند که گویی حال آن‌ها هم بهتر از ما نیست و کار گلخانه‌داران نیز در این دوران راکد مانده است.

وی با بیان اینکه متأسفانه دلالان در بازار سفال زیاد شده‌اند و این امر سبب شده که سفال‌گران نتوانند به‌صورت مستقیم با مشتریان خارجی خود در ارتباط باشند، اذعان کرد: یکی از دلایل دیگر عدم ارتباط مستقیم سفال‌گران با خریداران، نداشتن کارت بازرگانی و سخت‌گیری در این حوزه است.

   هزینه مالیات کمرشکن است فکری به حال سفال‌گران کنید

این سفال‌گر همدانی ضمن اشاره به هزینه کمرشکن مالیات، ابرز کرد: به عقیده بنده لالجین در بحث مالیات با کل کشور و استان همدان فرق می‌کند و درواقع سخت‌گیری‌های بیش از اندازه این ارگان، لالجینی‌ها را کلافه کرده است.

به‌خبر بیان کرد: با وجود اینکه تولیدی مربوط به سه شریک است، اما همچنان مالیات به ما تعلق می‌گیرد؛ در گذشته واحد‌های تولیدی مشمول مالیات نمی‌شدند، اما درحال حاضر موظف هستند بیشترین میزان مالیات را پرداخت کنند.

وی با بیان اینکه در سال 1398 به‌دلیل کرونا درآمد ما به میزان چشمگیری کاهش یافته است، عنوان کرد: اما بااین‌حال نرخ مالیات که به واحد ما اختصاص دادند، 15 میلیون تومان بوده است و متأسفانه وقتی هم برای شکایت به اداره مالیات رجوع می‌کنیم، با پاسخ‌های سر بالای مسئولان آن اداره مواجه می‌شویم.

   افول صنعت سفال در آینده نه‌چندان دور

این سفال‌گر همدانی با بیان اینکه اگر مشکلات و چالش‌های این حوزه حل نشود باید شاهد افول این صنعت در لالجین باشیم، اظهار کرد: این درحالی است که بسیاری از شهر‌های کشور به سمت صنعت سفال به‌دلیل جذاب بودن آن روی آورده‌اند.

به‌خبر با بیان اینکه نرخ گاز چندین‌برابر شده است، عنوان کرد: درحال حاضر روشن کردن هر کوره در هفته بالغ‌بر یک میلیون هزینه بر دوش تولیدکننده می‌گذارد.

  حال سفال لالجین خوب نیست

دیگر سفال‌گر همدانی با بیان اینکه حال سفال لالجین و سفال‌گران اصلاً چنگی به دل نمی‌زند، ابراز کرد: به‌دلیل اینکه قدرت خرید مردم کاهش یافته است، تقاضای کالا‌ها بسیار کم شده و این امر سبب آن است که بسیاری از سفال‌گران کار خود را رها کنند.

احمدپور ضمن اشاره به هزینه هر متر مکعب گاز که در گذشته 120 تومان محاسبه می‌شد، خاطرنشان کرد: درحال حاضر این رقم هشت برابر شده و علاوه‌بر آن هزینه‌های تولید، مواد اولیه، حقوق کارگران و غیره نیز به‌طور چشمگیری افزایش یافته است.

وی با بیان اینکه افزایش مسافرین هم تأثیری بر تقاضا نداشته است و گویی همه برای تماشا کردن به لالجین سفر می‌کنند، اظهار کرد: این درحالی است که طی سال‌های گذشته اکثر مسافرین به قصد خرید به این شهر جهانی سفر می‌کردند.

   افزایش 40 درصدی هزینه تولید کارگران را تعدیل کرد

این سفال‌گر لالجینی با بیان اینکه بالغ‌بر 40 درصد هزینه تولید افزایش یافته است، تصریح کرد: حقوق کارگر هم بالغ‌بر 50 درصد افزایش یافته است و این امر سبب شده که برخی از تولیدکنندگان نیروهای خود را تعدیل کنند؛ به‌طوری که قبلاً در هر واحد حدود 28 نفر فعالیت می‌کردند، اما درحال حاضر فقط هشت نفر مشغول کار هستند.

احمدپور با بیان اینکه هزینه‌های تولید افزایش یافته است اما بازار کشش ندارد که قیمت کالا هم به همان نسبت زیاد شود، اذعان کرد: این امر باعث شده که سود تولیدکنندگان به‌شدت کاهش یابد.

وی با بیان اینکه هزینه اجاره‌بهای سالانه مغازه از 50 به 400 میلیون تومان رسیده است، افزود: در این راستا بسیاری از کارگاه‌ها تعطیل شدند و نیروهای آن به شهرستان‌های دیگر مهاجرت کردند.

یکی دیگر از سفال‌گران لالجینی نیز با بیان اینکه این‌روزها وضع تولید، فروش و صادراتمان نامناسب است، اظهار کرد: با توجه به وضعیت گرانی مواد اولیه و نوسان قیمت، تولید محصول با مشکلاتی روبه‌رو شده، به‌نوعی که گاه حتی نمی‌توانیم لعاب آماده هم پیدا کنیم.

وی با اشاره به اینکه حدود 10 سال است که در عرصه تولید ظروف مصرفی سفالین فعالیت دارد، اظهار کرد: متأسفانه همواره پیش روی تولید و تولیدکننده مشکل بسیار بوده، اما این‌روزها برخی از مشکلات همچون گران شدن تعرفه گاز، یکی از اصلی‌ترین موانع کار ما است.

این سفال‌گر با اشاره به اینکه سخت‌گیری، تورم و شرایط به‌گونه‌ای است که به فکر تعدیل نیرو هستیم، ابراز کرد: تا پیش از عید تعداد نیروی فعالمان حدود 80 نفر بود، اما بنا به شرایط سخت مالی مجبوریم که 40 تا 50 نفر از نیروها را تعدیل کنیم.

این شهروند لالجینی با اشاره به اینکه افزایش 450 هزار تومانی حق بیمه به‌ازای هر نفر توان ادامه همکاری با نیروی کار را از ما سلب کرده است، تشریح کرد: سال گذشته به‌ازای هر کارگر چیزی حدود یک‌ میلیون و 50 هزار تومان حق بیمه پرداخت می‌کردیم، اما امسال این رقم به یک‌ میلیون و 500 هزار تومان رسیده است.

وی با تأکید بر اینکه افزایش حق بیمه درواقع سنگ‌اندازی از سوی دولت پیش پای تولیدکننده است، تصریح کرد: از طرفی همان‌طور که پیش‌تر عنوان شد، افزایش تعرفه گاز نیز برایمان مشکل‌ساز شده؛ به‌گونه‌ای که بهمن‌ماه سال گذشته برای یک دوره چیزی حدود 15 میلیون تومان پرداخت کردیم، اما امسال برای یک دوره 150 میلیون تومان باید بپردازیم که افزایش 10 برابری را نشان می‌دهد.

این تولیدکننده با تأکید بر اینکه همه مشکلات را می‌توانم به‌صورت مستند ارائه کنم اما کسی نیست که جوابگو باشد، اظهار کرد: در پاسخ به مشکلات چیزی جز اینکه «می‌توانی تعطیل کنی» به ما نمی‌دهند و عنوان می‌کنند این مباحث سراسری است و فقط در یک استان نیست.

این سفال‌گر لالجینی با تأکید بر اینکه هنوز در عرصه صادرات محصول ورود نکرده‌ایم، خاطرنشان کرد: این روند طولانیِ رکود باعث شده تا درصد سود ما نیز کاهش پیدا کند، از طرفی معضل اصلی ما گرانی هزینه، در دسترس نبودن خاک، لعاب و مواد اولیه نیز هست.

   پیگیر مشکلات سفال‌گران هستیم و از آن‌ها حمایت می‌کنیم

فرماندار شهرستان بهار نیز با بیان اینکه برای کاهش هزینه اجاره‌بها و مشکلات کارگاهی و فروشگاه سفال‌گران شهرک صنعتی دو لالجین در شرف واگذاری است، عنوان کرد: اولویت ما واگذاری واحدها به سفال‌گرانی است که در لالجین فعالیت دارند و سپس به سایر افراد این واحد‌ها را اجاره می‌دهیم.

روح‌الله نباتی با بیان اینکه درصورتی که مستأجرین در این مکان مستقر شوند مشکلات اجاره‌بهای آن‌ها حل خواهد شد و درواقع مالک ملک خود می‌شوند، ابراز کرد: دولت مجری قوانین مجلس است، افزایش بهای گاز مصوب مجلس بوده و شرکت گاز مجری قوانین بالادستی است.

وی با بیان اینکه با تلاش نمایندگان مجلس و پیگیری‌های آن‌ها بخش عمده هزینه گاز تعدیل شد، عنوان کرد: اما همچنان نسبت به سال‌های گذشته با افزایش نرخ گاز مواجه هستیم، البته مقرر شده که شرکت گاز برای رعایت حال مستأجران تسهیلاتی همچون تقسیط، اعمال تخفیف قانونی و غیره را درنظر بگیرد.

فرماندار بهار درخصوص مالیات که مشکل عمده سفال‌گران محسوب می‌شود، ابراز کرد: همان‌طور که می‌دانید مالیات براساس خوداظهاری بسته می‌شود، درواقع اداره مالیات طبق اظهار تولیدکنندگان اقدام به گرفتن مالیات می‌کند.

نباتی گفت: از مسئولان این حوزه درخواست کردیم که کد مالیاتی واحد تولیدی صنایع دستی در شرکت‌های صنعتی را تغییر دهند و براساس آن مالیات دریافت کنند.

وی در پاسخ به خبرنگار سپهرغرب مبنی بر اینکه برای ماندگاری این صنعت در لالجین چه برنامه‌هایی دارید؟ عنوان کرد: با کمک اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری چندین همایش درحال برگزاری است که این امر می‌تواند سبب تشویق سفال‌گران به ادامه کار خودشان شود.

فرماندار بهار گفت: درنظر داریم میزان هزینه مالیات و گاز شرکت‌های تولیدی را کاهش دهیم که این امر سبب می‌شود سفال‌گران با انگیزه بیشتری کار کنند.

نباتی در خاتمه افزود: عرضه محصولات چینی در بازار ایران، صنایع دستی کشور را دستخوش تغییرات و چالش‌ها کرده است.

«لالجین» شهری گردشگرپذیر است که طبق گفته مسئولین استان همدان با یک‌هزار و 300 کارگاه، توانسته پنج هزار و 630 زن و مرد را پاگیر خود کند و به‌جرأت می‌توان گفت کیمیای آب، خاک و آتش نگذاشته هیچ جوانی در این دیار بیکار بماند؛ اما به‌راستی این ایام حال‌وروز این کسب‌وکار چگونه است؟ آیا با این وضعیت اشتغال مذکور ادامه داشته و یا زیر سایه مشکلات می‌رود و باید فکری برای آن کرد؟

بخش اعظمی از جمعیت لالجین در کارگاه‌های خانگی به شیوه‌ سنتی به ساخت انواع ظروف سفالین کاربردی و تزئینی مشغول هستند و ضربه بر بدنه اشتغال، تولید و فروش سفال و سرامیک در این خطه به معنای مرگ اشتغال پایدار در این مسیر است.

لالجین که روزگاری شهر بدون بیکار تلقی می‌شد، این‌روزها با مشکلات تأمین مواد اولیه، بازار فروش و صادارت محصولات اصلی خود و نبود برندسازی مناسب در عرصه سفال و سرامیک روبه‌رو است؛ گرانی گاز و اجاره به حدی به فعالین و هنرمندان صنایع دستی در این شهرستان فشار آورده که شاهد خروج آن‌ها از بدنه صنایع دستی و ورود آن‌ها به مشاغل دیگر هستیم؛ زنگ خطری که به صدا درآمده است و درصورت عدم توجه به این موارد، نه‌تنها موضوع اشتغال را در استان همدان می‌تواند با چالش روبه‌رو کند، بلکه نام و نشان جهانی بر پیشانی این شهرستان را نیز پاک خواهد کرد.

این‌روزها کوچک‌ترین شهر جهانی جهان با مشکلات بزرگی دست‌وپنجه نرم می‌کند که یقیناً با کمی تلاش مضاعف مسئولان مرتبط، حل‌شدنی است؛ زیرا افزایش تعرفه گاز، بالا رفتن قیمت لعاب و عدم برگزاری نمایشگاه مسائلی نیستند که امکان حل شدن آن‌ها فراهم نباشد.