یک روان‌شناس کودک مطرح کرد؛

خرید اسباب‌بازی به‌تنهایی به معنای حمایت و تربیت صحیح نیست

تحقیقات بسیاری حاکی از نقش محوری و مهم اسباب‌بازی‌ها و بازی‌های فکری در رشد کودکان است. بازی فکری کودکان یکی از جنبه‌های مهم تربیتی و رشد هستند که سبب تقویت ذهن و خلاقیت کودک می‌شود. والدین می‌توانند با خرید بازی فکری و فراهم کردن شرایط بازی، امکان تجربه و مواجهه با چالش‌های گوناگون را برای فرزندان خود فراهم کرده و زمینه رشد هرچه بهتر آن‌ها را ایجاد کنند.

کودکان در سنین مختلف از بازی کردن با اسباب‌بازی‌ها و ایفای نقش‌های گوناگون در بازی‌های خود لذت می‌برند؛ اما نقش یک بازی فکری مناسب کودک بسیار بیشتر از صرف یک بازی ساده است؛ بازی‌ها به‌ویژه ذهنی، با ایجاد چالش‌ها به تقویت مغز آن‌ها کمک می‌کند و با آموزش برخی از مهارت‌های اساسی، آن‌ها را برای مواجهه با چالش‌های جدی‌تر آماده می‌کند و در بزرگ‌سالی آن‌ها بسیار مؤثر خواهد بود.

در همین راستا با توجه به اهمیت مسئله با یک روان‌شناس کودک و نوجوان به گفت‌وگو نشسته که نتیجه را با هم می‌خوانیم؛

علیرضا تبریزی با بیان اینکه داشتن اسباب‌بازی همیشه برای کودک یک ضرورت محسوب می‌شود، اذعان کرد: از لحظه‌ای که به دنیا می‌آید نیاز به ابزار بازی مختلفی دارند.

وی با بیان اینکه از آنجایی که پدر و مادر به‌تنهایی قادر نیستند تمام نیاز محرکی کودک را تأمین کنند لازم است از همان ابتدا برای فرزندانشان اسباب‌بازی تهیه کنند، اذعان کرد: به‌عنوان‌مثال اسباب‌بازی دارای رنگ‌ها، صدا و غیره مختلفی داشته باشند و بدون شک یک پدر و یا مادر نمی‌تواند به‌شخصه این نیاز را تأمین کند.

وی با بیان اینکه از هزاران سال قبل تاکنون کودکان همیشه اسباب‌بازی برای بازی و سرگرمی داشته‌اند، عنوان کرد: داشتن اسباب‌بازی در سنین پایین تأثیر بسزایی بر رشد مهارت‌های شناختی، اجتماعی و هیجانی کودک دارد.

مدیر مرکز مشاوره روزبه در ادامه عنوان کرد: به‌طور مثال کودک می‌تواند با بازی کردن با اسباب‌بازی‌های خود برخی از هیجانات خود را تخلیه کند و یا مهارت‌های اجتماعی خود را افزایش دهد.

تبریزی با بیان اینکه اسباب‌بازی یک عنصر جدانشدنی از همه آدم‌ها در تمام طول عمر است، اظهار کرد: در بزرگ‌سالی هم هر انسانی به‌نوعی یک اسباب‌بازی دارد اما بزرگ‌تر خواهد بود همانند گاز و یخچال دوران کودکی که به گاز و یخچال واقعی در دوران بزرگ‌سالی تبدیل شده است.

وی گفت: لازم است که والدین در خرید اسباب‌بازی برای کودکان تنوع را رعایت کنند و فقط به‌طور مثال برای دختر خود عروسک نخرند.

این روان‌شناس کودک با بیان اینکه زمانی که پدر و مادر اسباب‌بازی‌ها را محدود می‌کنند در واقع ذهن کودک خود را همزمان محدود می‌کنند، یادآور شد: ایجاد تنوع، نخستین شرط برای خرید اسباب‌بازی است در واقع خرید یک نوع اسباب‌بازی به کودک آسیب می‌زند.

تبریزی با بیان اینکه تجربه باعث می‌شود ذهن کودکان رشد پیدا کند، عنوان کرد: روان‌شناسان برجسته دنیا معتقدند که لازم است کودک تجربه‌های متفاوتی در زندگی تجربه کند تا بتواند شرایط بهتری را برای ذهن خودش فراهم آورد.

وی ضمن اشاره به اسباب‌بازی دخترانه و پسرانه و انتخاب برای افراد، عنوان کرد: در این راستا این سؤال پیش می‌آید که آیا دختر‌ها می‌توانند از اسباب‌بازی پسرانه و یا بالعکس استفاده کنند یا خیر؟ ذکر این نکته ضروری است که دختر‌ها و یا پسر‌ها می‌توانند اسباب‌بازی مخصوص جنس مخالف خود را داشته باشند و با آن بازی کنند.

این روان‌شناس کودک با بیان اینکه عمده اسباب‌بازی‌هایی که یک پسر دارد باید پسرانه باشد و بالعکس، مطرح کرد: در ذهن همه انسان‌ها یک عنصر مخالف جنسیت اصلی فرد وجود دارد بنابراین اگر والدین مشاهده کردند که فرزند دختر و یا پسر آن‌ها علاقه به اسباب‌بازی جنس مخالف خود دارد نباید آن‌ها را سرزنش کنند و نگران او باشند.

تبریزی با بیان اینکه زمانی که کودک دختر و پسر بیشتر تمایل دارند که اسباب‌بازی مخالف جنس خود را داشته باشند، ابراز کرد: استفاده و انتخاب اسباب‌بازی‌های خشن توسط کودکان کمی نگران‌کننده خواهد بود و لازم است که کودک مورد ارزیابی روان‌شناسان قرار گیرد.

وی با بیان اینکه لزوماً داشتن اسباب خشونت‌آمیز همانند تفنگ، شمشیر و غیره به معنای برخورد‌های خشونت‌آمیز و پرخاش‌گری در آینده نیست، یادآور شد: تنوع محرک برای کودک مفید است جنس و کیفیت در این راستا مطرح نمی‌شود.

این روان‌شناس کودک با بیان اینکه تنوع وجذابیت می‌تواند سبب جذب کودکان شود، مطرح کرد: در حال حاضر اسباب‌بازی‌ها نسبت به قدیم جذابیت بیشتری برای کودکان دارند و بچه‌ها به‌ناچار به دلیل آنکه جایگزینی برای آن‌ها وجود نداشته با اسباب‌بازی‌ها بازی می‌کردند.

تبریزی با بیان اینکه بیش‌ازاندازه فراهم کردن امکانات و اسباب‌بازی برای کودکان تأثیربدی بر خلاقیت و رفتار خواهد گذاشت، یادآور شد: باید اصل تعادل را در خرید اسباب‌بازی‌ها برای کودکان رعایت کنیم.

وی افزود: در واقع در اختیار دادن فقط یک چوب برای بازی و یا یک خانه مجلل هر دو بسیار آسیب‌زا خواهد بود.

این روان‌شناس کودک با بیان اینکه ایجاد محدودیت نظام‌دار، به رشد کودکان کمک می‌کند، مطرح کرد: کودکان نیاز به چند مدل بازی دارند که عبارت‌اند از بازی با خود، با پدر و مادر و سایر کودکان.

تبریزی با بیان اینکه بازی با سایر کودکان به رشد مهارت اجتماعی کودکان کمک می‌کند، اذعان کرد: در دو سال اخیر به دلیل بیماری کرونا این بُعد دچار آسیب شد به‌طوری‌که با بازگشایی مدارس عمده مشکل کودکان در خصوص ارتباط با یکدیگر بود و گویی ارتباط با یکدیگر را فراموش کرده بودند.

وی با بیان اینکه رفتار وسواس‌گونه والدین در مراقبت از وسایل بازی کودکان به آن‌ها آسیب می‌زند و آینده آن‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد، عنوان کرد: این نکته را فراموش نکنید این اسباب‌بازی است که در اختیار کودکان قرار دارند.

وی افزود: خرید بیش از حد اسباب‌بازی به دلایل مختلف ازجمله اعتقاد به عقده‌ای نشدن و پر کردن خلأهای کودکی پدر و مادر و غیره بسیار آسیب‌زا خواهد بود.

این روان‌شناس کودک با بیان اینکه که اگر پدر و مادر برای کودکان خود وقت بگذارند و با آن‌ها بازی کنند از مشکلات و اختلالات احتمالی که در آینده رخ خواهد پیشگیری خواهند کرد، عنوان کرد: خرید اسباب بازی به‌تنهایی به معنای حمایت و تربیت صحیح نیست بلکه در کنار این امر پدر و مادر باید هم‌بازی خوبی برای کودکان خود باشند.

حال با توجه به آنچه گفته شد اسباب‌بازی‌ها مهم‌ترین وسیله سرگرمی کودکان به‌حساب می‌آیند؛ اما اهمیت آن‌ها از صرف یک وسیله سرگرمی بیشتر است، پس به‌عنوان والدین کودک، در خرید اسباب‌بازی برای کودک خود باید کمی هوشمندانه عمل کنید و بهترین بازی فکری را برای او انتخاب کنید!

قرار دادن اسباب‌بازی‌ها در کنار یکدیگر، داستان‌سازی و نقش‌پذیری در بازی‌ها توسط کودکان به بهبود خلاقیت آن‌ها کمک می‌کند. بازی‌های فکری در انواع و اقسام گوناگون مانند بازی فکری کارتنی، بازی فکری دخترانه، بازی فکری پسرانه و …

کودکان در حین بازی با اسباب‌بازی‌های خود پیوندی عاطفی برقرار می‌کنند و در طول بازی با بسیاری از ارزش‌های اخلاقی و انسانی و آشنا می‌شوند. ضمن این‌که خرید بازی فکری جدید و گروهی و بازی با دوستان امکان تعامل با کودکان دیگر را برای آن‌ها فراهم می‌کند و مهارت‌های عاطفی و اجتماعی آن‌ها را نیز توسعه می‌دهد.