استفاده غیر اصولی از سموم، تیر خلاصی بر سلامت جامعه

استفاده از روش بیولوژیک زمینه‌ساز اشتغال مولد

سپهرغرب، گروه - عطیه صفی‌زاده : از ابتدای سال 93 اجرای طرح پایلوت بررسی باقی مانده سموم و کودهای شیمیایی برای هفت محصول پرمصرف کشاورزی، سیب زمینی، پیاز، کاهو، خیار، گوجه فرنگی، سیب درختی و برنج در قالب یک برنامه ملی برای بررسی کاهش باقی مانده سموم در دستور کار وزارت بهداشت قرار گرفت. این طرح با هدف سالم‌سازی محصولات کشاورزی است زیرا استفاده بیش‌ازحد سموم و کود شیمیایی برای تولید محصول بیشتر در مزارع و باغ‌های کشاورزی رو به افزایش است.

کارشناسان حوزه سلامت معتقدند که بقایای سموم و کودهای شیمیایی در محصولات کشاورزی باعث بروز بیماری‌های خطرناک و شیوع سرطان‌های مختلف در کشور شده، به طوری که وزیر بهداشت هم به این موضوع اشاره کرده و گفته با آن که استفاده از سموم خطرزا در کشاورزی کاهش یافته، ولی هنوز تا رسیدن به نقطه مطلوب فاصله داریم. با آن که در قالب دبیرخانه شورای عالی سلامت و امنیت غذا برنامه‌هایی در این زمینه دنبال می‌شود اما می‌پذیریم که این حرکت‌ها کند است و باید با عزم ملی، دولت و مجلس با همکاری یکدیگر به این حرکت شتاب دهند.

در همین راستا با یک کارشناسان گیاه‌پزشکی که موفق به اختراع دستگاه بیولوژیک شده به گفت‌وگو نشسته که نتیجه را باهم می‌خوانیم:

محمد خانجانی ضمن تأکید بر توجه دوره کارنس سموم کشاورزی، عنوان کرد: به مدت زمانی که لازم است پس از سم‌پاشی، باقی مانده سموم در اثر عوامل طبیعی تجزیه شده و مقدار آن در سطح میوه و سبزی و سایر محصولات کشاورزی به حد قابل استفاده برسد دوره کارنس سم گفته می‌شود.

وی با بیان اینکه یکی از استاندارد‌هایی که کشاورزان باید به آن دقت کنند این است که هر سمی برای محصولات خود استفاده نکنند، اذعان کرد: برای مثال سموم کلره به دلیل ماندگاری زیادی که در طبیعت دارند از دایره تولید سموم جهانی حذف شدند.

وی افزود: از طرفی به کشاورزان توصیه می‌شود که از سموم تأیید شده جهانی شده استفاده کنند و هر نوع سمی را برای محصولات خود به کار نبرند.

استاد تمام گروه گیاه‌پزشکی دانشگاه بوعلی سینا همدان با بیان اینکه استفاده از سموم غیر استاندارد باعث می‌شود اگر فردی مسموم شود نتوان پادزهری برای آن استفاده کرد، گفت: بنابراین لازم است که کشاورزان از سموم مجاز و تأیید شده استفاده کنند.

خانجانی ضمن تأکید بر لزوم توجه به تاریخ انقضای سموم، اظهار کرد: در واقع کشاورزان باید از سموم آفت‌کشی استفاده کنند که دارای انقضا بوده و فاسد نشده باشد.

وی افزود: متأسفانه برخی کشاورزان توجهی به انقضا سموم نمی‌کنند و این امر می‌تواند آسیب جبران‌ناپذیری به‌دنبال داشته باشد.

استاد تمام گروه گیاه‌پزشکی دانشگاه بوعلی سینا همدان تأکید کرد: کشاورزان ضمن رعایت تمام اصول و استاندارد‌ها تا جایی که امکان دارد از سموم کشاورزی استفاده نکنند.

خانجانی با بیان اینکه کشاورزان باید از ترکیب چند آفت‌کش به‌عنوان آخرین حربه در مدیریت کنترل آفات استفاده کنند افزود: در روش تلفیقی هم باید دقت کنیم که از روش شیمیایی یا استفاده از آفت‌کش‌ها به‌عنوان آخرین مرحله و حربه بهره‌مند شویم.

وی با بیان اینکه تمام مراحل و روش‌های بیولوژیکی، رفتاری، زراعی و غیره باید قبل از استفاده سموم کشاورزی قرار گرفته باشند، اذعان کرد: در واقع اگر تمام مراحل نتیجه نداد باید از سموم استفاده کنیم و استفاده از سم در مرحله آخر قرار بگیرد.

استاد تمام گروه گیاه‌پزشکی دانشگاه بوعلی سینا همدان با بیان اینکه متأسفانه در کشور ما کشاورزان در مرحله و انتخاب نخست برای از بین بردن آفات سم را به کار می‌گیرند، عنوان کرد: برخی از کشاورزان از هیچ روشی به غیر از سم برای از بین آفات خود استفاده نمی‌کنند.

خانجانی با بیان اینکه استفاده بیش‌ازحد از سموم سبب آسیب‌هایی همچون بهم خوردن تعادل طبیعت، از بین رفتن تنوع زیستی، انتقال مواد سمی و آفات‌کش به مصرف‌کننده و غیره می‌شود، عنوان کرد: انتقال مواد سمی به مصرف‌کننده به‌وجود آمدن بیماری‌های مختلف همچون سرطان در انسان‌ها را در پی خواهد داشت.

وی با بیان اینکه زمانی می‌توان از سموم استفاده کرد که جمعیت آفات از آستانه بالای اقتصادی برخوردار باشد، گفت: با استفاده بیش از حد سموم حق زندگی حشرات آفات را از آن‌ها می‌گیریم.

وی اظهار کرد: حشره‌ای که درون آفت و برگ قرار دارد برای اکوسیستم مفید است و حذف آن می‌تواند تعادل اکوسیستم را از بین ببرد.

این پژوهشگر حوزه گیاه‌پزشکی با بیان اینکه استفاده مدیریت‌شده از سم، ایمنی روانی جامعه را افزایش می‌دهد، مطرح کرد: استفاده از سم کیفیت محصولات را کاهش داده و تأثیر بسزایی بر صادرات دارد.

خانجانی افزود: زمانی که محصولات به کشور‌های دیگر صادر می‌شوند در صورتی‌که باقی مانده سموم از حد مجاز بیشتر باشد محصول مرجوع خواهد شد.

وی با بیان اینکه در دنیای مدرن امروزی برای از بین بردن آفات تأکید به استفاده از روش بیولوژیک و ارگانیک شده است، عنوان کرد: در روش‌های بیولوژیک با استفاده از ابزار هوشمند برای از بین بردن آفت اقدام می‌کنند.

وی گفت: در حال حاضر بنده در شرکت دانش‌بنیانی که ایجاد کرده‌ام، عوامل بیولوژیک مورد نیاز در سطح کشور را تولید و عرضه کرده، و در آنجایی که از این عوامل بیولوژیک استفاده می‌شود دیگر سم جایگاهی ندارد و این روش جایگزین بسیار مناسب است.

این پژوهشگر گیاه‌شناسی با بیان اینکه تاکنون کشاورزان استفاده خوبی از این طرح کردند، عنوان کرد: قبل از تولیدات شرکت ما دو شرکت هلندی و بلژیکی مقدار بسیار محدودی از این محصول بیولوژیکی را وارد کشور می‌کردند (حدود 40 هکتار) اما در سال جاری شرکت ما موفق شد 600 هکتار از اراضی کشاورزی به‌صورت بیولوژیک و ارگانیک را تحت پوشش خود دربیاورد و از این طریق آفات را از بین ببرد.

خانجانی با بیان اینکه استفاده از روش بیولوژیکی تأثیر بسزایی بر حفظ محیط و تنوع زیستی، اشتغال مولد، تنظیم صادرات محصولات و غیره دارد، یادآور شد: استفاده از روش بیولوژیک سبب اشتغال پایدار، ایمنی روانی و سلامت جامعه می‌شود.

وی با بیان اینکه از روش‌های فیزیکی و عقیم کردن حشرات نر برای از بین بردن آفات استفاده می‌شود، عنوان کرد: کرم خراط یکی از آفت‌های کشاورزی است که برای مهار آن از روش کنترل رفتاری و اختلال در جفت‌گیری استفاده می‌شود، در این روش نر و ماده نمی‌توانند یکدیگر را پیدا کنند و در نتیجه جفت‌گیری هم صورت نمی‌گیرد.

حال با توجه به آنچه گفته شد متأسفانه در حال حاضر نظارت دقیقی بر مصرف کود و سموم در زمین‌های زراعی وجود ندارد و متأسفانه استانداردهای مصرف کود و سم در ایران رعایت نمی‌شود. در واقع بیشتر افرادی که در مزارع کار می‌کنند از این استانداردها یا آگاهی ندارند یا قصور می‌کنند. با استفاده از هر نوع سم یا کود و مصرف آن‌ها به هر میزان می‌توان بهتر آفت‌ها را از بین برد اما زمانی که مصرف کود و سموم بیش از حد استاندارد باشد باقی مانده این کودها و سموم ممکن است بر سلامت مصرف‌کننده تأثیر بگذارد.