وزن پول در ترازوی زاد و ولد

کشورهایی که پول دادند و موفق نبودند

اتریش مرخصی زایمان مادران را به دو سال و نیم افزایش داده، آلمان نیز سرمایه‌گذاری‌های خوبی در سرویس‌های نگهداری و آموزش زودهنگام کودکان انجام داده به طوری که از سال 2013 هر کودک بالای یک‌سال می‌تواند در مهدکودک‌های دولتی و به صورت کاملا رایگان حضور داشته باشد. این دو کشور در واقع با روش‌های غیرمستقیم از فرزندآوری حمایت کرده‌اند اما کشورهایی نیز هستند که به زوج‌ها پول دستی می‌دهند تا صاحب فرزند شوند. مثلا روسیه به خانواده‌هایی که بیش از دو کودک داشته باشند حدود 7000دلار می‌پردازد، ایتالیا و یونان هم «پاداش نوزادی» به والدین می‌دهند، مجارستان هم از سال 2019 پرداخت وام 30هزار دلاری به زوج‌های جوان را آغاز کرد که اگر تعداد فرزندان به سه برسد این وام بخشیده می‌شود. تایوان نیز با هدف ترغیب شهروندانش به داشتن فرزندان بیشتر تا به‌حال بیش از سه میلیارد دلار هزینه کرده و از سال 2009 تاکنون طرح‌های تشویقی جدیدی از جمله شش ماه مرخصی با حقوق را برای والدین(هم مادر و هم پدر) در نظر گرفته است. دولت تایوان حتی کمک‌های مالی و معافیت‌های مالیاتی نیز برای والدین معرفی کرده، ولی نتیجه دندان‌گیری به دست نیاورده است. درواقع این کشورها و سایر کشورهایی مانند آنها که از پول برای افزایش جمعیت بهره گرفته‌اند، اکنون در بحران پیری جمعیت و کاهش شدید زاد و ولدها دست و پا می‌زنند. به طور مثال آمریکا در فاصله سال‌های 2007 تا 2022 کاهش 23درصدی زادوولد را تجربه کرد و اکنون هر بانوی آمریکایی به طور متوسط صاحب 1.6فرزند می‌شود که بسیار پایین‌تر از نرخ جایگزینی یعنی 2.1کودک به ازای هر زن است. در ایتالیا که عملا کشوری پیر و سالخورده محسوب می‌شود به ازای هر هفت نوزادی که متولد می‌شود 12نفر می‌میرند و در کره جنوبی نیز که به‌شدت با کاهش فرزندآوری دست به گریبان است اکنون به ازای هر زن فقط 0.81کودک متولد می‌شود. قانون‌گذاران و مسئولان این کشورها به‌شدت نگرانند، زیرا کمبود نیروی کار جوان را بسیار به خود نزدیک می‌بینند و روزی را پیش‌بینی می‌کنند که تعداد افراد بیمه‌پرداز در سیستم تامین اجتماعی بسیار کمتر از افرادی شود که از این سیستم مقرری ماهانه دریافت می‌کنند.

مردم باید متقاعد شوند

جسیکا نیسن، پژوهشگر خانواده در دانشگاه تورکو فنلاند یک جمله قابل تامل در حوزه فرزند‌آوری دارد. او می‌گوید: «نگرانی از آینده می‌تواند یکی از عوامل کاهش نرخ زاد و ولد باشد، زیرا جوانان در جهانی زندگی می‌کنند که با بحران‌های مختلف از جنگ گرفته تا تغییرات آب و هوایی و زوال هنجارهای دموکراتیک روبه‌روست.» این چالش‌ها به احتمال زیاد، ذهن برخی از مردم ما را نیز درگیر کرده و آنها را به توقف فرزندآوری یا تک‌فرزندی واداشته است اما نسخه‌ای که در فنلاند یا در غرب مورد پذیرش واقع می‌شود لزوما در جامعه‌ای مانند ما قدرت مطلق ندارد. این همان نکته‌ای است که در پژوهش شورای‌عالی انقلاب فرهنگی با عنوان «بررسی چگونگی تاثیر سبک زندگی بر وضعیت جمعیتی کشور» مورد تاکید قرار گرفته است. از دید این پژوهشگران، راهکارهای اجرایی افزایش جمعیت باید تلفیقی از این موارد باشد: پشتیبانی و حمایت از ترویج ازدواج موفق و آسان، فرزندآوری و تربیت فرزندان صالح، ارزش دانستن ازدواج و فرزندآوری از طریق تمهید ساز‌و‌کارهای قانونی و اعطای تسهیلات و امکانات و چتر فراگیر بیمه‌های درمانی تکمیلی، آموزش و مشاوره مستمر و مسئولانه نوجوانان و جوانان و جدی گرفتن مشاوره‌های خانواده‌ قبل، حین و دست‌کم پنج‌سال پس از ازدواج توسط همه دستگاه‌های ذی‌ربط.