سپهرغرب، گروه اندیشه: هنگامی که دنیا به کسی اقبال کند تمام عیوب او را به فراموشی می‌سپارند، بلکه گاهی عیب را حُسن معرفی می‌کنند و به عکس، هنگامی که دنیا به کسی پشت کند صفات برجسته او را نادیده می‌گیرند، بلکه گاهی عیب می‌شمرند.
در حکمت 51 نهج‌البلاغه آمده است: «عَیْبُکَ مَسْتُورٌ، مَا أَسْعَدَکَ جَدُّک؛ عیب تو (از چشم‌ها) پنهان است تا وقتی دنیا به تو اقبال دارد.»
حجت‌الاسلام شکیبایی در گفت‌وگو با ایسنا به تشریح حکمت 51 نهج‌البلاغه امیرالمومنین (ع) پرداخته که شرح آن زیر آمده است:
«جَدّ» در لغت معانی زیادی دارد از جمله: عظمت، که آیه شریفه (إنَّهُ تَعالی جَدُّ رَبّنا) به آن ناظر است و به معنای بهره، نصیب، نعمت و بخت نیز هست.
در جمله بالا اشاره به همان بهره و نصیب دنیوی است که گاهی از آن به بخت و شانس تعبیر می‌شود. امام در واقع در این عبارت کوتاه به چند نکته اشاره فرموده است:
نخست هنگامی که دنیا به کسی اقبال کند تمام عیوب او را به فراموشی می‌سپارند، بلکه گاهی عیب را حُسن معرفی می‌کنند و به عکس، هنگامی که دنیا به کسی پشت کند صفات برجسته او را نادیده می‌گیرند، بلکه گاهی عیب می‌شمرند و این اشتباه بزرگی است که بسیاری از مردم گرفتار آن هستند.
دیگر این که انسان باید تنها نگاه به سخنان مردم نکند و بکوشد عیوب خویش را که از چشم آن‌ها به سبب اقبال دنیا پنهان شده، دریابد و نیز محاسن و صفات نیک خود را که به دلیل پشت کردن دنیا به او در نظر مردم ناچیز شمرده می‌شود کم نشمرد.
دیگر این که از زوال نعمت‌ها نگران نشود شاید خداوند می‌خواهد بدین وسیله عیوب او را روشن سازد تا برای برطرف کردن آن بکوشد که این خود نعمتی از سوی پروردگار محسوب می‌شود.
این گفتار حکیمانه امام پیام دیگری نیز دارد و آن این که به هنگام اقبال دنیا به انسان، مغرور نشود و خود را بری از عیوب نداند، چرا که مردم عیوب او را نادیده می‌گیرند و ای بسا از وی چنان تمجید کنند که سبب غرور او گردد.
شبیه این گفتار سخن حکیمانه‌ای است که در حکمت نهم آمده بود که امام فرموده بود: (إِذَا أَقْبَلَتِ الدُّنْیَا عَلَی أَحَد أَعَارَتْهُ مَحَاسِنَ غَیْرِهِ وَإِذَا أَدْبَرَتْ عَنْهُ سَلَبَتْهُ مَحَاسِنَ نَفْسِهِ؛ هنگامی که دنیا به کسی روی آورد نیکی‌های دیگران را به او عاریت می‌دهد و هنگامی که دنیا به کسی پشت کند نیکی‌های خودش را نیز از او سلب می‌نماید.)
در زبان عرب ـ و احتمالاً زبان‌های دیگر ـ نیز ضرب‌المثل‌های جالبی در این زمینه آمده است از جمله در یک ضرب‌المثل عربی می‌خوانیم: «إذا أقْبَلَ الْبَخْتُ لَباضَتِ الدُّجاجَةُ عَلَی الوَتَد، وَإذا أدْبَرَ الْبَخْتُ أسْعَرَ الْهاوَنُ فِی الشَّمْسِ؛ هنگامی که دنیا به انسان اقبال کند مرغ روی نوک میخ تخم می‌گذارد و هنگامی که دنیا به انسان پشت کند هاون در برابر در برابر آفتاب آتش می‌گیرد.»
شناسه خبر 69186
