فناوران ایرانی سامانه‌ای ساخته‌اند که با پایش مسیر و رفتار راهبر قطار، هشدارهای لازم را برای افزایش ایمنی حریم ریلی ارسال می‌کند.
با افزایش تعداد قطارهای شهری و بین‌شهری و حساسیت بالای ایمنی در حمل‌ونقل ریلی، نیاز به سیستم‌های هوشمند برای پایش مسیر، پیشگیری از تصادف و کنترل دقیق حرکت قطار بیش از هر زمان دیگری احساس می‌شود.
حالا یک شرکت دانش‌بنیان ایرانی موفق شده است برای نخستین‌بار، سیستم بومی هدایت مرکزی قطار را طراحی و تولید کند؛ سامانه‌ای که با کمک فناوری‌های نوین مانند هوش مصنوعی، امنیت و بهره‌وری در ناوگان ریلی را به‌طور چشمگیری افزایش می‌دهد.
از این محصول در بیست و سومین اجلاس سالانه پارک فناوری پردیس در منطقه بین‌المللی نوآوری ایران رونمایی شد.
مدیرعامل این شرکت فناور، با اشاره به اهمیت ارتقای ایمنی در سامانه‌های حمل‌ونقل ریلی کشور گفت: با توجه به نیاز جدی به سیستم‌های هوشمند برای پیشگیری از تصادف، کنترل دقیق حرکت قطار و افزایش امنیت مسافران، موفق شدیم برای نخستین‌بار در ایران سیستم بومی هدایت مرکزی قطار را طراحی و تولید کنیم.
علیرضا مهرگو، افزود: این سیستم در صورت ورود ناخواسته یا عمدی افراد به حریم ریلی، چه در سکوهای مترو و چه در مسیر قطارهای بین‌شهری، می‌تواند هشدارهای لازم را به راهبر بدهد. اگر راهبر به هر دلیل واکنش نشان ندهد، سامانه به‌صورت خودکار و بر اساس سرعت و فاصله تا مانع، ترمز اضطراری را فعال کرده و مانع از برخورد و تصادف می‌شود.
وی ادامه داد: ما حدود پنج سال روی تحقیق و توسعه این محصول سرمایه‌گذاری کردیم. سیستم هدایت مرکزی قطار یکی از مهم‌ترین اجزای کنترلی قطار است که وظیفه پایش و هدایت آن را برعهده دارد. راهبر از طریق این سیستم می‌تواند قطار را به حرکت درآورد و در مواقع اضطراری ترمزگیری کند.
مدیرعامل این شرکت فناور در توضیح تفاوت‌های سیستم بومی‌شده با نمونه‌های خارجی گفت: ما اولین تولیدکننده این سیستم در کشور هستیم که تمام استانداردهای لازم را به صورت بین‌المللی دریافت کرده‌ایم. با استفاده از فناوری‌هایی مانند هوش مصنوعی، اینترنت اشیا و علوم داده، توانستیم سامانه‌ای طراحی کنیم که با پایش مسیر حرکت قطار، ایمنی مسافران را به شکل هوشمند بهینه می‌کند.
مهرگو با اشاره به نحوه عملکرد سیستم بیان کرد: علاوه بر دوربین‌هایی که جلوی قطار نصب شده، یک دوربین هم داخل کابین قرار دارد که رفتار راهبر را پایش می‌کند. این سیستم می‌تواند راهبرهایی را که در حین حرکت از موبایل استفاده می‌کنند یا توجه کافی ندارند شناسایی کند و در آینده بر اساس این داده‌ها، راهبران را گریدبندی کنیم.
وی تأکید کرد: تمام اشیاء در ابعاد مختلف اعم از انسان، حیوان، پرنده یا حتی خودرو، توسط این سیستم قابل شناسایی هستند و فاصله آن‌ها تا حریم ریلی اندازه‌گیری می‌شود. حتی اگر فرد از منطقه عبور کرده باشد، سیستم این اطلاعات را پردازش می‌کند تا تصمیم‌گیری دقیق‌تری توسط راهبر انجام شود.
مدیرعامل این شرکت فناور درباره اجزای فنی سیستم گفت: این محصول ترکیبی از علوم مکانیک، الکترونیک و نرم‌افزار است که به‌ویژه از هوش مصنوعی بهره‌مند شده. ساختار آن شامل 6 زیرسامانه (سه سخت‌افزاری و سه نرم‌افزاری) است که در کنار هم یک سیستم کامل را تشکیل می‌دهند. این سامانه می‌تواند روی هر نوع ناوگان نصب شود؛ چه ناوگان‌هایی که قبلاً سیستم هدایت داشته‌اند و چه آن‌هایی که فاقد این سیستم بوده‌اند.
مهرگو افزود: در طول این پنج سال، تست‌های اولیه را انجام داده‌ایم و پس از رونمایی محصول در پارک فناوری پردیس، آماده ورود به بازار هستیم. امیدواریم کارفرماهای ریلی و دولتی با نصب این سیستم روی ناوگان خود، گام بزرگی در ایمنی بردارند.
وی در پایان درباره سرمایه‌گذاری لازم برای نصب این تجهیز به قطارها گفت: میزان سرمایه‌گذاری بسته به نوع ناوگان و نسل کشنده‌ها متفاوت است. اما با توجه به بومی بودن دانش فنی، امکان ارتقا و به‌روزرسانی این سیستم در آینده نیز وجود دارد.