عملیات مرصاد یکی از شگفتی‌های سال پایانی جنگ بود. سازمان مجاهدین خلق (منافقین) پس از قبول قطعنامه 598 از سوی جمهوری اسلامی ایران، به پشتوانه رژیم بعثی صدام اقدام به اجرای عملیاتی با عنوان «فروغ جاویدان» کرد که به زعم خود تهران را طی 24 ساعت تسخیر کند؛ اما در تنگه چهارزبر با مقاومتی بی‌سابقه مواجه شده و در کمند رزمندگان اسلام گیر افتادند.

سردار شهید حاج‌حسین همدانی از نخستین فرماندهانی بود که به‌دلیل آشنایی با منطقه و استقرار لشکر انصارالحسین همدان در آن محدوده، در صحنه جنگ وارد عمل شد؛ وی همراه با حاج‌میرزامحمد سلگی و سپهبد صیاد شیرازی فرماندهی این دفاع را برعهده داشت. البته سردار شهید نورعلی شوشتری فرمانده قرارگاه نجف اشرف نیز از اواخر روز چهارم کنار بقیه بود.

حضور فرماندهان و دلاورمردان سال‌های جنگ باعث شد تا صدام و منافقین خیال تصرف ایران را با خود به گور ببرند؛ در همین راستا و با نزدیک شدن به ایام عملیات پُرافتخار مرصاد، با سیدعلی مساواتی، یکی از رزمندگان حاضر در عملیات مرصاد به گفت‌وگو نشستیم که در ادامه خواهید خواند:

رزمنده دفاع مقدس با بیان اینکه تیرماه سال 67 قطعنامه 598 توسط مسئولین نظام جمهوری اسلامی پذیرش شد اما یک سال قبل توسط حزب بعث عراق پذیرفته شده بود، گفت: 27 تیرماه سال 67 پیام معروف حضرت امام (ره) در ارتباط با پذیرش قطعنامه صادر شد و دو روز بعد در 29 تیرماه از طریق رسانه‌ها به عموم مردم اعلام شد.

سیدعلی مساواتی با بیان اینکه در این زمان رزمندگان لشکر 32 سپاه انصارالحسین (ع) استان همدان در موقعیت شهید شهبازی پشت تنگه اول چهارزبر واقع در 35 کیلومتری جاده اسلام‌آباد به کرمانشاه قرار داشتند، افزود: این موقعیت در اصل پشت جبهه و از سال 63 به‌عنوان محلی برای بازسازی نیروها بود.

مساواتی با اشاره به اینکه در زمان قبول قطعنامه رزمندگان سپاه انصارالحسین (ع) همدان در اردوگاه شهید شهبازی بودند، تصریح کرد: افراد ساده‌لوح از سال 61 موضوع صلح را مطرح می‌کردند و ماهیت صدام را به‌خوبی نشناخته بودند و این درحالی بود که امام خمینی (ره) صدام را به‌درستی شناخته بودند و می‌دانستند که او پایبند به هیچ قرارداد بین‌المللی نیست.

وی با بیان اینکه بعد از پذیرفته شدن قطعنامه در 27 تیرماه عراق حمله‌ گسترده‌ای را از جنوب آغاز کرد، افزود: این حمله به قصد تصرف خوزستان بود؛ علاوه‌بر این در جبهه‌های دیگر هم مثل مهران و قصر شیرین نیز حرکاتی را انجام داد.

این رزمنده در ادامه گفت: مجموع رفتارهای صدام این‌گونه‌ القا می‌کرد که جمهوری اسلامی ایران از موضع ضعف قطعنامه را پذیرفته است و شروع به تحرکات در مناطق مختلف کرد.

مساواتی با بیان اینکه به دنبال این موضوعات و با آغاز تحرکات از جنوب از طریق قرارگاه به لشکر 32 سپاه انصارالحسین (ع) همدان اعلام شد تا آماده حرکت به جنوب شوند، اظهار کرد: از یکم مردادماه اعزام گردان‌های لشگرهای انصارالحسین (ع) همدان به جنوب آغاز شد. گردان‌هایی مثل 153 قاسم ابن حسن تویسرکان، 152 حضرت ابوالفضل نهاوند و 158 حضرت قائم رزن و کبودراهنگ طی سه روز آغازین مردادماه به سمت جنوب حرکت کردند.

وی افزود: سایر گردان‌ها نیز آماده حرکت به سمت جنوب بودند، اما به‌دلیل نبود وسیله نقلیه، امکان انتقال کل یگان وجود نداشت و اتوبوس به تعداد کافی نبود تا همه باهم به جنوب بروند و چه‌بسا خواست خدا بر این بود که وسیله نقلیه به اندازه موجود نباشد و فقط تعدادی از گردان‌ها به جنوب بروند.

وی با بیان اینکه ما مشرف به وضعیت اسلام‌آباد- کرمانشاه البته با فاصله زیاد بودیم، اظهار کرد: از روز سوم مردادماه از آن فاصله دور می‌دیدیم وضعیت جاده اسلام‌آباد به کرمانشاه این‌گونه شده که حرکت خودرو‌ها فقط از سمت اسلام‌آباد به کرمانشاه است و این موضوع نشان‌دهنده اتفاقات خوبی نبود.

مساواتی بیان کرد: نهایتاً عصر آن روز یکی از برادران روحانی یعنی حجت‌الاسلام‌والمسلمین ابوالفتوح ناطقی، مسئول نمایندگی حضرت امام خمینی (ره) در قرارگاه نجف اشرف که به‌صورت اتفاقی برای بازرسی به سمت سرپل ذهاب رفته بود، متوجه می‌شود که دشمن سرپل ذهاب و قصر شیرین را تصرف کرده و درحال حرکت به سمت کرند غرب است.

مساواتی با اشاره به اینکه ایشان پس از دیدن این اتفاق برمی‌گردند تا به دیگران موضوع را اطلاع دهند که تا برگردند (در همان زمان کوتاه) کرند غرب سقوط می‌کند، گفت: او خود را حدود ساعت هشت عصر به اسلام‌آباد و موقعیت شهید شهبازی می‌رساند و به سپاه حمله را اطلاع می‌دهد؛ حاج‌میرزامحمد سلگی آن زمان رئیس ستاد سپاه انصارالحسین (ع) همدان بود و تمام فرماندهان لشکر، جنوب کشور بودند.

وی ابراز کرد: آقای سلگی نخستین گروهی که برای بررسی انتخاب می‌کنند، از بچه‌های اطلاعات عملیات لشکر 32 بوده و شهید هادی فضلی که فرمانده تیپ کربلا از لشگر 32 بود، به موقعیت فرستاده می‌شود؛ در آن زمان لشکر انصارالحسین (ع) همدان از دو تیپ ذوالفقار و کربلا تشکیل شده بود.

مساواتی با بیان اینکه شهید هادی فضلی بعد از مغرب همراه با گروهش به بررسی عملکرد دشمن و نحوه مقابله با آن می‌رود، اظهار کرد: آن‌ها مشاهده می‌کنند که دشمن اسلام‌آباد را تصرف کرده و هنوز هیچ‌کس متوجه حضور منافقین نبوده است.

وی با اشاره به اینکه حمله دشمن از جنوب و پذیرفته شدن قطعنامه باعث شده بود تا منافقین علاوه‌بر سردرگمی بخواهند از آب گل‌آلود ماهی بگیرند، افزود: بنابراین از اول مردادماه به دنبال این بودند که سوم مردادماه از مرز عبور کنند و خود را تا مغرب به اسلام‌آباد که محور نخست نام‌گذاری کرده بودند، برسانند و تا دو الی سه ساعت بعد (حدود ساعت 10 تا 11شب) به محور دوم که کرمانشاه بود، برسند و تا چهار صبح به همدان به‌عنوان محور سوم بروند و سپس به قزوین به‌عنوان محور چهارم و نهایتاً ساعت دو بعدازظهر چهارم مردادماه به تهران به‌عنوان محور پنجم برسند و به زعم خود نظام را ساقط کنند و زمام‌دار حکومت شوند. این برآورد منافقین بود که نامش را عملیات فروغ جاویدان گذاشته بودند و بزرگ‌ترین کابوس زندگیشان شد.

این رزمنده با بیان اینکه وقتی منافقین وارد اسلام‌آباد می‌شوند تعداد زیادی از بچه‌های سپاه را در کرند اعدام می‌کنند، گفت: همچنین در بیمارستان اسلام‌آباد تعداد زیادی از مجروحین حمله سابق عراق به قصر شیرین و سرپل ذهاب را به گلوله می‌بندند و به شهادت می‌رسانند که جمعیت زیادی بودند، به‌طوری که در راهرو بیمارستان هم مجروح بستری شده بود.

وی ادامه داد: جنایات منافقین به این مورد ختم نمی‌شود و تعداد زیادی از مردم حزب‌الهی اسلام‌آباد را نیز دار می‌زنند.

این رزمنده سال‌های جنگ با بیان اینکه منافقین ساعت حدود 9 شب درحال حرکت به کرمانشاه و محور دوم شهید هادی فضلی را می‌بینند (پلاک ماشین مربوط به سپاه بوده) و ماشین او را به گلوله می‌بندند، اظهار کرد: شهید هادی فضلی در این شرایط به اوضاع مسلط شده و ماشین را به نقطه‌ای هدایت کرده و سایر رزمندگان همراه را در گردنه حسن‌آباد (جایی مابین اسلام‌آباد و تنگه چهارزبر) پیاده می‌کند تا مقابل منافقین ایستادگی و یک درگیری موقت ایجاد کنند که رزمندگان از اردوگاه برسند و خودش با وضعیت مجروحیت حادث شده به قرارگاه شهید شهبازی جهت اطلاع دادن برمی‌گردد و گردان 155 حضرت علی‌اصغر به‌عنوان نخستین گردان به سمت تنگه دوم چهارزبر اعزام می‌شود‌.

وی گفت: در اردوگاه چهارزبر دو تنگه پشت سر هم هستند که ما به سمت تنگه دوم رفته و در چپ و راست این یال‌ها گردان 155 قرار گرفتند؛ یک گروهان از گردان 154 حضرت علی‌اکبر هم در سمت چپ این تنگه قرار گرفت و کمکی گروهان‌ها شد.

   نخستین شهید مقاومت عملیات مرصاد

مساواتی با اشاره به اینکه ما ساعت دو بعد از ظهر در آنجا مستقر بودیم، افزود: نخستین شهید مقاومت عملیات مرصاد از میان آن گروه از بچه‌های اطلاعات بود که در گردنه حسن‌آباد با منافقین درگیر شده بودند؛ آن شهید علیرضا میرزایی‌مطلوب، از بچه‌های اطلاعات عملیات لشکر انصارالحسین (ع) همدان بود.

مساواتی اذعان کرد: منافقین صبح روز بعد ساعت پنج و 25 دقیقه بامداد با گردان‌های 154 و 155 در تنگه دوم چهارزبر درگیر شدند.

وی با اشاره به اینکه منافقین هر چقدر تلاش کردند تا بتوانند از تنگه عبور کنند نتوانستند و بچه‌ها این اجازه را به آن‌ها ندادند، تشریح کرد: درصورتی که مهمات زیادی نداشتیم، تعداد زیادی از منافقین را به درک واصل کردیم و ستون خودرویی آن‌ها را درهم شکستیم و همین تخریب خودروهای آنان باعث شد تا سدی به‌وجود آید و دیگر خودروها نتوانند پیشروی کنند.

مساواتی افزود: حدود ساعت هشت صبح در تنگه اول یک خاکریز زده شد. از ساعت هشت صبح روز چهارم مردادماه هوانیروز ارتش جمهوری اسلامی کرمانشاه وارد عمل شد که امیر شهید سپهبد صیاد شیرازی از این زمان با یکی از هلیکوپترها می‌آید و ستون منافقین را با راکت و سایر ابزار مورد اصابت قرار می‌دهد که تعداد زیادی از خودرو‌ها نیز توسط هوانیروز منهدم می‌شود.

مساواتی با بیان اینکه منافقین تا ساعت 10 آن روز هرچه توان داشتند اعم از پیاده زرهی و مکانیزه استفاده کردند، گفت: ساعت 10 صبح بعد از زده شدن خاک‌ریز و راحت شدن خیال رزمندگان، بچه‌ها برای استراحت به عقب برگشتند و گردان‌های 151 مسلم ابن عقیل، 157 حبیب ابن مظاهر، 156 حر ابن ریاحی و 159 قیص ابن مصحف چهار گردانی بودند که در تنگه اول و پشت خاکریز استقرار پیدا کرده و جایگزین نیروهای قبلی شدند.

وی با بیان اینکه سردار شهید بهرام مبارکی فرمانده گردان 154 حضرت علی‌اکبر (ع) ظهر روز چهارم مردادماه در درگیری با منافقین روی یال تنگه شیان به همراه تعداد زیادی از هم‌گردانی‌هایش به شهادت رسید اما از پیشروی منافقین جلوگیری کرد، افزود: درگیری‌ها به اواخر شب چهارم کشیده شد؛ وقتی منافقین به لشکر 32 رسیدند، رزمندگان با قدرت تمام جلوی آن‌ها ایستادند و اجازه عبور حتی یکی از خودرو‌های آن‌ها را از تنگه، ندادند. همچنین در بامداد روز چهارم مردادماه هواپیما‌های شهید نوژه همدان بعد از هوانیروز نقش بسیار خوبی در انهدام ستون منافقین ایفا کردند.

این رزمنده ابراز کرد: همچنین سرداران شهید محمد شیخ‌بابایی و رمضان مصباحی معاونین گردان 157 حبیب ابن مظاهر همراه با دیگر رزمندگان، به شهادت رسیدند.

مساواتی با بیان اینکه در بامداد روز پنجم مردادماه درگیری در تنگه اول ادامه داشت و منافقین سعی می‌کردند از تنگه عبور کنند، گفت: رزمندگان لشکر 32 مقابل آن‌ها ایستاده بودند و ناگفته نماند که رزمندگان تیپ قائم سمنان، 57 ابوالفضل استان لرستان، 31 عاشورای آذربایجان و 9 بدر (معارضین عراقی) خود را به منطقه رسانند و دوشادوش رزمندگان لشکر 32 از پیشروی منافقین جلوگیری کردند.

وی با اشاره به اینکه نیروی هوایی عراق به‌عنوان پشتیبان اصلی منافقین بارها مواضع رزمندگان اسلام مثل اردوگاه شهید شهبازی را بمباران کرد، اظهار کرد: عصر پنجم مردادماه رزمندگان گردان 160 سیدالشهدا در بالای سر گردان 159 قرار گرفتند و گردان 153 قاسم ابن حسن تویسرکان به فرماندهی سردار شهید مهدی ملکی نپه کبودی وارد عمل شدند و عملیات مرصاد و پاک‌سازی منافقین آغاز شد و این سردار شهید در این روز به شهادت رسید که روز پنجم مردادماه روز تویسرکان است. مردم تویسرکان به‌خاطر حماسه گردان 153 قاسم ابن حسن در عملیات مرصاد این روز را روز تویسرکان نامیدند که این سردار به همراه حدود 40 نفر از هم‌رزمانش، به درجه رفیع شهادت نائل آمد.

مساواتی افزود: در بامداد روز ششم مردادماه گردان 155 حضرت علی‌اصغر عملیات نهایی مرصاد را رقم زدند؛ تنگه دوم که به دست منافقین افتاده بود، آزاد شد و رزمندگان 152 حضرت ابوالفضل نهاوند که از جنوب آمده بودند، توانستند عملیات تعقیب دشمن را انجام داده و منافقین از بامداد روز ششم عقب‌نشینی کردند. در این زمان هم هواپیما‌های عراقی بمباران هوایی انجام دادند که در حسن‌آباد و اطراف تنگه که سردار هادی فضلی فرمانده اطلاعات عملیات تیپ کربلا در روز‌های گذشته مجروح شده بود، به شهادت رسید.

وی درخصوص آخرین مرحله پاک‌سازی بیان کرد: آخرین مرحله پاک‌سازی هشتم مردادماه سال 67 انجام شد که با حضور 20 گردان از لشگر 32 انصارالحسین (ع) همدان بود و اسلام‌آباد و روستاهای اطراف را پاک‌سازی کردند و دشمن با خفت و خواری از مرز رفت و هزینه گزافی پرداخت کرد و حدود یک‌هزار و 500 نفر از آن‌ها به درک واصل و تعداد زیادی هم مجروح شدند.

   نخستین شهید سد ممانعت مرصاد

مساواتی به اشاره به اینکه شهید دادعلی اطاع‌اللهی نخستین شهید سد ممانعت بود، گفت: او سربازی بود از روستای شوند شهرستان رزن که در گردان 154 تیربارچی و نخستین حضورش در جبهه بود؛ اما مثل شیر با تیربارش کنار جاده حضور داشت و ده‌ها نوار 250 تایی شلیک کرد و در بامداد روز چهارم به شهادت رسید.

وی در ادامه از شهیدان ناصر و رمضان سرابی یاد کرد و افزود: این‌ها دو برادر در گردان 154 بودند که در چهارم مردادماه به شهادت رسیدند و دیگر برادرشان به‌نام محسن سرابی، چندی پیش به‌دلیل عوارض شیمیایی دیده از جهان فرو بست.

این رزمنده بیان کرد: سردار شهید حاج‌حسین همدانی در چهارم مردادماه همراه حاج‌میرزا محمد سلگی و شهید سپهبد صیاد شیرازی در بالای تنگه اول قرارگاهی به‌عنوان قرارگاه فرماندهی عملیات تشکیل داده بودند و باهم عملیات را تحت کنترل داشتند؛ سردار شهید نورعلی شوشتری، فرمانده قرارگاه نجف اشرف نیز اواخر روز چهارم کنار بقیه بود.

وی با اشاره به اینکه پنجم مردادماه مصادف شد با بمباران سوباشی که حکم دیده‌بانی غرب کشور را داشت، تصریح کرد: 19 شهید پدافند ارتش در پی بمباران سوباشی نیز جزء شهدای مرصاد به حساب می‌آیند؛ این بمباران به‌دلیل کور کردن دیده‌بانی غرب کشور بود که منجر به شهادت 19 نفر مذکور شد. همچنین 123 نفر از لشکر 32 انصارالحسین (ع) همدان در عملیات مرصاد به شهادت رسیدند.