***چه رابطه‌ای بین مسجد و ادبیات وجود دارد؟

ادبیات لفظی است که از ادب، اخلاق و تربیت می‌آید و مسجد هم به ظاهر یک چهار دیواری است اما در باطن خانه خداست. کسی که وارد این خانه می‌شود باید بسیاری از مسائل را رعایت کند که یکی از آنها الفاظ و سخنانی است که به زبان می‌آورد. ممکن است خدای ناکرده مراقب زبان نباشیم و دروغ بگوییم و غیبت کنیم اما وقتی وارد مسجد می‌شویم باید مواظب گفتار خود باشیم و ادب و احترام را رعایت کنیم. مسجد مکانی است که از پلیدی و نجاست پاک است و شایسته است در آن از به کار بردن الفاظ زشت و ناپسند خودداری کنیم و با ادبیاتی شایسته سخن گوییم.

***تعامل دو سویه بین ادبیات و مسجد چگونه است؟

ادبیات و مسجد هر دو انسان را به مرتبه بالای معرفتی و خداشناسی سوق می‌دهند. معنویت یکی از وجوه ادبیات فارسی است و مسجد هم که خانه خداست و مکانی مقدس؛ پس ادبیات و مسجد در کنار هم انسان را به سوی پاکی، مبارزه با نفس اماره، معنویت و خالق سوق می‌دهند و همان طور که مسجد ارتباط‌دهنده خدا با بنده است ادبیات هم می‌تواند زمینه‌ساز رسیدن انسان به درجات بالای معنوی شود.

***مسجد چه جایگاهی در ادبیات دارد؟

در عرفان، عبادتگاه مورد توجه خاص است و شیخ بهایی گفته است «مقصود من از کعبه و بتخانه تویی تو/ مقصود تویی کعبه و بتخانه بهانه» صوفیان خانقاه دارند، مسیحیان کلیسا و یهودیان کنیسه را برای عبادت دارند. مسجد هم مکان عبادت مسلمانان است و مسیر تمام این مکان‌ها رو به خالق است. همه افراد در این عبادتگاه‌ها یک چیز را دنبال می‌کنند و آن خالق و رسیدن به اوست. به اشعار تمام شاعران از جمله سعدی، حافظ، مولانا و پروین اعتصامی که نگاه کنیم می‌بینیم که همگی دنبال یک چیز هستند و آن خداست. بر این اساس شاعران مستقیم و غیرمستقیم در اشعار خود به مسجد اشاره کردند. در ادبیات دفاع مقدس این توجه بیشتر است چون اکثر شهدای ما راه خود را از مسجد گرفتند. اگر مسجد نبود شاید این همه شهید نداشتیم. اکثر شهدا با مسجد و امام جماعت و روحانیان ارتباط خوبی داشتند و مبارزه شهدا با ظلم و دفاع آنها از دین و ناموس از همان محراب مسجد آغاز شد.آنها در مسجد آموختند که باید از دین و مملکت دفاع کرد. به گوشه‌ای از ارتباط شهدا و مساجد در ادبیات ما به‌ویژه ادبیات دفاع مقدس اشاره شده و جا دارد بیشتر به این موضوع پرداخته شود.

***امامان جماعت مساجد چقدر می‌توانند در ترویج کتاب و کتابخوانی نقش داشته باشند؟

متأسفانه بعضی از امامان جماعت آن طور که باید اهل مطالعه نیستند. در گذشته امامان جماعت خیلی اهل قلم و مطالعه بودند. امام جماعت مسجد باید اهل کتاب باشد و هفته‌ی یک جلسه کتابخوانی در مسجد بگذارد، مسابقه کتابخوانی در مسجد برگزار کند و در جوایزی که به کودکان و نوجوانان می‌دهد حتما کتاب هم جایی داشته باشد. اگر امروز نوجوانان و جوانان ما اهل کتابخوانی نیستند مقصر امثال من هستیم که کم‌کاری کردیم.

***امروز مسجد در آثار نویسندگان و شاعران ما چقدر تجلی دارد؟‌

مسجد در آثار نویسندگان و شاعران غریب است و بیشتر کتاب‌هایی نوشته می‌شود که بازاری است و کمتر به جایگاه و نقش مساجد در کتاب‌ها پرداخته می‌شود.وظیفه هر شاعر و نویسنده‌ای است که به مسجد بپردازد. ملاصدرا هر جا به مشکلی بر می‌خورد به مسجد می‌رفت و دو رکعت نماز به نیت حل مشکل خود می‌خواند. نویسندگان و شاعران با این تفکر که مسجد مشوق معنوی ماست باید به آن توجه کنند و درباره مسجد دست به قلم شوند. یکی از بهترین برکات برای قلم نویسنده و شاعر، پرداختن به مسجد است و نویسندگان و شاعران باید در آثار خود به نقش‌های‌های مختلف عبادی، معنوی، سیاسی و اجتماعی و فرهنگی مسجد اشاره کنند. نویسندگان کودک و نوجوان حتما 30 درصد آثار خود را به مسجد و معنویت اختصاص دهند زیرا هر چیزی از کودکی در انسان نهادینه می‌شود واگر افراد از کودکی با مسجد و نقش‌ها و آثار آن آشنا شوند و با مسجد پیوند بخورند در بزرگسالی در مسیر مستقیم و هدایت قرار می‌گیرند.