بسیاری از ما به محض مواجهه با بیماری اغلب پیش از مراجعه به پزشک، سری به اینترنت می‌زنیم و با جست‌وجوی علائم بیماری، گویا به تشخیص می‌رسیم و در مواردی حتی درمان را آغاز می‌کنیم!
آغاز روند درمان ممکن است آمیخته با تجربیات شخصی افراد در مواجهه با بیماری‌ها و یا بر پایه یافته‌هایی باشد که هنوز کاربرد آن‌ها در علم پزشکی به اثبات نرسیده است.
گروه‌ها و کانال‌های مربوط به پزشکی نیز در شبکه‌های اجتماعی قارچ‌گونه افزایش یافته است و بسیاری از افراد از بیماران خاص گرفته تا دیگر بیماران، علاج خود را در این گروه‌ها و کانال‌ها جست‌وجو می‌کنند.
فضای مجازی به یکی از بسترهای اصلی برای دریافت مشاوره پزشکی، تعامل اجتماعی و کسب اطلاعات درباره بیماری‌ها تبدیل شده است و براساس نتایج پژوهشی در دانشگاه علوم پزشکی، خدمات بهداشتی و درمانی خراسان شمالی 42 درصد بیماران خاص استان روزانه بیش از چهار ساعت در فضای مجازی حضور دارند و ترجیح می‌دهند مشاوره‌های پزشکی را از این فضا دریافت کنند.
در این راستا مجید پورخیاط، کارشناس فناوری‌های نوین ارتباطی و نویسنده مقاله «بررسی تجربه‌های پزشکان در به‌کارگیری فناوری‌های نوین ارتباطی توسط بیماران خاص» در گفت‌وگویی به تحلیل میزان استفاده بیماران خاص خراسان شمالی از فضای مجازی و چالش‌های مرتبط با آن می‌پردازد.
* چرا بیماران خاص جواب سؤالات پزشکی خود را در فضای مجازی می‌جویند؟
پورخیاط: نتایج یک پژوهش نشان می‌دهد که 42 درصد بیماران خاص روزانه بیش از چهار ساعت از فضای مجازی استفاده می‌کنند و این آمار بیانگر نقش پُررنگ فناوری‌های ارتباطی در زندگی این بیماران و وابستگی آن‌ها به این فضا برای دریافت اطلاعات و مشاوره‌های پزشکی است.
محدودیت‌های فیزیکی و شرایط خاص بیماران، مراجعه حضوری آن‌ها را دشوار می‌کند؛ به همین دلیل بسیاری از آن‌ها برای رفع نیازهای اطلاعاتی و ارتباطی خود از گروه‌های آنلاین و مشاوره‌های پزشکی مجازی استفاده می‌کنند.
براساس یافته‌های این پژوهش، دریافت مشاوره پزشکی آنلاین، عضویت در گروه‌های اجتماعی مرتبط با بیماری و دسترسی به اطلاعات درباره روش‌های درمانی از مهم‌ترین دلایل استفاده این بیماران از فضای مجازی است.
بیماران خاص اغلب احساس تنهایی و درک نشدن از سوی اطرافیان دارند و گروه‌های آنلاین و شبکه‌های اجتماعی پزشکی به آن‌ها این امکان را می‌دهد که با افرادی که شرایط مشابه دارند، ارتباط برقرار کنند تا از تجربیات یکدیگر بهره‌مند شوند.
* تهدیدات فضای مجازی برای بیماران خاص چیست؟
پورخیاط: در کنار مزایای متعدد، فضای مجازی چالش‌هایی نیز برای بیماران خاص به همراه دارد؛ انتشار اطلاعات نادرست و گمراه‌کننده از مهم‌ترین دغدغه‌های این بیماران محسوب می‌شود.
بررسی‌های این پژوهش نشان می‌دهد یکی از نگرانی‌های عمده بیماران خاص، دسترسی به اطلاعات پزشکی غیر علمی و گمراه‌کننده در فضای مجازی است.
برخی وب‌سایت‌ها و کانال‌های غیر رسمی، توصیه‌های پزشکی نادرستی ارائه می‌دهند که می‌تواند سلامت بیماران را تهدید کند.
بسیاری از بیماران بدون مشورت با پزشک معالج خود، درمان‌های پیشنهادی در فضای مجازی را تجربه می‌کنند که در برخی موارد منجر به مشکلات جدی می‌شود.
* راهکارهای پیشنهادی برای کاهش مخاطرات فضای مجازی چیست؟
پورخیاط: سه راهکار اساسی برای کاهش خطرات ناشی از اطلاعات نادرست در فضای مجازی در این پژوهش پیشنهاد شده است.
نخستین راهکار افزایش نظارت بر محتوای پزشکی در فضای مجازی است؛ به‌گونه‌ای که نهادهای مسئول باید نظارت بیشتری بر محتوای پزشکی در اینترنت داشته باشند و با منابع غیر معتبر برخورد کنند.
آموزش بیماران برای شناسایی منابع علمی معتبر نیز باید در دستورکار قرار گیرد تا جایی که بیماران باید توانایی تشخیص منابع معتبر از اطلاعات نادرست را داشته باشند و از طریق پزشکان خود، منابع موثق را بشناسند.
همچنین باید پلتفرم‌های رسمی و تخصصی ایجاد شود؛ به‌گونه‌ای که راه‌اندازی سامانه‌های معتبر پزشکی با نظارت پزشکان و متخصصان می‌تواند جایگزین مناسبی برای کانال‌ها و صفحات نامعتبر باشد.
* توصیه شما به بیماران خاص چیست؟
پورخیاط: آگاهی، کلید استفاده درست از فضای مجازی است؛ بنابراین بیماران خاص باید در انتخاب منابع اطلاعاتی خود دقت کرده و از اطلاعات منتشرشده در منابع علمی معتبر استفاده کنند.
همچنین هرگونه تغییر در روند درمانی خود را تنها با مشورت پزشک معالج انجام دهند.
فضای مجازی اگر به‌درستی مدیریت شود، می‌تواند ابزاری مفید و تأثیرگذار برای ارتقای آگاهی بیماران خاص باشد، اما بی‌دقتی در انتخاب منابع اطلاعاتی تهدیدی جدی برای سلامت آن‌ها است.
هشت هزار و 50 بیمار خاص و سخت‌درمان در خراسان شمالی شناسایی شده‌اند و از خدمات دانشگاه علوم پزشکی، خدمات بهداشتی و درمانی استان بهره‌مند هستند.
* به گزارش خبرگزاری ایرنا