ماجرای احداث دو سد «کمال صالح» و «مروک» در حوضه آبریز رودخانه «تیره» که از سرشاخه‌های دز سرچشمه می‌گیرد، حکایت فرصت‌سوزی دیگری در حوزه پروژه‌های آبی لرستان است.

   سهم 35 درصدی «مروک» از حوضه آبریز «تیره»

سد «کمال صالح» در بالادست سد «مروک» دیرتر از سد لرستان شروع و زودتر هم تمام شد تا سهم 65 درصدی از این حوزه آبریز را در اختیار بگیرد و لرستانی‌ها به سهم 35 درصدی قانع شوند.

عملیات اجرایی سد سنگریزه‌ای «مروک» لرستان در سال 1382 در حدود 37 کیلومتری شمال غرب دورود و در بخش سیلاخور به کارفرمایی شرکت آب منطقه‌ای لرستان با هدف ذخیره‌سازی سالانه 120 میلیون متر مکعب آب برای تأمین آب مورد نیاز حدود 10 هزار هکتار از اراضی دشت سیلاخور آغاز شد.

این سد که دارای ارتفاعی معادل 67 متر از پی، عرض تاج 12 و طول تاج آن برابر 451 متر است، قرار بود که بزرگ‌ترین سد خاکی استان لرستان باشد که البته این‌گونه نشد، سد «مروک» در استان لرستان طی خردادماه سال 92 با حضور رئیس‌جمهوری آبگیری شد.

و اما دو سال بعد از شروع ساخت سد «مروک»، در سال 84 عملیات اجرایی سد سنگریزه‌ای «کمال صالح» نیز روی بخش علیای همان رودخانه «تیره» در فاصله حدود 74 کیلومتری جنوب غربی شهر اراک به کارفرمایی شرکت آب منطقه‌ای استان مرکزی با هدف تأمین آب شرب مورد نیاز شهرهای اراک، شازند و صنایع بزرگ منطقه برای افق 20 ساله بدون هیچ اعتراض یا واکنشی از سوی مسئولان وقت لرستان آغاز شد.

   «کمال صالح» آب را روی «مروک» بست!

با تدبیر مسئولان و نمایندگان استان مرکزی و با تأمین به‌موقع بودجه و افزایش منابع پیمانکار و شیفت‌های کاری، سرانجام پس از پنج سال تلاش بی‌وقفه، در آذرماه سال 88 این سد آبگیری و عملیات انتقال آب سد «کمال صالح» به بهار 89 موکول و درنهایت در اردیبهشت‌ماه سال 90 با حضور رئیس‌جمهوری این پروژه به‌طور رسمی افتتاح شد.

نکته حائز توجه آن است که قبل از احداث سد «کمال صالح» اراک، حجم ذخیره‌سازی سالانه سد «مروک» در مراسم کلنگ‌زنی حدود 120 میلیون متر مکعب برای تأمین آب حدود 10 هزار هکتار اراضی کشاورزی دشت سیلاخور اعلام شده بود؛ اما بعد از احداث و بهره‌برداری از سد «کمال صالح»، توسط مدیران و مسئولین شرکت آب منطقه‌ای لرستان اعلام شد که حجم آبگیری و ذخیره‌سازی سد «مروک» به حدود 55 میلیون متر مکعب در سال کاهش یافته است، زیرا آب رودخانه «تیره» در بالادست توسط سد «کمال صالح» مهار می‌شود و آبی برای انتقال به پشت سد «مروک» باقی نمی‌ماند.

همچنین براساس آمارهای موجود کل مساحت حوضه آبریز سد «مروک» و «کمال صالح» روی هم رفته معادل حدود 962 کیلومتر مربع است که حدود 673 کیلومتر مربع آن مربوط به سد «کمال صالح» و فقط 289 کیلومتر مربع آن مساحت بین حوضه‌ای و مربوط به سد «مروک» است.

   تشنگی اراضی و باغات دورود

براساس توافق‌نامه‌ای در سال 89 که از سوی وزارت نیرو اعلام شده، سد «کمال صالح» می‌بایست سالانه 35 میلیون متر مکعب آب را برای مصارف زیست‌محیطی، کشاورزی و حق‌آبه سد «مروک» رها سازی کند و این درحالی است که متأسفانه این امر صورت نمی‌گیرد و صدها هکتار باغ اهالی روستاهای منطقه درحال از بین رفتن است، حالا در پی وقوع خشک‌سالی و همچنین خشک شدن رودخانه «تیره» باغداران و کشاورزان دورودی چشم‌انتظار رهاسازی آب سد «کمال صالح» باقی مانده‌اند.

یک باغدار دورودی با اشاره به کمبود آب برای آبیاری باغات خود گفت: پدران ما سال‌های سال در این منطقه درخت و زمین کشاورزی کاشته‌اند.

وی ادامه داد: الان حدود 10 سال است که سد «کمال صالح» احداث شده، ما دیگر آب برای آبیاری باغات و اراضی کشاورزی خود نداریم.

این باغدار دورودی تصریح کرد: آب سد را به روی ما قطع کرده‌اند، ما که هیچ درآمدی به‌جز این درختکاری و باغداری نداریم و الان دو ماه است که درختان ما آب نخورده‌اند.

   عدم اختصاص حق‌آبه لرستان به یک رویه تبدیل شده است

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای لرستان در این رابطه اظهار کرد: ما از سد «کمال صالح» حدود 35 میلیون متر مکعب حق‌آبه سهم داریم.

داریوش حسن‌پور عنوان کرد: این میزان هم حق‌آبه زیست‌محیطی و هم برای تأمین آب مورد نیاز باغات و اراضی کشاورزی پایین‌دست است.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای لرستان ادامه داد: با توجه به اینکه سال‌های گذشته بارندگی‌های استان زیاد بوده، متأسفانه این حق‌آبه سهم لرستان رهاسازی نشده است.

حسن‌پور بیان کرد: متأسفانه این عدم رهاسازی به یک رویه تبدیل شده و امسال نیز این حق‌آبه استان را رهاسازی نکرده‌اند.

   وعده پیگیری از طریق وزارت نیرو

وی گفت: ما پیگیر این موضوع هستیم، با توجه به اینکه پایین‌دست سد کاملاً خشک شده است و الان کشت و زراعت مردم در خطر خشکی است، پیگیر هستیم که این حق‌آبه رهاسازی شود و کشاورزان و حتی محیط‌زیست که در حال از بین رفتن است، دوباره احیا شود.

نماینده مردم دورود و ازنا در مجلس شورای اسلامی نیز در این رابطه اظهار کرد: شرکت آب منطقه‌ای لرستان اعلام کرده است که باید این حق‌آبه در فصول سال تنظیم و رهاسازی شود.

حسین گودرزی عنوان کرد: ما باید این امر را از طریق وزارت نیرو و همچنین استان لرستان و مرکزی دنبال کنیم تا این حق‌آبه محقق شود.

استان لرستان دارای 12 درصد آب‌های جاری کشور است، اما همچنان سهمی از مهار آب‌ها ندارد و تنها امید مردم این استان به سدهایی بود که آب خروجی از استان لرستان را مهار می‌کرد و حال این میزان ناچیز نیز در بن‌بست اماواگرها باقی مانده است.