برنامه «چراغ» میزبان «سیده شهناز موسوی» روانشناس و مشاور، کارشناس مامایی و کارشناس ارشد روانشناسی شخصیت، باسابقه دو دهه در حوزه مامایی و یک دهه در حوزه روانشناسی و مادر سه دختر بود.

موسوی درباره بحث فیزیولوژی بدن انسان و نقش هورمون آکسی‌توسین در انسان که در تعامل انسان‌ها با یکدیگر شکل می‌گیرد و اصطلاحاً هورمون «عشق» نیز گفته می‌شود، گفت: شناخت فیزولوژی انسان‌ها و تفاوت آن در زن و مرد نقش مهمی در رعایت حریم‌ها و روابط بین زن و مرد دارد. به عبارتی در خانواده شناخت فیزیولوژی متفاوت هر یک از زن و مرد سبب می‌شود تا اعضای خانواده متوجه شوند که چقدر می‌توانند مراقب حال خوبشان باشند و حریم خانواده و وفاداری و عشق نسبت به یکدیگر را حفظ کنند. بر اساس فیزیولوژی و هورمون‌هایی که در بدن انسان وجود دارد، تحت تاثیر هر نوع هیجان و احساس بیرونی، اتفاقات درونی بیشماری نیز در بدن رخ می‌دهد. در واقع هورمون‌ها هستند که سبب می‌شوند فکر و احساس فرد به رفتار و واکنش او نسبت به نوع هیجان بیرونی شکل گیرد. وقتی صحبت از حریم خانواده می‌شود، نقش هورمون آکسی‌توسین بسیار بارز می‌شود؛ چون حریم خانواده مرکز عشق بین زن و مرد است، وقتی دو نفر در کنار هم رابطه‌ای را شکل می‌دهند و صمیمیت و هیجانی را در کنار هم تجربه می‌کنند، فرد سوم هورمون آکسی‌توسین است که به رفتار آن‌ها جهت می‌دهد.

 نقش عفت‌ورزی در کاهش بی بندوباری اجتماعی

وی خاطر نشان کرد: اگر در حریم خانواده زن یا مرد متعهد باشند و یک تعهد درونی نسبت به همدیگر داشته باشند، در این صورت به واسطه حس و حال خوبی که در رابطه تجربه می‌کند، با تولید هورمون آکسی‌توسین بسیار فعال تر، جذابتر و موثرتر می‌توانند با مسائل زندگی مواجه شوند. همچنین می‌توانند بسیاری از مشکلات را به راحتی با یکدیگر حل کنند. پس وقتی صحبت از این هورمون می‌شود به این معنی است که اگر زن و مرد بخواهند در خانواده وفاداری عمیقی نسبت به یکدیگر داشته باشند و امنیتشان حفظ شود، باید وقتی کنار هم قرار می‌گیرند، متعهدانه نسبت به هم رفتار کنند و روابط بین آنها کنترل شده باشد و در رعایت حریم‌ها و حفظ حیا و عفاف دقت کنند، از جمله اینکه رابطه‌ای که مربوط به همسران است فقط در حریم خانواده حفظ شود. بنابراین اگر افراد علی‌رغم اینکه دارای خانواده هستند، در روابط اجتماعی، خود کنترل درونی لازم را نداشته و حریم‌ها را رعایت نکنند، به غیر از مشکلات فردی بین زوجین در خانواده، در اجتماع نیز با زیرپا گذاشتن حد و حدودها، سبب اختلال و بروز دیگر مشکلات خواهند شد و جامعه را به سمت بی‌بند و باری می‌کشانند.

 رعایت نکردن حریم‌ها عامل اصلی شکست عشقی و عدم وفاداری زوجین است

موسوی تصریح کرد: زنان در ارتباط به دنبال حمایتگری هستند و رابطه‌ای را می‌پسندند که احساساتشان درک شود. لذا در اولین مرحله وقتی احساس ناخوشایندی نسبت به یک مسئله دارند، دوست دارند با گفتگو و در میان گذاشتن آن مسئله با یک فرد از فشار روانی آن بکاهند. حال اگر در طرح این مسئله یا درد و دل کردن، دقت نکنند ممکن است مشکل ساز شود. برای مثال مراجع خانمی داشتم که در بیمارستان کار می‌کردند و متاهل هم بودند، اما چون در فضای کاری خود شروع به درد و دل و گفتگو با یکی از همکاران آقا کرده بودند و آقا هم با او همدلی کرده بودند و در پی این رابطه دلبسته آقا شده بود و از اینکه حریم وفاداری‌اش بعد از 35 سال زندگی مشترک و با وجود فرزند به خطر افتاده بود برای مشاوره مراجعه کرده بودند. در چنین موقعیتی خانم باید یاد بگیرد که خودکنترلی داشته باشد و سعی کند احساس امنیت و حال خوب را در نشست‌های صمیمانه از همسرش درخواست کند. اکثر اوقات انسان متوجه نیست که همیشه خودش در اتفاقات درونی‌ای که رخ می‌دهد نقش ندارد و همه‌کاره نیست. چه بسا از فعالیت هورمون‌های بدن بی‌اطلاع است و متوجه وضعیت آنها نیست. لذا تصور اینکه فرد معتقد است چون متاهل است و یا فرزند دارد، اتفاقی برای او نمی افتد، ناخواسته و بدون اینکه متوجه شود در فضایی قرار می‌گیرد که آسیب می‌بیند. اگر مثلث عشق یک زندگی درست شکل نگیرد، پایان این زندگی عدم وفاداری است. اگر به صورت منطقی نگاه کنیم، متوجه می‌شویم بخش زیادی از آسیب‌ها ناشی از عدم رعایت حریم هاست. در جلسات مشاوره هم شاهد هستیم که اکثراً چون نتوانستند در برهه‌ای از زمان مراقب حال همدیگر باشند و یا بعضاً حریم‌ها را رعایت نکرده‌اند، متاسفانه آسیب دیدند و عامل اصلی شکست عشقی و عدم وفاداری زوجین نسبت به همدیگر، رعایت نکردن حریم‌های لازم است.

 تعهد و مسوولیت‌پذیری عامل اصلی اسحکام بنیان خانواده

این مشاور و روانشناس در بخش دیگری از سخنان خود در رابطه با اجزای مثلث عشق گفت: با تشکیل زندگی مشترک بین زن و مرد رابطه‌ای شکل می‌گیرد که باعث صمیمیت آنها می‌شود؛ صمیمیت همان دوست داشتن، احترام، توجه و اهمیت دادن نسبت به همدیگر است که زاویه مهمی از یک مثلث است که در آینده تبدیل به عشق خواهد شد. از سویی اشتیاق و تمایلات جنسی نیز ضلع مهم دیگر است. اما آنچه تکمیل‌کننده این زاویه از مثلث زندگی و عشق است، تعهد و مسئولیت‌پذیری این رابطه است که وقتی شکل می‌گیرد، فرد می‌تواند آرامشی بنام عشق را تجربه کند. بارها دیده شده که دو نفر سال‌ها با هم ارتباط دارند اما احساس تعهدی نسبت به هم ندارند و یا تن به ازدواج نمی‌دهند! لازمه شکل‌گیری تعهد این است که در روابط اجتماعی افراد کنترل گری وجود داشته باشد، همچنین مستلزم این است که افراد یاد بگیرند چگونه این رابطه را مراقبت و حمایت کنند و نگذارند که خللی به آن وارد شود. لذا جامعه تاثیر مهمی در شکل‌گیری ضلع سوم از زندگی و میزان استحکام و کیفیت آن دارد. می‌توان گفت یکی از دلایلی که جامعه ما را با معضل مواجه کرده است و اکثراً روابط به سمت ثبت شدن و تشکیل خانواده سوق نمی‌یابد و حتی بحث ازدواج سفید در برخی موارد مطرح می‌شود که با عرف و فرهنگ جامعه ما و همچنین روانشناسی روان زن و مرد ایرانی اصلاً همخوانی و سازگاری ندارد، همین عدم پذیرش تعهد در رابطه زوجین است که آسیب‌های بسیار جدی به افراد وارد می‌کند. برای حفظ تعهد در رابطه زوجین، آنها باید در روابط بیرون از خانواده، آنقدر متعهدانه برخورد کنند که بتوانند حرمت این رابطه را حفظ کنند. ولی اگر این حریم وجود نداشته باشد، زن حجاب نداشته باشد و در برخورد با همه افراد با همان شکلی که با همسرش رفتار می‌کند، برخورد کند، دیگر نمی‌توان انتظار تعهد و وفاداری داشت؛ چون در هر صورت بر اساس ساختار و فیزیولوژی انسان، هورمون‌های بدن فعالیت خود را دارند، خصوصاً تولید هورمون تستسترون در مردان هیجانات جنسی‌شان را بالا می‌برد. پس وقتی زن در خانه تنها کسی نیست که چالش‌های هیجانی همسرش را ایجاد می‌کند و مرد در فضای اجتماع و در برخورد با زنانی که پوشش‌های زننده‌ای دارند، خواه ناخواه تحت تاثیر قرار می‌گیرد، زمینه عدم وفاداری او نسبت به همسرش کم‌کم شکل خواهد گرفت. از سویی بسیاری از مردان شناخت لازم درباره اینکه نگاهشان بسیار جاذب است و هیجانات ظاهری را زود دریافت می‌کند، ندارند. به عبارتی وقتی جاذبه بوجود می‌آید هیجان بصری رخ می‌دهد و بدون اینکه خود فرد متوجه باشد وارد فضایی می‌شود که امن نیست. لذا به راحتی فضای تعهد را رها کرده و خیانت شکل می‌گیرد.

همچنین وی یادآور شد: بر خلاف تصور بسیاری از مردم که گمان می‌کنند مشکلات اقتصادی علت و زمینه‌ساز طلاق است، باید گفت عدم رعایت حریم‌های اخلاقی و حرام و حلال‌های اخلاقی که خداوند تعیین کرده که بیشتر آسیب‌زاست و زمینه‌ساز طلاق است. برای مثال آقای مطلقه‌ای، چندبار برای مشاوره بابت ازدواج مجدد مراجعه می‌کردند و دچار وسواس و نگرانی شدید شده بودند چون علت بهم خوردن ازدواج اولشان این بود که در اثر عدم رعایت حریم‌ها و در پی رفت و آمدی که با خانواده رفیق صمیمی خود داشتند، همسرشان به ایشان خیانت کرده و با رفیقشان ازدواج کرده بود و در این میان زندگی دو خانواده به هم ریخته و بچه‌های هر دو خانواده نیز دچار مشکل شده بودند. لذا این آقا دیگر به هیچ رابطه‌ای اعتماد نداشتند حتی در روابط فامیلی هم نمی‌توانستند راحت رفت‌و‌آمد کنند. بنابراین عدم رعایت حریم‌ها محدود به روابط اجتماعی نیست بلکه در حریم خانواده‌ها و بین اقوام نیز شاید شناخت فردی و جزئی وجود داشته باشد ولی این‌گونه نیست که چون نسبت فامیلی است، مشکلی پیش نخواهد آمد. اگر حریم‌ها رعایت نشود، هیچ ارتباطی خارج از حریم خانواده ضامن سلامتی نخواهد بود.