مشکلات زیست‌محیطی ناشی از آلاینده‌های شهرک صنعتی بهاران در استان همدان بیش از چندین سال است که سلامتی زیستی و روانی ساکنان بهار را به خطر انداخته و با وجود پیگیری‌ها، مشکلات همچنان باقی است.

به‌مرور زمان با گسترش صنعت، شهرک‌های صنعتی در کشور گسترش پیدا کرد. این شهرک‌ها در فاصله حداقل 20 کیلومتری شهر‌ها و با هدف متمرکز کردن کارگاه‌ها و کارخانه‌ها در یک نقطه و کم کردن آلایندگی و تأثیر منفی آن‌ها بر شهر‌ها صورت گرفت.

شهرک صنعتی بهاران در حاشیه شهر بهار، یکی از این شهرک‌های صنعتی است که روزبه‌روز در حال گسترش بوده و می‌تواند کمک مناسبی برای شکوفایی اشتغال و اقتصاد منطقه باشد اما متأسفانه موقعیت این شهرک و قرار گرفتن آن بر روی دامنه الوند گاهی باعث ایجاد آلودگی هوایی برای مردم شهر بهار و حتی صالح‌آباد (در نزدیکی بهار) شده است. در واقع مسیر وزش باد به‌گونه‌ای است که دود و بخار حاصل از کارگاه‌ها و کارخانه‌های صنعتی را وارد شهر می‌کند و در ساعات ابتدایی روز و شب‌هنگام موجب آزار مردم شهر می‌شود.

درواقع طی این سال‌ها بو‌های مشمئزکننده از سوی واحد‌های آلاینده در شهرک صنعتی بهاران یکی از مشکلات هرساله مردم بهار بوده و اداره محیط زیست دائماً با واحد‌های آلاینده این شهرک درگیر است؛ به‌طوری که شکایات بسیار مردم در سال گذشته منجر به صدور احکامی جداگانه برای واحد‌های آلاینده شد.

تأسف‌بارتر اینکه از واحد‌هایی همچون تولید کاغذ و واحدهای اسید مستقر در این شهرک دود و بخاری در هوا منتشر می‌شود که می‌تواند بیشترین محل آلودگی باشند، برخی از واحد‌های دیگر که در این شهرک فعالیت می‌کنند از خوردگی رنگ اتومبیل‌ها و سایر وسایل مجاور در این کارخانه‌ها، ایجاد برخی اثرات ناخوشایند در برگ درختان این منطقه و ایجاد ناراحتی‌های تنفسی برای کارگران خبر داده‌اند.

اما آنچه مسلم است اینکه گرچه این بو بعد سال‌ها است که میهمان شهر بهار است اما طی یکی دو سال گذشته با توجه به شرایط آب و هوایی و نیز گرمای هوا بر اثر خشک‌سالی اعتراضات مردمی به این آلودگی‌ها بیشتر شده و در ساعات خاصی مانند نیمه‌شب و اول صبح بوی متعفنی در شهر استشمام می‌شود که گفته می‌شود این بو از کارخانه‌های شهرک صنعتی است، جالب‌تر اینکه شهر بهار در محاصره واحد‌های تولیدی همچون شهرک صنعتی بهاران، کشتارگاه دام، کشتارگاه طیور، کارخانه قند، کارخانه‌های تولید ترشیجات و خیارشور، شهرک صنایع غذایی و دپوی کود حیوانی قرار گرفته و آلایندگی و بوی نامطبوع میهمان ناخوانده شهر شده است.

مشکلات محیط زیست این شهرستان تنها محدود به صنایع و تولیدکنندگان شهرک صنعتی نیست بلکه در شهر جهانی سفال لالجین رها شدن نخاله‌ها و سفال‌های ضایعاتی در اطراف شهر و معابر از دیگر مشکلات پیش روی این شهرستان است.

بر این اساس برای اطلاع از آخرین وضعیت چگونگی برخورد با این آلایندگی‌ها برآن شدیم تا با رئیس اداره حفاظت از محیط زیست شهرستان بهار گفت‌وگویی را ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:

معصومه پارچیان، در ادامه با بیان اینکه ما چند نوبت پایش‌های روزانه و شبانه از این کارخانه داشتیم و تا کنار جاده اصلی، بوی نامطبوع احساس می‌شد، جهت وزش باد که روزها به سمت کوه و شب‌ها از سمت کوه به سمت شهر است، بر میزان انتقال بوی نامطبوع در شب‌ها تأثیر دارد، گفت: پیرو شکایات مردمی مبنی بر انتشار بوی مشمئزکننده، این بازدید‌ها و پایش‌های شبانه توسط کارشناسان مربوطه، دادستان و بخشدار مرکزی از واحدهای صنعتی آلاینده هوا صورت گرفت.

وی با اشاره به معضلات محیط زیستی شهرستان بهار به‌ویژه انتشار بوی نامطبوع گفت: علاوه بر کانون‌های جزئی انتشار بو، سه کانون عمده این شهرستان کشتارگاه طیور، قارچ کوهستان و دیانا کاغذ هستند.

وی با تأکید بر اینکه واحد کاغذ کرافت «دیانا کاغذ» اقدامات بسیار خوب زیست‌محیطی را در دستور کار قرار داده و بر اساس این تدابیر عمده انتشار بو از بین رفته است گفت: خوشبختانه تهیه دستگاه ازن‌ساز اسکرابر پیش‌تصفیه و سایر اقدامات محیط زیستی توسط این واحد انجام شده است.

رئیس اداره حفاظت از محیط زیست شهرستان بهار ادامه داد: با این وجود در برخی مواقع عدم توجه کارگران و یا اپراتور سیستم مورد نظر باعث بروز خطا شده و احتمال انتشار بو وجود دارد که فاصله کم این واحد تا شهر بهار می‌تواند باعث بروز نارضایتی شود هرچند تذکرات لازم در این خصوص نیز به واحد داده شده است.

پارچیان با اشاره به اینکه در خصوص کشتارگاه طیور متأسفانه عدم توجه این واحد به اخطاریه‌های زیست‌محیطی باعث شد که هفته گذشته خط پخت ضایعات این واحد پلمب شود که در نهایت با اعطای مهلت یک‌ماهه مسئول واحد، متعهد به اجرای سیستم‌های رفع آلودگی شد، ابراز کرد: واحد قارچ کوهستان نیز با وجود عقد قرارداد با مشاور طرح، هیچ‌گونه اقدامی انجام نداده و مطابق مصوبات کارگروه آلودگی هوا تعطیلی خط کمپوست‌سازی این واحد در دستور کار است.

وی با اشاره به اینکه در خصوص پسماندهای واحدهای سفال، سرامیک و چینی بهداشتی نیز کلیه کارگاه‌های فعال در شهرک صنعتی لالجین و نیز واحدهایی که در داخل شهر لالجین فعالیت دارند با واحد بازیافت آقای گرشاسبی که سرمایه‌گذار بازیافت قالب‌های گچی است قرارداد دارند افزود: بر این اساس این ضایعات به طور مستمر توسط اکیپ این سرمایه‌گذار جمع‌آوری و بازیافت و بخش غیر قابل بازیافت نیز به محل دفن نخاله‌های ساختمانی لالجین منتقل می‌شود و خوشبختانه در این زمینه مشکلی وجود ندارد.

مع‌الوصف با توجه به آنچه گفته شد مسلماً ارزیابی مشکلات زیست‌محیطی یکی از محورهای اصلی مدیریت راهبردی شهرک‌های صنعتی است که متأسفانه گویی برای شهرک صنعتی بهاران به‌عنوان محور آلایندگی شهر بهار این ارزیابی به‌درستی انجام نشده، به‌نظر می‌رسد اصلی‌ترین نکته‌ای که در خصوص بوی نامطبوع شهر بهار باید به آن توجه کرد درهم‌تنیده شدن حرائم شهر با شهرک صنعتی است و این سؤال که آیا برای شهرها و نیز شهرک‌های صنعتی در مسیر توسعه، سند بالادستی وجود ندارد که با توجه به نیاز روزافزون دنیای امروز شاهد بروز چنین فجایع زیست‌محیطی نباشیم.

مسئله بعدی اینکه وقتی با گذشت بیش از چند سال پیگیری مستمر فرماندار، دادستانی و سازمان حفاظت از محیط‌زیست شهرستان همچنان بوی نامطبوع متأسفانه میهمان ساکنان این شهر است، چرا به پیشنهاد سازمان حفاظت از محیط‌زیست در خصوص انتقال برخی واحدها که بیشترین آلایندگی را دارند اقدامی انجام نمی‌شود؛ زیرا چنان‌که گفته شد چون اغلب اقدامات قضائی بازدارندگی لازم را برای واحدهای تولیدی این‌چنینی ندارند، آن‌ها ترجیح می‌دهند به‌جای رعایت الزامات زیست‌محیطی چند ماهی پلمب شده و سپس بازهم به شرایط پیشین و یا در بهترین شرایط با سر هم کردن برخی الزامات محیط زیستی از زیر بار مسئولیت شانه خالی کنند.