مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی، 15 خردادماه با هشدار نسبت به ناتراز شدن تولید و مصرف بنزین در کشور گفت: مصرف بنزین در دو ماهه ابتدایی سال جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل رشد 12.5 درصدی داشته است.
علی‌اکبر نژادعلی با بیان اینکه در حال حاضر تقریباً در شرایط هم‌ترازی هستیم اظهار کرد: با کوچک‌ترین مشکل به شرایط ناترازی خواهیم رسید، موضوع قابل توجه اینکه مصرف سوخت مانند انرژی‌های دیگر در کشور در مقایسه با سایر کشورها خیلی بیشتر است.
جالبتر اینکه بر اساس آمارگیری که برای توزیع کارت هوشمند سوخت در کشور برای خودروها انجام شده، بالغ بر 30 میلیون کارت سوخت در اختیار مردم قرار دارد این در حالی است که در توسعه اقتصادی، اجتماعی تمامی کشورها در عصر حاضر «انرژی» نقش کلیدی داشته و روز به‌روز بر اهمیت و ارزش این عنصر در توسعه افزوده شده است.
با توجه به نقش انرژی در توسعه، اگر بتوانیم به نحو درستی مصرف انرژی را مدیریت کنیم می‌توانیم بهره‌وری کل کشور را در زمینه‌های تولیدی ارتقا دهیم.
بر این اساس با توجه به اهمیت موضوع برآن شدیم تا در این باره گفت‌وگویی با استاد دانشگاه تهران، نماینده سابق مجلس، کارشناس حوزه انرژی و عضو افتخاری باشگاه اقتصاد انرژی ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:
حسن مرادی، با بیان اینکه ما در کشور ایران در حوزه مصرف انرژی برخلاف بسیاری از کشورهای مترقی دنیا که همتراز ایران هستند دارای یک الگوی عجیب هستیم، گفت: در این بین وسایل نقلیه‌ای که در کشور استفاده می‌کنیم بر خلاف سایر کشورهای صنعتی دنیا، راندمان مصرف بسیار بالایی دارند.
وی با تأکید بر اینکه این راندمان بالای مصرف باعث شده که علیرغم داشتن جمعیت 85 میلیونی، مصرف انرژی به نسبت سایر کشورهای دنیا برحسب جمعیت بسیار بالا باشد، افزود: علت اصلی همانطور که پیشتر عنوان شد به استاندارد نبودن وسایل نقلیه در کشور و نوع تردد ما بازمی‌گردد.
  مصرف بیش ازحد تهدیدی برای ذخایر راهبردی
وی در خصوص الگوی تردد، با بیان اینکه طی پنج روز تعطیلی متوالی در پی بسته بودن ادارات، به یکباره با حجم بالایی از تردد‌ها در کشور مواجه شدیم که مصرف روزانه را تحت تأثیر قرار داد و منجر به تهدیدی برای ذخایر راهبردی در خصوص بنزین شد، گفت: این امر خود مؤید آن است که نه‌تنها باید برای مصرف روزانه بنزین بلکه برای ذخایر راهبردی نیز برنامه داشته باشیم.
این استاد دانشگاه با ابراز اینکه دولت باید برای افزایش تولید بنزین و مدیریت مصرف آن برنامه تعریف کند، افزود: دولت باید سازوکاری را به‌وجود آورد که در پی آن امکان اورهال کردن (تازه‌سازی یا تعمیرات اساسی) پالایشگاه فراهم شود تا راندمان تولید در پالایشگاه‌ها نیز افزایش یابد، در حال حاضر در بیشتر پالایشگاه‌ها با راندمان پایین تولید مواجه هستیم که البته طی چند وقت اخیر ایجاد پالایشگاه‌هایی همچون ستاره خلیج فارس و پالایشگاه اراک تا حدودی به ذخایر بنزین ما کمک کرده‌اند.
  مصرف انرژی در ایران نه‌تنها با الگوهای جهانی بلکه با الگوی منطقه‌ای نیز همخوانی ندارد
مرادی با بیان اینکه نباید این نکته را فراموش کرد که در حال حاضر میزان مصرف و نیاز جامعه به انرژی نامتعارف است و با الگوهای حتی منطقه‌ای نیز همخوانی ندارد، خاطرنشان کرد: در حال حاضر در کشورهای مترقی استفاده از خودروهای استاندارد، دوگانه‌سوز و هیبریدی مورد توجه قرار گرفته که همین امر باعث شده مصرف آن‌ها به طور کلی از الگوهای تعریف‌شده نیز پایین‌تر باشد اما متأسفانه در کشور ما اینگونه نیست.
وی با تأکید بر اینکه کاهش مصرف انرژی، مؤثرترین روش برای جلوگیری از تغییرات آب و هوا و گرم شدن زمین و همچنین آلودگی محیط زیست است، اظهار کرد: مصرف انرژی تحت تأثیر عوامل و محرک‌های اجتماعی و اقتصادی زیادی قرار دارد به‌ویژه در کشورهای کمتر توسعه‌یافته، افزایش چشمگیر جمعیت و همچنین افزایش قابل توجه تولید ناخالص داخلی ممکن است منجر به افزایش قابل توجهی در مصرف انرژی شود.
این عضو افتخاری باشگاه اقتصاد انرژی با تأکید بر اینکه وجود منابع بزرگ نفت و گاز و ارزان بودن قیمت انرژی از طریق پرداخت یارانه در ایران، سبب شده تا کشورمان در مقایسه با کشورهای پیشرفته صنعتی از قافله انرژی‌های نو، عقب بماند گفت: نبود تخصیص اعتبارات کافی اجازه نداده تا نیروگاه‌های بزرگی احداث شود، این ظرفیت بلااستفاده کشور موجب شده که تولید برق در ایران، اعم از احداث و نگهداری نیروگاه‌ها و تولید برق، سالانه ده‌ها میلیارد دلار سوخت و درآمد ارزی کشور را ببلعد.
مرادی افزود: سرمایه‌گذاری در صنعت انرژی نو، سرمایه‌گذاری برای استقلال انرژی است و کشورهایی که بتوانند زیرساخت‌های انرژی نو و شبکه برق خود را سریع‌تر گسترش دهند، در رقابت برای تولید برق و توسعه اقتصادی، یک گام جلوتر از رقیبان خود خواهند بود‎.‎
وی در پاسخ به این سؤال که پیامدهای مصرف بیش از حد انرژی چه خواهد بود؟ گفت: با توجه به اینکه بخش عمده‌ای از منابع و بودجه جاری کشور را صرف این بخش کرده‌اند، باعث شده دولت در نبود اعتبار و بودجه کافی از حمایت از سایر بخش‌ها بازبماند.
این کارشناس انرژی با بیان اینکه صرفه‌جویی انرژی یا استفاده صحیح و منطقی از انرژی، اساساً یک رفتار به حساب می‌آید و به همین دلیل در چارچوب‌های نظری مختلفی قابل تبیین است، اظهار کرد: آگاهی از پیامدهای بحران کمبود انرژی، عاملی اساسی در اقدام به صرفه‌جویی انرژی محسوب ‌می‌شود به طوری که مردم باید بدانند مصرف بی‌رویه انرژی به‌ویژه بنزین، پیامدهای زیانباری دارد. از طرفی به لحاظ زیست‌محیطی، بنزین منبع اساسی تولید دی‌اکسیدکربن‌ بوده و در منجر به افزایش گرمای جهانی می‌شود.
مع‌الوصف با توجه به آنچه گفته شد با توجه به حساسیت بحث تأمین انرژی به‌ویژه بنزین در کشور تأمین نیاز سوخت کشور همواره اولویت اصلی است و با توجه به میانگین مصرف بالای 110 میلیون بشکه در روز در کشور، امکان صادرات این سوخت وجود ندارد و حتی پیش از این نیز اعلام شده بود که مدت‌هاست ایران به هیچ‌کجا بنزین صادر نمی‌کند، زیرا در روزهایی مصرف بنزین بسیار بالاتر از تولید بوده و حتی در این روزها برای تأمین بنزین از ذخایر کشور استفاده کرده‌ایم.
ناترازی بنزین با برداشت گاه‌وبیگاه از ذخایر راهبردی و در برخی موارد، تلفیق محموله‌های وارداتی با تولید داخل، ادامه دارد، تمامی ظرفیت پالایشگاهی و گاهاً ظرفیت برخی مجتمع‌های پتروشیمی برای افزایش کمی تولید بنزین کشور پای‌کار آمده‌اند؛ اما در مسابقه تولید و مصرف، همچنان مصرف برنده است و هر چند وقت یکبار، شاهد ثبت رکوردهای جدید مصرف هستیم.
حال آنکه مسئله ناترازی بنزین، ابعاد مختلفی دارد، از عقب‌ماندگی توسعه ظرفیت‌های تولید و عدم تنوع‌بخشی به سبد سوخت گرفته تا عدم بهینه‌سازی مصرف سوخت و بی‌توجهی به مهار رشد افسارگسیخته مصرف، به طوری که در حال حاضر ده‌ها عامل موجب شده تا امروز، ایران از صادرکننده بنزین به واردکننده آن تبدیل شود. در این بین خودروها نقش بسیار پررنگی در ناترازی بنزین دارند و می‌توان از اثر بحران خودرویی در ایجاد ناترازی بنزین به‌عنوان اصلی‌ترین عامل، نام برد. یکی از مباحث مهم در بخش خودروها، فرسودگی و سال‌ها عقب‌ماندگی در زمینه خروج از مدار خودروهای فرسوده از چرخه حمل‌و نقل کشور است.
طبق اعلام معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست کشور، از 25 میلیون خودروی در حال تردد در کشور، 6.5 میلیون خودرو، فرسوده هستند. به‌عبارتی تقریباً به ازای هر چهار خودروی در حال تردد در جاده‌های درون و برون‌شهری، یک خودرو فرسوده است که هم مصرف بنزین بالایی دارد و هم آلایندگی آن به‌مراتب از خودروهای دیگر بیشتر است، اما مسئله این است که علاوه بر این مشکل همچنان به لحاظ باورمند کردن مردم در خصوص پیامدهای مصرف بی‌رویه بنزین نزد مردم و نحوه و میزان تردد‌های انفجاری در پی تعطیلات همچنان با مشکل مواجهیم.

طاهره ترابی مهوش