سپهرغرب، گروه - سمیرا گمار: اهمیت روایت دوران پُرشکوه دفاع مقدس و انتقال ارزش‌های آن در نگاه مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی) به‌گونه‌ای است که معظم‌له هرساله و به مناسبت‌های مختلف به این موضوع مهم اشاره کرده و از دفاع مقدس و حماسه ماندگاری که مردم ایران آفریدند، سخن می‌گویند و همواره از فعالان فرهنگی جهادی می‌خواهند تا واقعیت‌ها را روایت کنند (به‌ویژه برای نسل جدید نوجوان و جوان). قبل از آنکه دشمن به دلخواه خود روایت غلط را ترویج کند؛ البته این نکته قابل چشم‌پوشی نیست که ارتباط نسل جدید با آرمان‌ها، مفاهیم و ارزش‌های جهاد و دفاع مقدس، مقوله‌ای است که همواره مطرح شده و به‌وسیله فعالان این عرصه و هنرمندان متعهد، با ابزار گوناگون انعکاس یافته، اما اینکه میزان تأثیرپذیری این قشر تأثیرگذار، از برنامه‌ها و محتواهای ارائه‌شده در زمینه دفاع مقدس چقدر بوده، نیازمند بررسی کمی و کیفی و درصورت لزوم، تجدید نظر است. یعنی همه بر ضرورت انتقال ارزش‌های دفاع مقدسی به جامعه متفق‌القول هستند، اما اینکه این کار با چه ابزاری و با چه کیفیتی بررسی می‌شود و آیا از اقداماتی که تاکنون انجام شده آُسیب‌شناسی به عمل آمده یا خیر، نیازمند مداقه بیشتری است.

رئیس سابق سازمان بسیج اساتید استان همدان در ابتدای سخنان خود با گرامیداشت یاد و خاطره شهیدان عزیز و تقدیر از دست‌اندرکاران برگزاری کنگره هشت هزار شهید استان همدان، عنوان کرد: دفاع مقدس صرفاً یک حادثه نیست که در یک مقطع تاریخی اتفاق افتاده باشد و بدون ارتباط به تاریخ گذشته و آینده باشد؛ بلکه دفاع مقدس یک برش از جریان مهم تاریخی است.

علی طاهری سپس خاطرنشان کرد: استمرار این جریان مهم و بزرگ تاریخی به این خواهد بود که ما بتوانیم مفاهیم، ارزش‌ها و حوادث آن را در دوره‌های بعد و زمان‌های آینده به ذهن نسل جدید انتقال داده و آن‌ها را احیا کنیم.

این استاد دانشگاه تأکید کرد: این جریان ریشه در تاریخ و گذشته انقلاب اسلامی دارد؛ بر این اساس برگ و بار و ثمره آن بایستی سالیان سال به این ملت و انقلاب برسد.

* فضیلت‌های دفاع مقدس همیشگی بوده و محدود به زمان و مکان نیست

طاهری تصریح کرد: هرچند دهه‌هایی از این اتفاق بزرگ تاریخی می‌گذرد، اما به اعتبار ارزش‌های موجود در آن که جنبه ایمانی، اعتقادی، باورمندی و انسانی دارند، جاودانه است. فضیلت‌هایی را در این مقطع تاریخی شاهد بوده‌ایم که همیشگی است و قطعاً محدود به زمان و مکان نخواهد بود.

وی با تأکید بر اینکه هنر روایت دفاع مقدس باید این باشد که فضیلت‌های آن را در جامعه توسعه ببخشد، افزود: اگر احیاناً برخی از این ارزش‌ها به فراموشی سپرده شده نیز باید بازآفرینی شوند. به‌نوعی روایت دفاع مقدس بازآفرینی همان فضیلت‌ها بوده و تذکر آن ارزش‌ها به نسلی است که به‌لحاظ زمانی از آن‌ها فاصله گرفته‌اند و این فاصله معنایی و محتوایی نیست.

* بازآفرینی ارزش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های فراموش‌شده، نیاز جامعه امروز است

رئیس سابق سازمان بسیج اساتید استان همدان اذعان کرد: ما امروز از حیث معنا نیازمند ارزش‌های دفاع مقدس هستیم. در بخشی از جامعه هنوز آن ارزش‌ها پابرجا بوده و در بخشی که به هر دلیلی به فراموشی سپرده شده است، نیازمند بازآفرینی هستیم.

طاهری با تأکید بر اینکه پویایی و ماندگاری روایت‌ها در هر قالبی مرهون همان فضیلت‌‌ها است، ابراز کرد: اگر ما بتوانیم فضیلت‌های دفاع مقدس مانند ایثار، شهادت، فرصت‌سازی و ظرفیت‌سازی، اخلاص، گذشت و مقاومت را به‌درستی روایت و جامعه را با این مفاهیم بیشتر آشنا کنیم، قطعاً ماندگارتر خواهد شد. با گذشت زمان و اینکه متأسفانه بسیاری از حماسه‌سازان آن صحنه و شاهدان عینی ماجرا نیز دچار سالخوردگی شده یا به شهادت رسیده و می‌رسند، این گنجینه و حافظه تاریخی دفاع مقدس باید بیش‌ازپیش مورد توجه قرار بگیرد.

وی سپس با اشاره به فرمایش رهبر انقلاب مبنی بر اینکه درحال حاضر به ذخایر ارزشمند دفاع مقدس دسترسی داریم اما ممکن است در سال‌های آینده شاهدان عینی را نداشته باشیم، گفت: بنابراین خیلی مهم است که بتوانیم این فضیلت‌ها را ثبت و ضبط کنیم. ضمن اینکه بسیار مهم است روایت‌ها متناقض نبوده و دچار تحریف نشوند و مسیر صحیح روایتگری را طی کنند.

این استاد دانشگاه ادامه داد: نوع توجه، نگرش، بیان، روایت و برداشت بایستی متناسب با شرایط موجود داخلی و بین‌المللی و در راستای پاسخ به نیازهای ارزشی نسل جدیدی باشد که شاهد آن صحنه‌های زیبا در دل حوادث نبودند و شاید آن‌قدر فضای مجازی سر آن‌ها را شلوغ کرده که کمتر شنیده و فرصت کمتری برای پرداختن به این قضیه داشته باشند.

* روایت جلوه‌های تابناک ایثار در دفاع مقدس تذکر و تلنگری به مدیران جامعه است

طاهری در ادامه سخنان خود با تأکید بر اینکه روایت‌ها باید متناسب با نیاز، زبان و شرایط زندگی جوان امروز و البته توطئه‌های دشمنان باشد، تصریح کرد: روایت جلوه‌های تابناک ایثار در دفاع مقدس می‌تواند تذکر و تلنگری به مدیران جامعه باشد؛ به‌ویژه برای کسانی که احیاناً با فاصله گرفتن از ارزش‌های دفاع مقدس، فراموش کرده‌اند جامعه مسئولیت خود را به چه قیمتی به آن‌ها سپرده است. این روایتگری باید بتواند آن ارزش‌ها را در صحنه مدیریت جهادی و ایثارگرانه جامعه بازآفرینی کند.

وی یادآوری کرد: روایت‌ها باید برای نسل جدید امیدآفرین باشد؛ همچنان که رزمندگان ما با ابتکار عمل توانستند در تنگناهای دفاع مقدس شور و نشاط و امید ایجاد کنند، امروز نیز ما به چنین چیزی بیش از گذشته نیازمندیم.

این استاد دانشگاه با این بیان که دفاع مقدس قصه و افسانه نیست بلکه عین زندگی و آرمانی بوده که با آن زندگی شده است، خاطرنشان کرد: ارزش‌های دفاع مقدس تطور، تحول، پویایی و نو به نو شدن بوده و توقف ندارد؛ ممکن است شکل حادثه و قالب قصه تغییر کند، اما اساس، مبنا، هدف و محتوا ثابت بوده؛ دشمن مشخص است و آرمان و هدف واضح بوده، البته شکل دفاع و هجوم در این عرصه ممکن است متفاوت باشد.

طاهری بیان کرد: هنر روایتگر دفاع مقدس این است که بتواند پیوندی منطقی، عقلانی، محتوایی، مفهومی و درعین‌حال عاطفی و احساسی بین گذشته و آینده دفاع مقدس برقرار کند. من بر جنبه عاطفی تأکید بسیار دارم، چراکه بسیاری از اقداماتی که در دفاع مقدس شکل گرفت، شاید با عقل و منطق مصلح‌اندیش و منفعت‌جو، سازگار نباشد، اما با عاطفه و احساس توانست در سطح جامعه یک شور و نشاط مثال‌زدنی خلق کرده و آن را به همه بخش‌های جامعه تسری دهد.

* ایجاد شور و شعور در جامعه با استفاده از ظرفیت‌های دفاع مقدس

وی با این توضیح که ما امروز به آن شور و شوق بیشتر نیاز داریم، تشریح کرد: ما می‌توانیم از ظرفیت دفاع مقدس با روایتگری صحیح و گزینش هر آنچه برای جامعه مفید بوده و شور و شعور ایجاد می‌کند، در جهت حل مشکلات موجود و القای روحیه امید، تعهد، پایداری، مقاومت و تعمیم ارزش‌های دفاع مقدس، استفاده کنیم.

رئیس سابق سازمان بسیج اساتید استان همدان سپس در پاسخ به این پرسش که چگونه می‌توان از زبان هنر در این روایت‌ها استفاده کرد نیز گفت: تأکید رهبر انقلاب نیز بر مقوله زبان هنر بوده تا بتواند عواطف را تحریک کرده و تأثیرگذار باشد. خوشبختانه آثار بسیاری در طول این سال‌ها در کشور و استان شهیدپرور همدان خلق شده است که تألیف کتب ارزشمند به‌واسطه وجود سرداران بزرگی همچون شهیدهمدانی، شهیدابراهیمی، شهیدسلگی، شهیدخوش‌لفظ و دیگر بزرگان، در این زمره بوده است.

* استفاده از زبان هنر در انتقال ارزش‌ها به نسل جدید

طاهری ادامه داد: باید بیش از این، از زبان هنر آن‌هم متناسب با ذوق و سلیقه جامعه استفاده کرد تا بتوانیم این ارزش‌ها را به نسل جدید که با فضاهای هنری مأنوس هستند، منتقل کنیم که البته لازمه آن آشنایی خالقان آثار هنری با فضا و چگونگی تلفیق ارزش‌ها با شرایط است.

وی در پایان سخنان خود تصریح کرد: لازم است روایت‌های دفاع مقدس آمیخته با واقع‌بینی باشد، نمی‌توان از برج عاجی روایت کرد که جوان امروز نتواند الگو بگیرد و این فاصله را دست‌نیافتنی احساس کند؛ نکته دیگر اینکه نمی‌توان متن را در خلأ تفسیر کرد، بلکه باید سیاق و موقعیت را درنظر گرفت. اگر بناست روایتی از جنگ ارائه بدهیم که امروز نگاه و تحلیل دیگری نسبت به آن وجود دارد، باید خودمان را در آن فضا تصور کنیم که آیا در آن موقعیت با توجه به شرایط این تصمیم درست بوده؟ آیا چاره دیگری وجود داشته یا خیر؟ مجموع این موارد می‌تواند به نگاه ما در مسائل و نتیجه‌گیری صحیح کمک کند.

سمیرا گمار