خواهرخواندگی عنوانی است که نخستین‌بار با بستن پیمان دوستی بین دو شهر انگلیسی کیلی و پیکس‌دونرد فرانسه بعد از جنگ جهانی اول، وارد ادبیات شهری جهان شد و از آن پس تاکنون بسیاری از شهرهای جهان اغلب براساس تشابهات فرهنگی و اجتماعی به ایجاد روابط خواهرخواندگی با یکدیگر پرداخته و از این طریق به سودآوری بسیاری در زمینه‌های مختلف دست پیدا کرده‌اند.

این مسئله را شاید بتوان در ذیل دیپلماسی شهری که بخشی از دیپلماسی عمومی کشورهای مردم‌سالار است، جستجو کرد؛ در دیپلماسی شهری مدیران کلان‌شهرها در راستای استفاده از فرصت‌ها و ظرفیت‌های بین‌المللی برای توسعه، وارد عرصه تعاملات میان‌شهری در مقیاس جهانی شده و با برقراری روابط کامل تخصصی، منافع شهری خود را در کلان‌شهرهای دیگر جست‌وجو می‌کنند. درواقع این تعبیر بهتری است که یکی از ابزارهای دیپلماسی شهری، ایجاد پیوند «خواهرخواندگی» بوده که به‌مثابه هم‌افزایی تجربیات شهری برای ایجاد شهرهای خلاق و شکوفا است. به این معنا که شهرهای تاریخی جهان برای حفظ و حراست از زمینه‌های تاریخی و فرهنگی مشترک، اقدام به ایجاد یک رابطه غیر متمرکز از طریق انعقاد قراردادی موسوم به خواهرخواندگی می‌کنند و تلاش دارند با اعزام گروه‌های کارشناسی از تجربیات یکدیگر استفاده کرده و در زمینه‌های مختلف با همدیگر همکاری کنند تا زمینه برای تعمیق روابط میان آن‌ها فراهم شود.

این مقدمه کوتاه به بهانه خواهرخواندگی دو استان «همدان و بخارا» و سفر تیم اقتصادی استان به ازبکستان نوشته شد؛ استاندار همدان به همراه معاون اقتصادی خود و جمعی از تجار و فعالان اقتصادی اتاق بازرگانی به بخارا رفته و طی سه روز در بخش‌های گوناگون قراردادها و تفاهم‌نامه‌هایی منعقد کرده‌اند که جزئیات آن را در ادامه می‌خوانید:

   شیخ‌الرئیس ابوعلی‌سینا، پیونددهنده همدان و بخارا

استاندار همدان در ابتدای سخنان خود با اشاره به سفر رئیس‌جمهور ازبکستان به ایران در خردادماه سال جاری، بیان کرد: بعد از یک وقفه چندساله روابط ما با این کشور سرفصل جدیدی را آغاز کرد و توافقات و تفاهم‌نامه‌هایی بین رئیس‌جمهور دو کشور منعقد شد.

علیرضا قاسمی‌فرزاد در ادامه افزود: یکی از تفاهم‌نامه‌ها بین شهر همدان و بخارا بود که منجر به خواهرخواندگی این دو شهر شده و به‌دلیل اشتراکات فرهنگی و وجوه مشترک بین دو استان، مورد توجه قرار گرفت.

وی با این بیان که حکیم ابوعلی‌سینا پُررنگ‌ترین و محوری‌ترین وجه مشترک دو شهر است، تصریح کرد: شیخ‌الرئیس زاده بخارا بوده و آرامگاه او در شهر همدان است؛ بنابراین موضوع مذکور یک پُل ارتباطی قوی‌ بین دو شهر ایجاد می‌کند. ضمن اینکه اشتراکات فرهنگی و مذهبی نیز منجر به این شده که دو شهر به یکدیگر پیوند بخورند.

قاسمی‌فرزاد با اشاره به اینکه تأکید رئیس‌جمهور محترم نیز بر این است که استانداران نسبت به توسعه روابط اقتصادی و تجاری با کشورهای همسایه اهتمام داشته باشند، اظهار کرد: پیرو دعوت استاندار بخارا از همدان، با هماهنگی‌های صورت‌گرفته از سوی وزارت کشور و وزارت امور خارجه درنهایت سفر سه‌روزه‌ای به این استان همراه با تیم اقتصادی استان انجام شد.

وی ادامه داد: در دیدار با استاندار بخارا در حوزه‌های گوناگونی بحث و تبادل نظر صورت گرفت و طرف اُزبک علاقه‌مندی خود را برای برقراری ارتباط با همدان نشان داده و توافقاتی در 15 بخش‌ ازجمله تجاری، اقتصادی، خدمات فنی و مهندسی، گردشگری سلامت با رویکرد طب سنتی و تربیت پزشک، صنعتی، کشاورزی و غیره، انجام شده است.

استاندار همدان با اشاره به خرسندی استاندار بخارا از تعامل گسترده اتاق‌های بازرگانی دو استان، ابراز کرد: یک تفاهم‌نامه همکاری بین دو اتاق منعقد شده و تجار ایرانی و اُزبک مذاکراتی در بخش‌های گوناگون انجام دادند؛ ضمن اینکه زمینه انعقاد قرارداد در حوزه تجهیزات پزشکی و دارو صورت گرفته و مقرر شد استاندار محترم بخارا نیز پیرو دعوت صورت‌گرفته از وی در استان همدان حضور داشته و مبادلات بین دو طرف با قدرت بیشتری استمرار داشته باشد.

قاسمی‌فرزاد با ابراز امیدواری از تعامل تجار اقتصادی همدان و بخارا در راستای توسعه و تقویت اقتصاد استان، خاطرنشان کرد: بنده امیدوارم با ورود فعالان اقتصادی به این عرصه شاهد شکوفایی بیش‌ازپیش استان شویم.

وی با تأکید بر اینکه ما به‌عنوان بخش دولتی زمینه‌ها و مقدمات همکاری اقتصادی بین دو کشور و استان‌ها را فراهم کرده‌ایم، اذعان کرد: سفیر جمهوری اسلامی ایران در ازبکستان نیز آمادگی خود را مبنی بر حمایت از تولیدکننده‌ها و فعالان اقتصادی اعلام کردند و از ابتدای سفر تا انتها همراهی بسیار قابل توجهی با تیم ما داشتند.

استاندار همدان سپس اعلام کرد: محصولات استان همدان در استان بخارا بازار خوبی داشته و زمینه برای تجارت و صادرات محصولات و کالاهایی نظیر تجهیزات کشاورزی، گلخانه‌ای، آب‌رسانی، ماشین‌آلات، قطعات و لوازم یدکی خودرو، وسایل مرتبط با معدن، خدمات مهندسی معدن، دارو، محصولات باغی، مبل و منبت، سفال، لبنیات و غیره بدون نگرانی فراهم است.

   کار در دست تجار اقتصادی دو کشور بوده و ما حمایت‌گر هستیم

قاسمی‌فرزاد در پایان سخنان خود تأکید کرد: دولت‌ها در این راستا نقش حمایتی و پیشتیبانی از بخش خصوصی را دارند و مسیر فعالیت بخش خصوصی را تسهیل می‌کنند. ارتباط بین تجار دو استان انجام شده و از این پس باید شاهد شکوفایی اقتصادی از این طریق باشیم؛ ما تمام تلاش خود را برای حمایت از بخش خصوصی به کار خواهیم بست.

در خاتمه باید گفت برخی مسیر توسعه را کشاورزی و گردشگری و برخی صنعت می‌دانند، اما سال‌ها است مسیری به سمت توسعه مدرن به‌منظور استفاده از تجربیات سایر شهرهای جهان باز شده که همدان هم چند گام در آن برداشته؛ محور مذکور، خواهرخواندگی است که مسیرهای گفته‌شده را نیز در بر می‌گیرد. اگرچه انعقاد پیمان خواهرخواندگی ظرفیت لازم را برای مشارکت در شهرها فراهم کرده و این امر باعث توسعه پایدار شهرهای دو طرف می‌شود، اما آنچه اهمیت دارد، استفاده حداکثری از قابلیت‌های شهر خواهر و عرضه قابلیت‌های شهر خود است و در این صورت بوده که به رشد اقتصاد، تبلیغ فراملی شهر، بهبود مناسبات سیاسی بین دولت‌ها و گسترش ارزش‌های مشترک کمک می‌کند.

حالا همدان گشاده‌رویانه درهای خود را به روی خواهرخواندگی بخارا گشوده و آنچه اهمیت دارد، این است که خواهرخواندگی هگمتانه با بخارا با تبادل فرهنگی آغاز شده و حوزه‌های اقتصادی و تجاری بسیاری را در بر گرفته است؛ ضمن اینکه امروزه شهری در توسعه اقتصادی در بخش‌های مختلف موفق‌تر بوده که با شهرهای بیشتری دادوستد فرهنگی داشته باشد که اگر این مسیر تسهیل شود، مسیرهای دیگر نیز گشوده خواهد شد. دولت سیزدهم تمام توان خود را برای حمایت از بخش خصوصی و تسهیل مسیر تجارت فعالان اقتصادی به کار بسته و پیرو آن در استان نیز همین رویکرد دنبال می‌شود.

بدون شک کار اقتصادی که منجر به توسعه پایدار شود، زمان‌بر خواهد بود و ما نیز منتظر گذران این زمان منطقی خواهیم بود؛ اما امیدواریم این مسیر با پیگیری مداوم و توجه به منافع ملی و در مقیاس استانی تعهد به منافع استان و شهر همدان دنبال شود که در این صورت بدون تردید آینده درخشانی در انتظار استان و شهر همدان خواهد بود.