سپهرغرب، گروه خبر - طاهره ترابی مهوش : سپهرغرب، امروزه علیرغم تغییر و تحول در فضای زندگی روستایی همچنان توسعه کشاورزی به عنوان مهمترین استراتژی و راهبرد برای توسعه روستایی قلمداد و برای رسیدن به توسعه ملی و توسعه روستایی توجه کردن به بخش کشاورزی و فعالیت‌های وابسته به آن لازم و ضروری است به علت اینکه فعالیت غالب روستانشینان کشاورزی و یا عملیات‌های مرتبط با آن همچون دامداری بوده و از طریق آن امرار معاش می‌کنند، همچنین توسعه کشاورزی می‌تواند تنها مسیر برون‌رفت از مشکلات اقتصادی میلیون‌ها روستایی فقیر باشد که در تغییر و تحولات اقتصادی دهه‌های اخیر به عقب رانده شده‌اند و در یک نگرش همه جانبه‌نگر به توسعه روستایی، کشاورزی نمی‌تواند مقوله‌ای جدا از روستا محسوب و بر این اساس کشاورزی در ابعاد روستایی آن، بخشی لاینفک و اساسی از سیستم کلی روستا است و طبعاً بدون توسعه کشاورزی به عنوان بخش اساسی اقتصاد روستا، توسعه روستایی ممکن نیست اما آنچه مسلم است طبق مشاهدات عینی هنوز این منبع معیشتی تاثیرگذار در روستا نتوانسته به فضای درآمدزا و اقتصادی بدل شود به‌طوریکه طی چند سال اخیر در نبود برنمه‌ریزی و یا به تعبیر درست در نبود برنامه‌ریزی کارآمد شاهد متحول شدن کشاورزی در روستاها نبوده‌ایم براین اساس با توجه به اهمیت موضوع بر آن شدیم تا دراین باره گفتگ‌وگویی را
دکتر پیمان فلسفی‌استادیار، ترویج و آموزش کشاورزی، گروه مدیریت و توسعه روستایی، موسسه آموزش و ترویج کشاورزی، سازمان تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:
این استادیار ترویج و آموزش کشاورزی با بیان اینکه عوامل مختلفی می‌توانند در پیشرفت حوزه کشاورزی تاثیرگذار باشند،گفت: این عوامل را می‌توان در دو بخش نرم‌افزاری و سخت‌افزاری از یکدیگر متمایز کرد.
پیمان فلسفی با اشاره به اینکه به زعم بنده هر دو مقوله نرم‌افزار و سخت‌افزار به سهم خود در پیشرفت حوزه کشاورزی تاثیرگذار هستند اما آنچه که از آن می‌توان به عنوان ضرورت و اولویت در لزوم توجه یاد کرد بخش نرم‌افزاری است، گفت: این ضرورت ازآنجا نشات می‌گیرد که اگر ما حتی درحوزه کشاورزی از سخت‌افزار مناسب برخودار باشیم اما از نظر نرم‌افزاری دانش لازم برای استفاده از این زیرساخت‌ها در اختیار کاربران این سخت‌افزارها یعنی کشاورزان قرار نگرفته باشد و یا یافته‌ها تحقیقات و درعین حال نتایج پژوهش‌های روز دنیا به مزارع کشاورزی انتقال داده نشود طبیعتا سخت افزار موجود نیز کارآمدی لازم را نخواهد داشت.
وی با تاکید براینکه باید به دانش کشاورزی به عنوان یک اولویت نگاه کرد افزود: درواقع افزایش نرخ دانش در مزارع، امروز درکشور ما یک ضرورت اجتناب‌ناپذیر است.
فلسفی با اشاره به اینکه وقتی کشاورزان ما با دانش جدید مواجه شده و درعین حال آموزش‌های لازم را دریافت و درپی آن کشاورزی سنتی جای خود را به کشاورزی مدرن بدهد یقینا شاهد پیشرفت چشمگیر در حوزه کشاورزی خواهیم بود خاطر نشان کرد: اهمیت این مسئله حتی درمنویات مقام معظم رهبری مورد تاکید بوده است به نحوی امسال تاکیدات خاصی بر لزوم به کارگیری و استقرار اقتصاد دانش بنیان در بخش‌های مختلف داشتند که دراین بین کشاورزی به عنوان یکی از مهمترین بخش‌های اقتصادی متاسفانه از وجود شرکت‌ها دانش بینان کمتری نسبت به دیگر بخش‌ها برخوردار است.
وی ادامه داد: گفته می‌شود چیزی حدود 300 شرکت دانش‌بنیان در سال گذشته در بخش کشاورزی فعال بوده که این عدد رقم پایینی است در مقایسه با 6 هزار شرکت دانش‌بنیان فعال در دیگر بخش‌ها و به همین دلیل باید در بخش کشاورزی رشد دانش مورد نیاز دراین بخش را بیشتر کنیم.
معاون وزیر سابق جهاد کشاورزی با بیان اینکه افزایش شرکت‌های دانش‌بنیان مرتبط با کشاورزی درپارک‌های علم و فناوری و نیز اتاق‌های رشد و همچنین تقویت شرکت‌های بخش خصوصی که باید دانش مورد نیاز را تجاری‌سازی کنند از جمله این راهکار‌ها است،ابراز کرد: البته دراین بین فرایند انتقال دانش از دانشگاه ویا موسسات تحقیقاتی تا مزارع نیز نیازمند اصلاح است اما همانطور که پیشتر عنوان شد اگر بخواهیم دربخش کشاورزی شاهد یک رشد جهش‌گونه باشیم باید تقویت دانش دراین بخش مورد توجه قرار گرفته و دانش به روز در اختیار کشاورز قرار گیرد.
این استادیار بخش ترویج با اشاره به اینکه ما بزرگترین شبکه تحقیقات کشاورزی در منطقه غرب آسیا را به خود اختصاص داده‌ایم به‌طوریکه سازمان بزرگی به نام تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی داریم که بیش از 30 موسسه تحقیقاتی را در سراسر کشور پوشش می‌دهد،گفت: بیش از پنج هزار نفر عضو هیئت علمی، محقق و پژوهشگر دراین سازمان عضویت داشته و فعال هستند.
فلسفی ‌افزود:بنابراین با توجه به پتانسیل موجود انتظار می‌رود یافته‌های تحقیقانی این نخبگان در مزارع توسط کشاورزان مورد استفاده قرار گیرد که راهکار پیش‌روی این مهم نیز تجاری‌سازی دانش است.
معاون وزیر سابق جهاد کشاورزی با اشاره به اینکه در تمام دنیا دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی که در بخش کشاورزی و یا حتی در دیگر بخش‌های صنعت، یافته‌های جدید به دست می‌آورند این یافته‌ها را دراختیار بخش خصوصی گذاشته و در واقع این بخش خصوصی است که نسبت به تجاری‌سازی آن اقدام و در اختیار کاربران و بهره‌برداران قرار می‌دهد اظهارکرد: متاسفانه درکشور ما این ارتباط یعنی رابطه بخش خصوصی با دانشگاه و موسسات تحقیقاتی برای تجاری‌سازی یافته‌ها و درعین حال احصاء نیاز مزارع برقرار نیست و به همین دلیل معمولا یافته‌های تحقیقاتی بر روی همان طاقچه‌ها، کتابخانه و قفسه‌های، موسسات تحقیقاتی و دانشگاه‌ها باقی می‌ماند.
وی با بیان اینکه در حوزه سخت‌افزاری نیز علیرغم اقدامات خوبی که تاکنون در بخش کشاورزی انجام شده اما از آنجا که سخت‌افزار و نرم‌افزار باهم تناسب ندارند متاسفانه نتایج کارها زیر بنایی و زیرساختی همچون توسعه شبکه آبیاری و استقرارکانال‌های آبیاری همچون کانال‌های یک ودو که توسط وزارت نیرو زده شده تا کانال‌های فرعی شماره سه و چهار توسط وزارت جهاد کشاورزی زده شده کارآمدی لازم را دراین بخش نداشته‌اند،تشریح کرد: علاوه براین زیرساخت‌ها دیگر همچون بهسازی ویکپارچه‌سازی مزارع و نیز بهبود نظام‌های بهره‌برداری، توسعه روشهای آبیاری تحت فشارکه درحال حاضر بیش از دو میلیون هکتار از اراضی کشور را شامل می‌شود نیز کارآمدی لازم را نداشته است.
وی با تاکید براینکه البته ما 18 میلیون هکتار اراضی دیگر در کشور داریم که باید درآنها روش‌ها آبیار بهینه‌سازی شود،افزود: ایران کشور کم‌آبی است به‌طوری‌که در منطقه خشک و نیمه‌خشک کره زمین قرار گرفته است به همین دلیل مهمترین اولویت در حوزه سخت‌افزاری در بخش کشاورزی باید معطوف به بهینه‌سازی مصرف آب در اراضی کشاورزی باشد.
این استاد ترویج ادامه داد: البته از آنجا که نگاه دانش‌بنیان دراین حوزه ضعیف است قاعدتا بهینه‌سازی روش‌های آبیاری در مزارع به کندی صورت می‌گیرد.
فلسفی با اشاره به اینکه در دیم‌زارها نیز که نیمی از اراضی حوزه کشاورزی کشور را تشکیل می‌دهد هم آن‌طور که باید و شاید از روش‌های جدید برای توسعه کشت استفاده نمی‌شود تشریح کرد: البته دراین بخش وزارت جهاد کشاورزی اخیرا طرحی را ارائه کرده که امیدوارم این مهم در بستر بهره‌مندی از بستر و نگاه دانش‌بنیانی اتفاق بیفتد.
وی با بیان اینکه مسئله بعدی حائز اهمیت در حوزه پیشرفت کشاورزی بحث الگوی کشت است،گفت: بیش از 13 سال از تصویب مصوبه مرتبط با این مسئله در دولت می‌گذرد حال آنکه تا سالجاری طرح این آئین‌نامه اجرایی نشده بود که خوشبختانه دولت جدید اجرای آن را در دستورکار خود قرار داده است و امیدواریم که واقعا عملیات بهسازی و به زارعی و اصلاح الگوی کشت در تمامی حوزه‌ها زارعی، باغی و دامی کشور و حتی منابع طبیعی و محیط زیست باهم مورد توجه قرار گیرد.
معاون وزیر سابق جهاد کشاورزی با بیان اینکه اگر همه این اتفاقات باهم محقق شود ما شاهد پیشرفت کشاورزی در کشور خواهیم بود زیرا ما توان تولید 250 تا 300 میلیون تن محصولات کشاورزی را داریم اذعان کرد: درحال حاضر این رقم چیزی حدود 125 میلیون تن است.
فلسفی با تاکید براینکه برخی‌ها شاید به این توان و ظرفیت با تردید نگاه کنند اما به طور قطع من این توان و ظرفیت در صورت فراهم شدن بسترهای نرم‌افزاری و سخت افزاری عنوان شده در فوق را تایید می‌کنم ادامه داد: جالب است بدانید که در سال 93 رئیس کمیسیون کشاورزی در مجلس شورای اسلامی تحقق این عدد 250 تا 300 میلیون تنی را با وزارت جهاد کشاورزی تا سال 1404 توافق کرده است اما تا افق تعیین شده3 سال بیشتر باقی‌نمانده لذا یقینا رسیدن به این آرمان طی این مدت شدنی نیست.
*باید از روش‌های جدید اطلاع‌رسانی برای کشاورزان بهره‌برد
وی با اشاره به اینکه باید به دلیل کم‌کاری که طی سالهای قبل دراین بخش صورت پذیرفته و درپی آن عقب‌‌ماندگی که شاهد آن هستیم دولتمردان و سیاستگذاران ما در بخش کشاورزی پاسخگو باشند،تشریح کرد: مسئله بعدی به این موضوع باز می‌گردد که گرچه در بین کشاورزان با افرادی مواجه‌ایم که دارای مدارج بالای تحصیلی هستند اما اغلب آن‌ها نه تنها در ایران بلکه در بسیاری کشورها به دلیل اینکه کشاورزی با روستا در ارتباط بوده و در اغلب روستاها امکان و شرایط تحصیل و خدمات آموزشی این چنینی فراهم نیست از سطح تحصیلی پایینی برخوردارند اما اینکه در سطح بین‌المللی چگونه با این مسئله مواجه می‌شوند خود نکته قابل تاملی است.
این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه در اغلب این کشورها از طریق دانش روز و سخت‌افزارها همچون گوشی هوشمند برای انتقال‌ یافته‌های تحقیقاتی به کشاورزان و بهره‌برداری بخش‌های مرتبط با این موضوع استفاده می‌شود ابراز کرد: درکشوری مثل هندوستان که درآن کشاورزان روستایی زیاد فعالیت دارند نیز از آخرین روش‌های ارتباطی برای انتقال مفاهیم نوین رکشاورزی استفاده میشود.
فلسفی با اشاره به اینکه البته از این زیرساخت‌های نوین برای انتقال یافته‌های جدید کشاورزی در برخی از استان‌ها استفاده می‌شود اما این مهم به صورت یکپارچه و گسترده نیست تشریح کرد: ما اگر مهارت‌های کشاورزی را به بهره‌برداران این بخش آموزش دهیم یقینا این افراد مباحث عنوان شده را خواهند آموخت.
معاون وزیر سابق جهاد کشاورزی با اشاره به اینکه دراین بین برخی از کشاورزان ما علیرغم تحصیلات پایین کشاورزی بنا به خلاقیت و ابداعاتی که بر اثرتجربه کسب کرده‌اند دارای سواد کشاورزی بالایی هستند پس باید از این ظرفیت برای مباحث ترویج در روستاها بهره برد تصریح کرد: علاوه براین می‌بایست کشاورزی ما مجهز به ابزارالات رصد، سنجش، پایش از راه دور باشند.
وی با بیان اینکه این روش‌ها درحال حاضر در دنیا مورد استفاده است و اگر از آن عقب بمانیم از قافله تولیدکنندگان بخش کشاورزی در سطح بین‌الملل باز خواهیم ماندگفت: ما باید به‌زودی وارد باشگاه صادر کنندگان محصولات کشاورزی در سطح بین‌الملل شویم لذا این امر شدنی است.

طاهره ترابی مهوش