عضو هیئت‌علمی پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی گفت: نشانه‌ها و روایت‌هایی که در فضای شهری وجود دارد، بخشی از پیوست هویتی شهر را شکل می‌دهند.
نشست «بازنمایی هویت ملی در المان‌های شهری» با حضور سجاد صفارهرندی، عضو هیئت علمی پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی برگزار شد.
این نشست با هدف بررسی کارکرد المان‌های شهری در تقویت حس تعلق، بازتاب هویت ملی و ارتقای کیفیت زیست شهری تشکیل شد.
صفارهرندی در این نشست با تشریح کارکردهای چندگانه المان‌های شهری از زیباسازی و سامان‌دهی تا ایجاد حافظه جمعی و هویت‌بخشی تأکید کرد: المان‌های شهری علاوه بر عناصر تزئینی، حاملان معنا، تاریخ و روایت‌های شکل‌دهنده هویت جمعی‌اند.
وی با اشاره به نقش نام‌گذاری معابر، یادمان‌ها و نمادهای تاریخی در بازتاب هویت ملی افزود: عنصر هویت در شهر تنها در مجسمه و سازه خلاصه نمی‌شود؛ نام‌ها، نشانه‌ها و روایت‌هایی که در فضای شهری حضور دارند بخشی از پیوست هویتی شهر را شکل می‌دهند.
عضو هیئت‌علمی پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی مهم‌ترین چالش در بازنمایی هویت ملی را گفتمانی بودن هویت دانست و توضیح داد: هویت ملی امر ثابتی نیست؛ در دل گفتمان‌ها ساخته و بازتولید می‌شود. بنابراین هر گونه سیاست‌گذاری هویتی در شهر باید این ماهیت روایی و گفتمانی هویت را در نظر بگیرد.
صفارهرندی در تحلیل تحولات اخیر مرتبط با نصب یادمان‌های ملی در تهران ازجمله مجسمه آرش و سردیس‌های تاریخی با اشاره به پرسش «چرا اکنون؟» اظهار کرد: شهرهای ایران هرگز از نشانه‌های هویت ملی خالی نبوده‌اند؛ اما توجه جدید به این موضوع نیازمند تبیین تاریخی است.
وی با مروری بر تاریخ شکل‌گیری هویت ملی در ایران به «بحران ذاتی ناسیونالیسم کلاسیک» اشاره کرد و گفت: طرح هویت ملی که از اواخر قاجار شکل گرفت و در دوره پهلوی تثبیت شد، بیش از آنکه جمع‌کننده باشد طردکننده بود؛ هم در جداسازی ایرانیت از دیانت، هم در تکیه افراطی بر نژاد و هم در تقلیل هویت ملی به یک محور واحد می‌رسیم.
عضو هیئت‌علمی پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی افزود: این نوع صورت‌بندی، بخش‌های وسیعی از واقعیت فرهنگی و جمعیتی ایران را بیرون از مفهوم ملیت قرار داد؛ در حالی که تجربه تاریخی ایران از صفویه تا امروز نشان داده که ایرانیت و دیانت در هم تنیده‌اند.
صفارهرندی با تأکید بر لزوم بازخوانی گفتمان هویت ملی در ایران معاصر اظهار کرد: پس از انقلاب اسلامی، به‌دلیل همان دوگانه‌های ساخته‌شده پیشین، بخشی از عناصر ایرانیت به‌طور واکنشی مورد غفلت قرار گرفت. امروز این امکان و ضرورت وجود دارد که هویت ملی بر بنیان جمع‌پذیر، تاریخی و چندلایه خود بازتعریف شود.
وی در پایان بر نقش المان‌های شهری در تحکیم این هویت بازسازی‌شده تأکید کرد و گفت: شهر می‌تواند صحنه‌ای برای پیوند گذشته و حال، روایت‌های مشترک و ایجاد احساس تعلق باشد؛ مشروط بر آنکه نشانه‌ها و نمادهای شهری در چارچوب یک گفتمان دقیق، جامع و فراگیر طراحی و اجرا شوند.