سپهرغرب، گروه ایران و جهان- سمیرا گمار؛ انقلاب اسلامی که در سپیده‌دم 22 بهمن‌ماه سال 1357 در ایران به رهبری امام خمینی (ره) طلوع کرده و «اعجاز بزرگ قرن» را رقم زد، ضمن ساقط کردن حکومت استبدادی شاهنشاهی، ‌اساس ظلم و استکبار و منافع قدرت‌های سلطه‌گر به‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ویژه آمریکا را مورد تهدید قرار داد. ماهیت اسلامی و مردمی و تکیه بر عوامل اعتقادی و آموزه‌های دینی به‌‌‌‌‌‌‌عنوان مهم‌ترین عوامل پیروزی انقلاب، ضمن برهم‌زدن نفوذ و اقتدار فزاینده نظام سلطه در ایران و برپایی نظام مستقل از ابرقدرت‌ها، شرایطی را رقم زد که ایران اسلامی به کانون الهام‌بخش و بیداری ملت‌ها به‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ویژه مسلمانان ‌تبدیل شد.

به دیگر بیان، این انقلاب در سطح فراملی، ضمن شکست نظام‌های موجود، جایگاه ویژه‌ای در سطح بین‌المللی فراهم آورد که از یک‌سو برای جهان غرب، به‌ویژه آمریکا غیرمنتظره بود و از سوی دیگر با تأثیرپذیری و استقبال ملت‌های مسلمان از آرمان‌ها، اهداف، سیاست‌ها وروش‌های مربوط به این پدیده مهم مواجه شد.

براساس واقعیت‌های پیش‌شمرده و با لحاظ ویژگی‌ها و اهداف انقلاب اسلامی منبعث از ماهیت و جهانی بودن ایدئولوژی اسلامی و با توجه به مردمی و فراگیر بودن،‌ استقلال و عدم اتکا به شرق و غرب، ظلم‌ستیزی و حمایت از مظلوم، نفی سلطه‌پذیری و سلطه‌گری و تعارض با نظام ناعادلانه حاکم بر جهان رویکردهایی اتخاذ شد که تحت عنوان «صدور انقلاب» با تأکید بر تحقق ارزش‌ها در داخل و اهتمام جدی به انتقال آرمان‌ها و ارزش‌های انقلاب در خارج، از سوی ایران اسلامی متکی بر آرای امامین انقلاب، مورد توجه قرار گرفت تا رابطه معقولی بین ایران و دیگر جوامع برای انتقال آموزه‌های انقلابی برقرار شود.

حال با ذکر این مقدمه و توجه به «مفاهیم» انقلاب، جای طرح این سوال است که انقلاب اسلامی در طول این 43 سال چه نتایجی در ابعاد بین‌المللی حاصل کرده و به بیان بهتر، چه دستاوردهای روشنی در سطح بین‌المللی داشته است؟

از آنجا که نوع نگرش و دیدگاه افراد و میزان وقوف و آگاهی‌شان بر اوضاع قبل و بعد از انقلاب در پاسخگویی آنان به این سؤال نقش اساسی دارد، مناسب است پاسخ از زبان شخصیتی گزارش شود که به وضعیت قبل و بعد از انقلاب اشراف داشته باشد، دکتر جواد منصوری یکی از این اشخاص است، او در سال 1324 در کاشان به دنیا آمد، دوران تحصیل را در دبستان نوشیروان و دبیرستان علوی زادگاه خود گذراند و در سال 1346 در زندان دیپلم گرفت! منصوری عضو حزب گروه ملل اسلامی معروف به گروه 55 نفره بود و به دنبال فعالیت‌های سیاسی نخستین‌بار در سال 1344 دستگیر و به 6 سال زندان محکوم اما در سال 1348 آزاد شد. وی مبارزات خود در گروه حزب‌الله را ادامه داد و مجددا در سال 1351 دستگیر و تا پیروزی انقلاب در زندان بود. او نخستین فرمانده سپاه پاسداران از (اردیبهشت تا اسفند 1358) با حکم شهید بهشتی بوده و تجربیات و خاطرات بسیاری از زمان دفاع مقدس در ذهن دارد. منصوری از فروردین 1360 تا 1367 معاون آسیا و اقیانوسیه وزیر امورخارجه بود. سپس در سال 1368 به عنوان سفیر جمهوری اسلامی ایران به پاکستان رفت و تا سال 1372 در این سمت بود. سال 1372 تا 1374 معاونت فرهنگی دانشگاه آزاد اسلامی را به عهده گرفت، از 1385 تا 1388 نیز سفیر ایران در چین بود و چندی بعد در مرکز اسناد انقلاب اسلامی مشغول به کار شد او صاحب تالیفات و آثار بسیاری است که هر یک می‌تواند منبع و ماخذی معتبر برای جویندگان حقیقت انقلاب اسلامی و شناخت ماهیت نظام سلطه باشد.

او در گفتگوی خود با خبرنگار سپهرغرب دستاورد بزرگ انقلاب اسلامی در جهان را نفی استعمار و سلطه خارجی از ساحت ایران عزیز، حمایت از مسلمانان، مظلومان و مستضعفان جهان با گسترش اعتقادات، اندیشه‌ها و فرهنگ اسلامی و تقویت مسلمانان در سراسر عالم به تأسی از آرمان‌های امام راحل دانست. مشروح گفتگو با وی را در ادامه می‌خوانید.

*نخستین دستاورد انقلاب، استقلال و آزادی بود

دکتر جواد منصوری با بیان اینکه شعار اصلی حرکت‌‌های مردم ایران، در جریان مبارزات انقلابی «استقلال آزادی، جمهوری اسلامی» بود، عنوان کرد: مردم و رهبران انقلاب در یک تحلیل عمیق و دقیق به این نتیجه رسیدند که بسیاری از مشکلات مردم و کشور ریشه در سلطه خارجی دارد و عملکرد نظام سلطنتی با نظر و تایید قدرت‌های خارجی انجام می‌شده، لذا به عنوان نخستین قدم برای خارج شدن از وضعیت موجود شعار «استقلال» به معنی نفی سلطه خارجی، «آزادی» به معنای نفی سلطه داخلی و «جمهوری اسلامی» را به عنوان نظام مورد نظر انتخاب کردند. آرمانی که شعار قریب به 100درصد از مردم ایران بود.

*«نه شرقی نه غربی» یعنی ما زیر سلطه ابرقدرت‌ها نخواهیم رفت

وی در ادامه با تشریح معنای استقلال، خاطرنشان کرد: البته از «استقلال» تعبیر دیگری هم وجود داشت، تحت عنوان «نه شرقی و نه غربی»، به این معنا که ما نه سلطه شرق را می‌پذیریم و نه سلطه غرب را، زیرا در آن دوران دنیا دو قطب داشت و همه ملت‌ها مجبور بودند زیر چتر یکی از دو ابرقدرت زندگی کنند لذا زمانی که ملت ایران مساله استقلال را مطرح کرد خیلی‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها می‌گفتند اصلا امکان ندارد، شما مسائل جهانی را نمی‌‌‌‌‌شناسید و نمی‌دانید که امکان زندگی به طور مستقل وجود ندارد!

*دوست و دشمن به استقلال ایران اعتراف می‌کنند

معاون اسبق آسیا و اقیانوسیه وزیر امورخارجه با تاکید بر مانیفست امام‌خمینی (ره) در قرار نگرفتن ذیل بلوک غرب و شرق و طرح یک اندیشه نو در اداره کشور، ادامه داد: ملت ایران با اتکا بر مفاهیم اسلامی به رهبری امام راحل بر مساله استقلال پافشاری کرد و تا امروز هم حتی دشمن ترین دشمنان ما چه در داخل و چه در خارج، معتقدند ما به طور حتم و جزم مستقل هستیم و هرگونه اشکال و ضعفی که وجود دارد ناشی از عملکرد خودمان است.

* معنای «نه شرقی نه غربی» نداشتن تعامل با دنیا نیست

منصوری ابراز کرد: «نه شرقی و نه غربی» نکته بسیار مهمی است که متاسفانه یا درست فهمیده نشده یا از آن سوء استفاده می‌شود، به عبارت دیگر در سال 1357 و تا قبل از فروپاشی شوروی که می‌گفتیم نه شرقی نه غربی، یعنی «نه» به سلطه امپراتوری شرق و غرب. این بدان معنا نبود که وقتی شوروی از بین رفت ما عبارت «نه شرقی» را برداریم. بلکه معنایش این بود که ما هیچ نوع سلطه‌ای را نمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌پذیریم.

وی با بیان اینکه «نه شرقی، نه غربی» در اندیشه امام به معنای نفی سلطه بوده و مغایرتی با ایجاد روابط متقابل با کشورهای دنیا نداشته و ندارد، اظهار کرد: ما در سیاست خارجه به‌طور جدی خواستار برقراری روابط با همه کشورهای دنیا بودیم، رابطه‌ای بر اساس حفظ منافع و احترام متقابل و البته مطابق با قوانین موجود که در «استقلال» خلاصه می‌شود.

سفیر اسبق جمهوری اسلامی ایران در پاکستان با اشاره به فرمایش امام راحل(ره) مبنی بر اینکه که ایشان فرموده‌اند: «ما می‌خواهیم با همه دنیا رابطه داشته باشیم»، گفت: ایدئولوژی امام این بود که اصطلاحاً اسرائیل اصلا داخل آدم نیست، با آمریکا هم اگر آدم شود رابطه برقرار می‌کنیم، لذا براین اساس ما از ابتدا خواهان رابطه متکی بر منافع متقابل با تمام کشورهای دنیا بودیم.

*ما با هرکس که حقوق و منافع ملت ایران را نادیده بگیرد مشکل داریم

منصوری با توضیح اینکه سال‌های اول پیروزی انقلاب اسلامی، ما سیاست ارتباط با کشورهای دنیا را آغاز نموده و آن را ادامه دادیم، افزود: در طول این سال‌ها هر کشوری که در دنیا با ما با احترام متقابل رفتار کرده ما هم با او همین رفتار را ‌‌‌‌‌‌‌کردیم، شرق و غرب، این قاره و آن قاره، سیاه و سفید و مسلمان و غیر مسلمان نداشته و ندارد، ما با هیچ کشوری مشکل نداریم. مگر برخی کشورها که خودشان نخواستند با ایران تعامل مشترک داشته باشند، بله ما به صراحت اعلام می‌کنیم که هر کس حقوق و منافع ملت ایران را نادیده بگیرد با او مشکل داریم.

منصوری در ادامه سخنان خود با ابراز انتقاد از عدم تبیین صحیح دستاوردهای انقلاب اسلامی در حفظ عزت و استقلال مردم و کشور ایران، اضافه کرد: وقتی رئیس جمهور ما به مسکو می‌رود عده‌ای فریاد می‌زنند «نه شرقی» به‌ هم‌خورد! پیشنهاد می‌کنند حالا که رئیس جمهور به کاخ کرملین رفته به کاخ سفید هم برود و با بایدن مذاکره کند تا ما بفهمیم نه شرقی نه غربی درست است! درصورتی که این حرف‌ها فریب و مغلطه است. اولا روسیه فعلی، شوروی سابق نیست، درثانی مگر ما دربست خودمان را به کسی می‌فروشیم؟ خیر، ما با کشورها تا زمانی دوستی داریم که رابطه متقابل برقرار باشد، موضوع مهمی که بر اساس اصل متیقن انقلاب به آن عمل کرده‌ایم و هر گاه کشورها خواستند با ما رابطه صحیح داشته باشند ادامه داده‌ایم وقتی هم نخواستند رابطه‌مان را به‌هم زده‌‌‌‌‌ایم.

وی در ادامه با گریزی به تعهد ایران اسلامی در برابر کشورهای دیگر در ابتدای پیروزی انقلاب گفت: جالب است بدانید ما میلیارد دلار بدهی رژیم شاه را بعد از انقلاب به دولت‌های طلبکار پرداخت کردیم، تا این حد به عنوان یک دولت به دیگر کشورها متعهد بودیم، اما دولت‌هایی مثل آمریکا و انگلستان که به تعهد خود عمل نکرده و نمی‌کنند و نمی‌خواهند بکنند، طبیعی است که نتوانیم با آنها رابطه داشته باشیم چراکه رابطه مورد نظر آنها مغایر اصل استقلال ملت و کشور ایران است.

* قبل از انقلاب، ما نقشی در تعیین رابطه خود با دیگر کشورها نداشتیم

سفیر اسبق ایران در چین، تعیین سازوکار ارتباط با کشورهای دنیا را موهبت انقلاب اسلامی خواند و گفت: قبل از انقلاب، ما نقشی در تعیین رابطه خود با دیگر کشورها نداشتیم و اساسا حقوق ملت ایران مطرح نبود. لذا در طول این سال‌ها ما حداکثر تلاشمان را کرده‌‌‌‌‌‌‌‌ایم که با کشورها روابط منطقی، عادی، دوستانه و با منفعت متقابل داشته باشیم، برخی کشورها این مولفه‌ها را پذیرفته‌اند و این رابطه برقرار است و توسعه‌یافته، اما برخی کشورها نمی‌خواهند در این چارچوب با ما رابطه داشته باشند، طبیعی است که ما هم نخواهیم با آن‌ها رابطه داشته باشیم چون آن‌ها رفتار برابر را نمی‌خواهند.

* قدرت‌های بزرگ به‌دنبال شکست جمهوری اسلامی هستند

منصوری با تأکید بر اینکه ما معتقدیم قدرت‌های بزرگ به‌طور جدی به‌دنبال شکست جمهوری اسلامی هستند تا به جهانیان اثبات کنند که هیچ کشوری در دنیا نمی‌تواند مستقل بوده و باید حتما زیر چتر ما باشد، اعلام کرد: بر این اساس است که غرب از جایگاه ایران مستقل که برای کشورهای دیگر یک الگو شود، به شدت نگران است.

*ایستادن در برابر استکبار موجودیت آن را تهدید می‌کند

این محقق و مولف برجسته کشور، با اشاره به اینکه حفظ روابط مبتنی بر استقلال به تدریج در دنیا به عنوان یک الگو شناخته می‌شود و قدرت‌های سلطه‌گر از این مسئله بیمناک‌ هستند، الگوی ارائه شده توسط انقلاب اسلامی به رهبری امام راحل(ره) را برای مستکبران زنگ خطری خواند که موجودیت آن‌ها را تهدید می‌کند.

وی تصریح کرد: اکنون ما شاهد این هستیم که در حوزه سیاست خارجه در جامعه جهانی، مقابله با ظلم و استکبار مورد قبول قرارگرفته و به همین دلیل است که دولت‌های قدرتمند و سلطه‌طلب دشمنی‌شان با جمهوری اسلامی روز به روز بیشتر می‌شود و آنجایی‌که اصلا دیگر نمی‌‌‌‌‌توانند کاری بکنند، می‌گویند جمهوری اسلامی تغییر رفتار دهد! می‌گوییم یعنی چه؟ می‌‌‌‌‌‌گویند یعنی هر کاری ما می‌‌‌‌‌‌گوییم بکنید! دقیقا همین را می‌گویند! در قضیه برجام هم به صراحت می‌گویند ایران منافع ما را در منطقه به خطر انداخته است.

* توسعه فرهنگ مقاومت با الگوگیری از انقلاب اسلامی بود

وی با تاکید بر اینکه جمهوری اسلامی، همواره ظلم‌ستیزی را جزء مأموریت‌های خود می‌بیند و این مسئله یکی از دلایل شکل‌گیری و استمرار انقلاب اسلامی است، گفت: فرقی ندارد که ظالم آمریکا باشد یا کشورهای دیگر، ما در مورد مساله افغانستان با شوروی به شدت چالش داشتیم، زمانی که کشورهای آفریقای جنوبی درگیر رژیم آپارتاید بودند صادرات نفت خود را به آنجا قطع کرده بودیم، امام با آل سعود، اسرائیل و حتی ملک حسین و انور سادات و هر ظالمی که در هر جای دنیا ظلم می‌کرد در می‌افتاد. بله، ما با شیطان کار داریم که در راس آن شیطان بزرگ آمریکاست اما هر کشوری هم بخواهد مانند آمریکا عمل کند در نظر ما منفور خواهد بود.

این تحلیلگر سیاست خارجی با توضیح اینکه گسترش معارف اسلام انقلابی و درس‌های امام (ره) در سطح جهانی، فرهنگ جدیدی را در دنیا توسعه داد و آن هم مقاومت بود، افزود: بعد از پیروزی انقلاب اسلامی گروه‌های آزادی‌خواه و عدالت‌طلب به‌ویژه از مسلمانان، در سراسر دنیا فهمیدند می‌توانند علیه ظلم بایستند، این مهم اکنون نیز در دنیا جاری و ساری است و طبیعتا نتیجه آن نیازمند یک دوره طولانی است؛ به‌عنوان نمونه شیخ زکزاکی در نیجریه از دانش آموختگان مکتب امام است که پرچمدار شیعه در غرب آفریقا شده، عوامل سلطه جهانی تحمل نمی کنند و آن بلاها را سرش می‌آورند اما عملا فایده ای هم ندارد و شیعه رشد می‌کند. حماقت رژیم نیجریه بود که آن‌طور برخورد کرد و الا در بسیاری از کشورها کاملا مشخص است که فرهنگ شیعی و انقلابی گسترش پیدا کرده است.

منصوری در ادامه به جنگ سعودی‌ها علیه یمن نیز اشاره و اذعان کرد: تجزیه و تحلیل قضیه یمن نشان می‌دهد امروز آمریکا، انگلیس و اسرائیل انواع سلاح‌‌‌‌ها را به امارات و عربستان می‌دهند تا یمنی‌‌‌ها را سرکوب کرده و از بین ببرند، می‌دانید چرا؟ صرفاً به این دلیل که ملت یمن حاضر نیست به آمریکا و عربستان باج بدهد. آن‌ها به صراحت می‌‌‌‌گویند یمن باید مطیع ما باشد، اما یمن مقاومت می‌‌‌کند.

وی با بیان اینکه اندیشه‌های امام حتی در قلب اروپا هم نفوذ کرده، افزود: دولت فرانسه به صراحت اعلام می‌کند حجاب زنان مغایر با امنیت ملی ما است این حرف خیلی معنا دارد؛ کسانی که عمق مسائل سیاسی را درک می‌کنند می‌دانند این جمله چه معنایی دارد، آنجا دستور می‌‌‌دهند زنان حق ندارند با حجاب اسلامی در دانشگاه حاضر شوند و این را مغایر با منافع ملی میداند یا آمریکایی‌‌‌‌‌‌ها می‌‌‌‌‌‌‌گویند تا زمانی که شما فرهنگ ما را نپذیرفتید ما با شما ارتباط نخواهیم داشت، در سازمان ملل نماینده آمریکا به نماینده ما می‌گوید که اگر شما دست از تبلیغ اسلام بردارید ما پرونده حقوق بشر شما را می‌بندیم! پس مشخص است که اساسا آن چیزی که دلیل ضدیت آن‌ها با ما است چیست؟ امام یک جمله دارد که بسیار اساسی بوده و فهم بسیاری از مسائل را آسان می‌کند که فرمودند: همه دعواها بر سر اسلام است. دشمنی کشورهای دنیا با ایران اسلامی هم سر این مساله است. انقلاب اسلامی ایران این قدرت را به اسلام و مسلمانان داد که حرف برای گفتن داشته باشند.

*ما از مظلوم در هر جای عالم که باشد دفاع می‌کنیم

این دیپلمات انقلابی اضافه کرد: ما بعد از انقلاب به ارائه الگو به جهان بسنده نکردیم بلکه از بسیاری از مستضعفان و مسلمانان دنیا و اسلام دفاع کردیم و اتفاقا ضربات سختی هم به خاطر این موضع‌گیری خوردیم که قضیه فلسطین، آفریقای جنوبی، کشورهای منطقه و... نمونه‌ای از این کمک‌هاست. هر جا در دفاع از کشورهای مسلمان ما وارد می‌شویم، دولت‌های بزرگ ضربات سختی به ما زده و می‌زنند. آن‌ها به صراحت می‌گویند در برجام یادشان رفته از شما تعهد بگیرند که در امور داخلی دیگران دخالت نکنید! می‌گوییم معنای این حرف چیست؟ می‌گویند ما یمن را نابود می‌کنیم حرف نزنید عراق را، سوریه را"، لبنان را و... این حرف را به صراحت می‌گویند نه با دیپلماسی.

*اگر می‌خواهید بدانید انقلاب چه کرده، باید بدانید قبل از انقلاب چه وضعیتی حاکم بوده

منصوری در بخش پایانی سخنان خود با تاکید بر لزوم بازخوانی تاریخ قبل از انقلاب برای فهم موهبت‌های انقلاب اسلامی، تصریح کرد: اگر بدانیم دقیقا قبل از انقلاب وضع کشور چطور بود متوجه می‌شویم شاید بد نباشد اگر بدانید قبل از انقلاب 90 درصد ثروت در اختیار 5 درصد از مردم ایران ود و 95 درصد دیگر فقط 10 درصد ثروت را داشتند و فاصله یک به نود بود. قبل از انقلاب عملا ایران سیاست خارجی نداشت یعنی آمریکا تعیین‌کننده همه چیز بود و به همین دلیل تعداد سفارت‌‌‌‌‌‌‌خانه‌های ما در دنیا خیلی محدود بود چون شاه با نقاط دیگر دنیا کاری نداشت! تقریبا همه کارها مستقیما توسط آمریکا و انگلستان تصمیم‌گیری می‌شد، کتاب یادداشت‌های علم به صراحت دراین باره نوشته که ما هیچ اختیاری درباره مسائل خودمان نداشتیم. او در یک قسمت از خاطرات خود از ملاقات خود با سفیر آمریکا می‌نویسد به سفیر گفتم: آقای سفیر شما در دنیا کشوری را پیدا نمی‌کنید که با پول خودش برای منافع شما سلاح بخرد مردم را بکشد که شما همچنان حکومت کنید! حق نداشتیم اسم مظلومی را بیاوریم همه این‌ها به برکت انقلاب اسلامی اتفاق افتاد.

*ما انقلابمان را به تمام جهان صادر می‌کنیم...

در خاتمه باید گفت؛ همان ابتدا پیر و مراد ما، حضرت روح‌الله (ره) پرده از بزرگ‌ترین دستاورد انقلاب برداشته و حجت را تمام کرده و فرمود: «ما انقلابمان را به تمام جهان صادر می‌کنیم؛ چراکه انقلاب اسلامی است و تا بانگ لااله الا الله و محمد رسول‌الله (ص) بر تمام جهان طنین نیافکند، مبارزه هست و تا مبارزه در هر جای جهان علیه مستکبرین هست، ما هستیم. اینکه می‌گویم باید انقلاب ما به همه جا صادر شود، این معنی غلط را از او برداشت نکنند که ما می‌خواهیم کشورگشایی کنیم. ما همه‌ کشورهای مسلمین را از خودمان می‌دانیم. همه‌ کشورها باید در محل خودشان باشند. ما می‌خواهیم این چیزی که در ایران واقع شده و این بیداری که در ایران واقع شد و خودشان از ابرقدرت‌ها فاصله گرفتند و دادند و دست آنها را از مخازن خودشان کوتاه کردند، در همه‌ ملت‌ها و در همه‌ دولت‌ها بشود، آرزوی ما این است. معنی صدور انقلاب ما این است که همه‌ ملت‌ها (بیدار بشوند) و همه‌ دولت‌ها بیدار بشوند و خودشان را از این گرفتاری که دارند و از این تحت سلطه بودنی که هستند و از اینکه همه مخازن آنها دارد به باد می‌رود و خودشان به نحو فقر زندگی می‌کنند، نجات بدهند.»

بر این اساس انقلاب اسلامی نه تنها نهضتی امیدبخش برای مسلمان‌ها، بلکه برای مستضعفین جهان بوده و با شکستن ابهت پوشالی ابرقدرت‌ها، برای ملت‌های مستضعف الگوسازی کرده و با حمایت از مسلمانان آزاده و قطع کردن پای مستشاران بیگانه از کشور بذر امید و نور را در دل محرومان و مستضعفان و عدالتخواهان جهان کاشت و روز به روز درخت آن بارور تر می‌شود تا بانگ لا اله الاالله در سراسر عالم طنین‌انداز شود.