سیدمحمد بطحایی روز پنجشنبه در کارگروه اجتماعی و فرهنگی که با حضور استاندار همدان، معاون سیاسی وی و جمعی از مسئولان و متولیان امر در سالن جلسات شهدای گمنام استانداری برگزار شد، خاطرنشان کرد: تجربه نشان داده است که در کشور ما تولید سند و ارائه حرف‌های زیبا بسیار زیاد است، اما بسیاری از آن‌ها در قفسه‌ها خاک می‌خورند و اجرایی نمی‌شوند؛ چه در سطح ملی، چه استانی و چه منطقه‌ای.
* ضرورت نگاه پروژه‌ای و طرح‌محوری
وی افزود: اگر اسناد بخواهند به نتیجه برسند، نیازمند نگاه پروژه‌ای و طرح‌محوری هستند. اینکه شما 402 برنامه نوشته‌اید خوب است، اما تأمین اعتبار و اجرای آن‌ها غیر ممکن است؛ ضمن اینکه بسیاری از بندهای آن هم‌پوشانی دارند و باید این موارد تلفیق شوند.
رئیس سازمان امور اجتماعی کشور ادامه داد: سند تلفیقی نقشه‌ راه حوزه فرهنگی و اجتماعی خواهد بود و انجام آن ممکن خواهد شد.
* آسیب‌های اجتماعی و موازی‌کاری
وی افزود: ما روی نقشه مشترک باهم کار نمی‌کنیم؛ بهزیستی، علوم پزشکی، سپاه، بسیج و دیگر نهادها همه به‌صورت مستقل فعالیت می‌کنند و روی یک پازل واحد نیستند، بنابراین نتیجه کار مطلوب نیست.
این مقام مسئول متذکر شد: شورای امور اجتماعی باید نخ تسبیح دستگاه‌های مختلف باشد؛ اینکه ما بخواهیم از طریق تزریق منابع خودکشی را صفر کنیم، غیر ممکن است. چرایی‌اش محل بحث نیست، اما نکته اصلی آن است که همه ما که دور این میز نشسته‌ایم، از معضل مذکور رنج می‌بریم و باید بهره‌وری و کارآیی خود را افزایش دهیم.
* ضرورت هماهنگی و یکپارچه‌سازی
بطحایی هماهنگی و یکپارچه‌سازی را از الزامات بهره‌وری خواند و گفت: رئیس دانشگاه بوعلی‌سینای همدان به‌عنوان قطب علمی استان، اصلاً از سند خبر ندارد! چرا نباید از این ظرفیت استفاده شود؟ آیا این جای تعجب و تأسف ندارد؟
وی ادامه داد: هنر ما در کشور ضایع کردن ظرفیت‌ها است؛ چرا جزیره‌ای عمل می‌کنیم و نمی‌گذاریم دستگاه کناری‌ ما ظرفیت را ببیند؟
رئیس سازمان امور اجتماعی کشور تأکید کرد: باید با تقسیم‌بندی عالمانه و طرح‌محور پیش برویم.
* انتقاد از صرف انرژی در تولید کارنامه!
بطحایی با ابراز انتقاد از اینکه خطای استراتژیک ما صرف انرژی در بخش تولید کارنامه است و نه اثربخشی، گفت: فرآیندها غیر قابل انکار هستند، اما باید بدانیم که پروژه‌ها باید معطوف به نتیجه باشند.
وی با تأکید بر لزوم احصای شاخص‌ها، اذعان کرد: این مشکلات مختص کشور ما نیست و در همه جای دنیا چالش‌هایی مشابه وجود دارد؛ وقتی نظام ارزشی دچار اختلال شود، این مسائل به‌عنوان آثار آن اختلال ظهور می‌یابند.
رئیس سازمان امور اجتماعی کشور افزود: وقتی جایگاه خانواده متزلزل شده، چطور می‌توان انتظار داشت مرجعیت از آن باشد؟ این آسیب‌ها ریشه در نظامات ارزشی دارند و مدیریت همه‌چیز در دست ما نیست، اما آیا باید دست روی دست بگذاریم؟ خیر. باید معطوف به نتیجه برنامه‌ریزی کنیم و وارد میدان شویم؛ اگر در همین مسیر پیش برویم، سال‌های آتی هم همین نگرانی‌ها ادامه خواهد داشت و ما حرکت نخواهیم کرد.
بطحایی تأکید کرد: باید مسائل را از جهات مختلف دید و تبیین کرد؛ اگر طبق نظر رهبری در چند سال گذشته پیش رفته بودیم، امروز این مشکلات را نداشتیم.
وی افزود: نمی‌توان دست روی دست گذاشت و توقع داشت که خیانت، خودکشی، اعتیاد و دیگر مسائل کاهش یابند.
* اهمیت توجه به تولیدات فرهنگی و اجتماعی
رئیس سازمان امور اجتماعی کشور سپس به فیلم «زیبا صدایم کن» به کارگردانی آقای صدرعاملی اشاره کرد و گفت: دیدن این فیلم‌ها برای شما که درحال برنامه‌ریزی و تصمیم‌سازی هستید، ضروری است. شما نمی‌توانید به‌عنوان یک سیاست‌گذار فرهنگی و اجتماعی خود را از تولیدات فرهنگی و اجتماعی که جنبه‌های مثبت دارند، دور نگه دارید.
بطحایی همچنین بر لزوم پیگیری علاقه نسل نوجوان و جوان به مسائلی همچون فالو کردن (پیگیری کردن) در فضای مجازی تأکید کرد و افزود: این مهم امروز یکی از مهم‌ترین راه‌های پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی است.
وی با اشاره به استفاده از ظرفیت بسیج، معاونت اجتماعی سپاه و سازمان‌های مردم‌نهاد، بر جنبه‌های مثبت و ایجابی برنامه‌ریزی تأکید کرد و گفت: دو طرح فوق‌العاده در حوزه خودکشی و افزایش نشاط اجتماعی در همدان به من معرفی کنید تا طی دو ماه آینده در یک جلسه تبدیل به پروپوزال شوند.
این مقام مسئول در پایان سخنانش ابراز کرد: اگر منابع از سمت استانداری به تمام حوزه‌های اجتماعی تزریق شود، نتایج مثبتی خواهد داشت و بهتر مدیریت خواهد شد.
استاندار همدان نیز در این جلسه بیان کرد: در حوزه مسائل فرهنگی و اجتماعی طی جلسات دو شورای مربوطه مباحث مختلفی مطرح شده و بعضاً دغدغه‌هایی ایجاد کرده است.
* عملیاتی نشدن سند فرهنگی استان
حمید ملانوری‌شمسی با اشاره به گلایه نماینده ولی‌ فقیه در استان همدان از عملیاتی نشدن سند فرهنگی استان، گفت: اینکه دوستان در این جلسه صحبتی از عملکرد خود ندارند، جالب است؛ باید گزارش‌گیری شود و ببینیم هر بخشی چه اقداماتی انجام داده و چرا عمل نکرده است؟! زیرا صرف تدوین سند مشکلی را حل نمی‌کند.
ملانوری‌شمسی ادامه داد: در یکی از بندهای سند موضوع «توجه به توانمندسازی جوانان» آمده است، اگر این سند ابلاغ شده، باید در این بخش‌ها نیز مورد ارزیابی و بررسی قرار گیرد.
نماینده عالی دولت در استان همدان گفت: مایه تأسف است که دو جلسه شورای فرهنگ عمومی تاکنون برگزار شده و حالا باید بشنویم که این سند هنوز ابلاغ نشده! چه کسی مسئول ابلاغ آن بوده و چرا انجام نشده است؟
* لزوم پیوست رسانه‌ای در امور فرهنگی
وی با اشاره به لزوم پیوست رسانه‌ای در امور فرهنگی و اجتماعی، تأکید کرد: مشاور استاندار در امور روحانیت، روابط عمومی استانداری و مشاور رسانه‌ای استاندار باید در برنامه‌ها حضور داشته و پیوست رسانه‌ای را مد نظر قرار دهند.
ملانوری‌شمسی بیان کرد: دو موضوع مهم در دستور کار ما هستند؛ جوانی جمعیت و خودکشی. نکته مهم این است که زن و مرد را باید در قالب خانواده ببینیم و آن‌ها را براساس جنسیت جدا نکنیم.
وی با این بیان که سند فرهنگی باید در شورای برنامه‌ریزی مورد ارزیابی و ابلاغ قرار گیرد، سخنان خود را به پایان برد.
* فراموشی سند فرهنگی
معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی استاندار همدان نیز با بیان اینکه نقشه مهندسی فرهنگی برشی از نقشه کشوری است، گفت: فلسفه تدوین سند، ایجاد همگرایی، انسجام، برنامه‌محوری و پیشگیری از بخشی‌نگری دستگاه‌ها در حوزه فرهنگی است که براساس شرایط استان و در هفت فصل تدوین شده است.
حمزه امرایی افزود: این سند شامل کلیات، مسائل اساسی فرهنگی، اهداف ملی، اقدامات استانی، الزامات اجرایی، نظارت و رویکرد نهایی است.
وی با انتقاد از اینکه این سند به فراموشی سپرده شده، تصریح کرد: در نخستین فرصت باید کارگروهی تشکیل شده و سند مورد بازبینی قرار گیرد تا با پیوست اجرایی و دبیرخانه دائمی همراه شود.
* سیر تدوین سند فرهنگی استان
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان همدان نیز با اشاره به سیر تدوین سند فرهنگی استان و نقش ویژه نماینده ولی‌ فقیه در استان، گفت: این سند در شورای فرهنگ عمومی استان تصویب شد و جزء معدود استان‌هایی بودیم که نقشه عملیاتی داشتیم.
مسعود ویژه ادامه داد: سه گام برای تدوین این سند پیش‌بینی شده که شامل ابلاغ به دستگاه‌های عضو شورای فرهنگ، جمع‌آوری داده‌ها و استخراج مسائل استان بود که درنهایت منجر به تدوین سند شد.
ویژه با اشاره به مسائل گام نخست، از تقسیم‌بندی مسائل خبر داد و گفت: کمیته‌های مختلفی تشکیل شده و 65 سؤال جمع‌آوری شد.
وی افزود: درنهایت 30 مسئله احصا و اولویت‌بندی شده که مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از؛ تضعیف بنیان خانواده و کاهش جمعیت، ضعف در فرهنگ اداری، ضعف در تولید محصولات و خدمات فرهنگی، کم‌رنگ شدن مشارکت‌های مردمی در مسائل فرهنگی، افزایش آسیب‌های اجتماعی و فضای اجتماعی.
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان همدان تصریح کرد: این مسائل با اسناد بالادستی تطبیق داده شد و برای هر مسئله اقدامات مختلف تعریف شد که مجموعاً 402 برنامه به همراه مجموعه‌ای از اقدامات اجرایی را شامل می‌شود.
وی با اشاره به مشکل اعتباری در اجرای این برنامه‌ها، گفت: با وجود دادن قول‌های مساعد، هیچ‌کدام از آن‌ها به اجرا درنیامده است.
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان همدان در ادامه اذعان کرد: اولویت اصلی فعالیت‌های اداره‌ کل ارشاد این سند بود که متأسفانه عملیاتی نشد.
ویژه همچنین در خاتمه سخنانش افزود: این سند مورد توجه استاندار محترم آقای ملانوری‌شمسی هم قرار گرفت و پیش‌بینی می‌شود که در راستای برنامه‌ریزی برای عملیاتی شدن آن موفق شویم.
* مشکل رصد موارد خودکشی
مدیرکل آموزش‌وپرورش استان همدان نیز بیان کرد: از زمانی که نقشه مهندسی فرهنگی مطرح شد، تلاش ما برنامه‌ریزی براساس این سند بوده است؛ اقدامات لازم برای تعلیم و تربیت در این بخش انجام شده است.
رسول شیدایی با اشاره به طرح «نماد» و ارزیابی آن، گفت: یکی از دلایل عمده کاهش سن خودکشی، کمبود تاب‌آوری است.
وی افزود: همکاری‌های تأثیرگذاری بین ارگان‌ها برای توانمندسازی نیروی انسانی و عوامل اجرایی مدارس درحال انجام است.
مدیرکل آموزش‌وپرورش استان همدان همچنین بیان کرد: اردوهای مختلفی برای پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی برنامه‌ریزی شده، اما با مشکل بودجه مواجه است.
وی با اشاره به یکی از مهم‌ترین مشکلات که گم کردن موردهای رصدشده خودکشی است، افزود: اگر یک سامانه جامع برای رصد و ارجاع افراد به دستگاه‌های مختلف تدوین شود، این مشکل حل خواهد شد.
* ضرورت مشخص شدن کارویژه‌ها
معاون اجتماعی اطلاعات نیز گفت: اگر اقدامات صورت‌گرفته مؤثر بود، آمار افزایش نمی‌یافت؛ بنابراین لازم است کارویژه‌ها مشخص و ابهام در نقش‌ها رفع شوند.
حامدی همچنین به موازی‌کاری و جزیره‌ای عمل کردن به‌عنوان آسیب‌های دیگر اشاره و تأکید کرد: هر اقدامی که یک قدم به جلو نبرد، محکوم به شکست است.
وی در پایان سخنانش ابراز کرد: باید روی دانش‌آموزان، خانواده‌ها و جامعه کار شود.
* استفاده از ظرفیت دانشگاه‌ها
رئیس دانشگاه بوعلی‌سینا همدان نیز گفت: دستگاه‌های اجرایی باید از ظرفیت دانشگاه بهره‌برداری بیشتری کنند. ما در رشته‌های روانشناسی، جامعه‌شناسی و معارف اساتید برجسته‌ای داریم، اما از این ظرفیت‌ها استفاده نمی‌شود.
غلامحسین مجذوبی افزود: دانشگاه مسئول حل مشکلات اجتماعی است و باید ارتباطات خود را با دستگاه‌ها تقویت و از این ظرفیت‌ها بهره‌برداری کند.
* تشکیل کمیته‌های شناسایی آسیب‌های اجتماعی
اسدالله ربانی‌مهر، مدیرکل امور اجتماعی استانداری همدان نیز با اشاره به اهمیت هماهنگی و همکاری دستگاه‌ها، تأکید کرد: بیش از هفت کمیته برای شناسایی و تقسیم آسیب‌های اجتماعی تشکیل شده است.
* تکالیف برنامه هفتم در زمینه اعتیاد
حمزه عبد کوند، دبیر شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر نیز گفت: در برنامه هفتم دو تکلیف در زمینه افزایش بهبودیافتگان و کاهش ابتلا به اعتیاد برعهده ما بوده است.
* آمار خودکشی در پنج استان
معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی استان همدان نیز با اشاره به آسیب‌های اجتماعی و خودکشی، ابراز کرد: پنج استان همدان، کهگیلویه، ایلام، لرستان و کرمانشاه همواره در صدر آمار خودکشی بوده‌اند و درخواست ما این است که به این موضوع نگاه کلان‌تری داشته باشیم.
فاطمه ترکمان‌اسدی همچنین با اشاره به طرح‌های کلان در این زمینه، گفت: باید برنامه‌های پیشگیری و آموزش در سطح وسیع‌تر و با همکاری رسانه‌ها انجام شود.
* نیاز به افزایش مراکز کمپ‌های ماده 16
فریدالدین حجت‌الاسلامی، مدیرکل بهزیستی استان همدان نیز با اشاره به نیاز به افزایش تعداد مراکز کمپ‌های ماده 16، گفت: باید این مراکز به 400 مورد افزایش یابند.
در پاسخ این موضوع استاندار همدان تأکید کرد: معتادان باید تا مرحله بهبودی کامل در مراکز بمانند تا به جامعه برگردند و نباید به افزایش تعداد مراکز پرداخت که نیاز به افزایش اعتبار داشته باشد!
* نقش فضای مجازی در آسیب‌های اجتماعی
حجت‌الاسلام موسیوند، مدیر مدرسه سطح عالی آیت‌الله آخوند همدانی نیز گفت: فضای مجازی نقش زیادی در آسیب‌های اجتماعی دارد و نیاز به حکمرانی در این حوزه داریم تا این مسئله به‌درستی مدیریت شود، وگرنه کارهای ما آب در هاون کوبیدن خواهد بود.

سمیرا گمار