در سال‌های اخیر، حمایت از بانوان کارآفرین و تولیدکنندگان محلی به یکی از مهم‌ترین اولویت‌های توسعه اقتصادی و اجتماعی استان‌ها تبدیل شده است. استان همدان، با سابقه غنی در صنایع‌دستی، هنرهای سنتی و تولیدات بومی، اکنون با ایجاد بازارچه دائمی و یک‌ساله در تهران برای عرضه محصولات هنرمندان و کارآفرینان استان، گام بلند و متفاوتی در این مسیر برداشته است.
این طرح که در قالب در نظر گرفتن 110 مغازه در مجتمع تجاری– اداری کوه‌نور تهران تعریف شده، نه‌تنها به‌دنبال فروش محصولات نیست، بلکه یک سکوی ملی برای معرفی توانمندی‌های اقتصادی، فرهنگی و گردشگری استان فراهم می‌آورد. با توجه به تمرکز بر بانوان و خانواده‌ها، این بازارچه به‌نوعی ترکیبی از حمایت اقتصادی، ارتقای توانمندی کارآفرینان و برندینگ استان همدان محسوب می‌شود و از نظر مدت‌زمان، گستردگی و ساختار اجرایی، کم‌نظیر و بی‌سابقه است. ماجرای این طرح از تیرماه سال جاری آغاز شد؛ زمانی‌که همدان میزبان رویداد بزرگ نخستین نمایشگاه توانمندی‌های بانوان کارآفرین با 260 غرفه در محل دائمی نمایشگاه‌های بین‌المللی بود، در روز افتتاحیه، استاندار همدان وعده داد که برای ارتقای بازار فروش تولیدکنندگان، مکانی دائمی در تهران در نظر گرفته شود. این وعده، برخلاف بسیاری از وعده‌های مشابه، مسیر عملیاتی بسیار سریع و روشنی در پیش گرفت. تنها چند روز پس از پایان برنامه، در تاریخ 26 تیرماه تفاهم‌نامه‌ای رسمی بین استاندار همدان و نماینده مجتمع تجاری کوه‌نور تهران امضا شد؛ تفاهم‌نامه‌ای که مطابق آن، 110 مغازه برای یک‌سال به‌صورت رایگان در اختیار کارآفرینان استان قرار گرفت.
آنچه در این گزارش می‌خوانید گفت‌وگو با مدیرکل امور بانوان و خانواده استانداری همدان در این زمینه است:
دکتر معصومه باقری، در ابتدای سخنان خود درباره ایجاد بازارچه دائمی صنایع‌دستی و محصولات بومی استان همدان در تهران گفت: این طرح، نه یک نمایشگاه کوتاه‌مدت، بلکه فرصتی یک‌ساله برای عرضه مستمر محصولات کارآفرینان و معرفی توانمندی‌های فرهنگی و گردشگری همدان است.
وی توضیح داد: این تجربه از تیرماه سال جاری آغاز شد، زمانی که همدان میزبان نخستین نمایشگاه توانمندی‌های بانوان کارآفرین با 260 غرفه در محل دائمی نمایشگاه‌های بین‌المللی بود.
مدیرکل امور بانوان و خانواده استانداری همدان، تصریح کرد: در افتتاحیه آن رویداد، استاندار محترم، دکتر ملانوری شمسی وعده داد که برای ارتقای بازار فروش تولیدکنندگان، مکانی دائمی در تهران در نظر گرفته شود. برخلاف بسیاری از وعده‌ها، این برنامه مسیر عملیاتی روشنی گرفت و تنها چند روز بعد، در 26 تیرماه، تفاهم‌نامه‌ای رسمی با مجتمع تجاری کوه‌نور تهران امضا شد تا 110 مغازه برای یک سال به‌صورت رایگان در اختیار کارآفرینان استان قرار گیرد.
* مشارکت 9 دستگاه اجرایی؛ طرحی که به تنهایی پیش نمی‌رود
به گفته باقری، این طرح صرفاً یک برنامه صنفی نیست بلکه یک پروژه چندبخشی است که دست‌کم 9 دستگاه اجرایی در آن مشارکت مستقیم دارند. میراث فرهنگی، تعاون کار و رفاه اجتماعی، پارک علم و فناوری، جهاد کشاورزی، شرکت شهرک‌های صنعتی، سازمان صمت، فرمانداری‌ها و کانون زنان بازرگان استان، شبکه اجرایی آن را تشکیل می‌دهند.
وی ادامه داد: این هم‌افزایی چنددستگاهی، پروژه را از یک «بازار» ساده فراتر برده و آن را به یک زیست‌بوم استانیِ اتصال تولیدکننده به بازار ملی تبدیل کرده است.
* انتخاب سلیقه‌ای نبود؛ فراخوان رسمی و چند مرحله غربالگری
مدیرکل امور بانوان و خانواده استانداری همدان، تأکید کرد: یکی از بااهمیت‌ترین بخش‌های این طرح، سازوکار انتخاب فعالان است. هیچ فردی با انتخاب شخصی وارد نشده؛ استانداری فراخوانی رسمی به فرمانداری‌ها و دستگاه‌های تخصصی صادر کرد تا کارآفرینان توانمند معرفی شوند؛ افراد باید توان تولید مداوم 6 ماه تا یک‌سال را داشته باشند. در نتیجه، در مرحله نخست 67 نفر معرفی شدند. این افراد در چند جلسه توجیهی، از نظر توان تولید، ثبات کاری، امکان اقامت یا حضور مستمر در تهران و نوع محصول ارزیابی شدند.
باقری ادامه داد: نکته مهم دیگر اینکه با وجود محوریت طرح با زنان، مشارکت برای مردان نیز آزاد بوده است؛ زیرا در برخی خانواده‌ها مجوز کسب‌وکار به نام آقای خانواده ثبت شده اما فعالیت اصلی توسط بانوان انجام می‌شود. این بازار «خانواده‌محور» است و مشارکت خانوادگی را به رسمیت می‌شناسد.
* 70 مغازه آماده بهره‌برداری؛ چیدمان، دکوراسیون و ورود به مرحله اجرا
وی اظهار کرد: طبق آخرین بازدیدها از 110 مغازه تحویل‌شده، 70 واحد کاملاً چیدمان و آماده افتتاح شده‌اند. بقیه نیز مراحل نهایی سامان‌دهی را طی می‌کنند و به‌زودی تکمیل خواهند شد. این سرعت آماده‌سازی نشان می‌دهد کارآفرینان منتخب جدیت و آمادگی لازم برای مشارکت در یک بازار حرفه‌ای سالانه را داشته‌اند.
وی افزود: استانداری هیچ هزینه‌ای از فعالان دریافت نکرده و مغازه‌ها کاملاً رایگان در اختیارشان قرار گرفته. تنها هزینه شارژ و رفت‌وآمد بر عهده خود افراد است؛ هزینه‌ای که در مقابل فرصت عرضه یک‌ساله محصولات در قلب پایتخت، بسیار ناچیز تلقی می‌شود.
* صنایع‌دستی در خط مقدم؛ اما فقط فروش نیست
مدیرکل امور بانوان و خانواده استانداری همدان، تصریح کرد: بخش غالب فعالان، در رشته‌های صنایع‌دستی حضور دارند؛ از سفال و چرم تا تولیدات پارچه‌ای، خوراکی‌های بومی و هنرهای دست‌ساز. اما اهمیت این بازارچه فقط در فروش نیست، بلکه در معرفی ظرفیت‌های فرهنگی و گردشگری همدان نیز نقش ویژه‌ای دارد.
باقری یادآوری کرد: استانداری همدان با دعوت از مجموعه‌های گردشگری مانند شرکت «سیاحتی علیصدر»، بخش خاصی از نمایشگاه را به ترویج و معرفی جاذبه‌های استان اختصاص داده است. این نگاه، بازارچه را از حالت اقتصادی صرف خارج کرده و به یک سکو برای برندینگ استان همدان تبدیل می‌کند.
* بازارچه‌ای که هر کارآفرین، یک سفیر برای همدان است
وی با این توضیح که این طرح علاوه‌بر ایجاد اشتغال و توسعه بازار، یک پیام مهم دارد، خاطرنشان کرد: هر کارآفرین در این بازارچه، نقش یک سفیر فرهنگی همدان را ایفا می‌کند. حضور مستمر در تهران، شهری با بالاترین گردش مالی صنایع‌دستی کشور، به معنای دیده‌شدن ظرفیت‌های همدان در سطح ملی و افزایش جذابیت گردشگری استان است.
* زمان افتتاح؛ نیمه نخست آذرماه
مدیرکل امور بانوان و خانواده استانداری همدان، اعلام کرد: طبق برنامه‌ریزی انجام‌شده، افتتاح رسمی بازارچه پس از ایام فاطمیه و در نیمه نخست آذرماه با حضور مسئولان استانی و ملی برگزار خواهد شد؛ البته برخی از تولیدکنندگان عملاً فعالیت خود را آغاز کرده‌اند، اما افتتاح رسمی، رمز شروع مرحله تبلیغات گسترده این بازار خواهد بود.
در پایان باید گفت؛ بازارچه دائمی صنایع‌دستی همدان در تهران نمونه‌ای از ادغام سیاست‌های توسعه اقتصادی، توانمندسازی بانوان، و برندینگ استانی است. تحلیل روند اجرای پروژه چند افق روشن را نشان می‌دهد؛
- پایداری اقتصادی و اجتماعی: با ایجاد فضای یک‌ساله عرضه محصولات، تولیدکنندگان امکان برنامه‌ریزی و توسعه کسب‌وکار خود را دارند و وابستگی به بازارهای کوتاه‌مدت کاهش می‌یابد.
- زیست‌بوم چندبخشی: هماهنگی میان 9 دستگاه اجرایی و انجمن‌های تخصصی، این بازارچه را به نمونه‌ای موفق از همکاری میان بخشی تبدیل کرده است.
- ویژندسازی و گردشگری: ترکیب محصولات صنایع‌دستی با معرفی ظرفیت‌های گردشگری، بازارچه را به یک ابزار تبلیغاتی و فرهنگی برای استان بدل کرده است.
- خانواده‌محوری و توانمندسازی بانوان: تمرکز بر بانوان و مدل خانواده‌محور، پیام روشن توانمندسازی اقتصادی زنان و نقش فعال خانواده‌ها در توسعه مشاغل محلی را منتقل می‌کند.
- پیشگامی استان همدان: این تجربه یک‌ساله در کشور بی‌سابقه است و می‌تواند الگویی برای دیگر استان‌ها باشد.
در نهایت، بازارچه تهران، فراتر از یک فضای فروش، یک سکوی ملی برای معرفی هنر، فرهنگ، اقتصاد و گردشگری همدان است و نشان می‌دهد که وقتی حمایت جدی و هماهنگی چندبخشی به‌درستی مدیریت شود، حتی یک استان می‌تواند در پایتخت کشور، جایگاهی پایدار و تأثیرگذار برای کارآفرینان و هنرمندان خود ایجاد کند.
حالا که بسیاری از کارآفرینان توانایی اجاره مغازه در تهران یا حتی همدان را ندارند و فروش محصولاتشان اغلب به نمایشگاه‌های کوتاه‌مدت محدود است، این بازارچه یک فرصت عالی و بی‌سابقه برای دیده شدن و توسعه پایدار کسب‌وکار آن‌ها محسوب می‌شود.

سمیرا گمار