سپهرغرب، گروه شهر - طاهره ترابی‌مهوش: عضو کمیته شهر دوستدار کودک در کارگروه شهر دوستدار کودک مرکز مطالعات و پژوهش‌های شورای اسلامی شهر همدان با بیان اینکه سه سال تلاش در عرصه تحقق زیرساخت‌ها و ارائه ایده‌ها در حوزه طراحی شهری بی‌ثمر ماند گفت: تا زمانی که مدیران به این باور نرسند که در جامعه امروز برای هر قشر می‌بایست زیرساخت‌های شهری تخصصی ایجاد شود این تلاش‌ها بی‌ثمر خواهد بود که متأسفانه مدیران شهری ما در همدان هنوز به این جسارت نرسیده‌اند.

با توجه به شرایط امروز که بحث‌های بنیادین مسائل روز شهرسازی است طراحی و برنامه‌ریزی فضاهایی که بتوانند در روان انسان‌ها تأثیرگذار باشد ازجمله اصلی‌ترین دغدغه‌های طراحان و برنامه‌ریزان شهری است به‌نحوی‌که طراحی با رویکردهای اجتماعی برای کودکان از مباحثی است که طی سال‌های اخیر مورد توجه کارشناسان حوزه‌های مختلف شهری قرار گرفته است براین اساس در سال 1396 همدان به‌عنوان «پایلوت گردشگری کودک و خانواده» انتخاب شد که در این راستا اداره کل میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری با حضور در نمایشگاه بین‌المللی تهران با عرصه کودک و خانواده پیشگام بود.

براین اساس شهرداری و شورای اسلامی شهر همدان نیز درصدد تدوین اساسنامه و ضوابط اجرایی شدن شهر دوستدار کودک برآمد و طی چند سال گذشته بارها و بارها این مهم به‌عنوان یک کار شاخص از سوی اعضای شورای دور پنجم در شهر همدان یاد شد به‌طوری‌که همدان در بین 12 شهر به‌عنوان شهرهای منتخب برای پایلوت شهر دوستدار کودک در ایران انتخاب شد؛ اما همه‌چیز با این انتخاب پایان نمی‌یابد بلکه دریافت نشان و برند شهر دوستدار کودک یونیسف زمانی صورت می‌گیرد که شهر مورد نظر چرخه شهر دوستدار کودک را به‌صورت موفقیت‌آمیز تکمیل کرده باشد. در مرحله پایلوت، شهرها به‌عنوان «شهر دوستدار کودک» به رسمیت شناخته نشده و نشان یا عنوان رسمی دریافت نمی‌کنند.

حال با توجه به اهمیت موضوع برآن شدیم تا با مهندس مکانیک عضو کمیته شهر دوستدار کودک در کارگروه شهر دوستدار کودک و اسدالله نقدی دانشیار جامعه‌شناسی شهری گفت‌و‌گویی ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:

دانشیار جامعه‌شناسی شهری دانشگاه بوعلی با اشاره به الزامات و ملزومات شهر دوستدار کودک گفت: در هر شهر مفروضی دو نوع نیاز وجود دارد؛ نیازهای عموم شهروندان و نیازمندی گروه‌های خاص.

اسداله نقدی افزود: شهر قابل سکونت شهری است که به نیازهای ساکنانش پاسخ‌های درخور داشته باشد.

وی با اشاره به اینکه شهرسازی انسان‌گرا سعی دارد به خواسته‌ها و نیازهای همه گروه‌ها ازجمله گروه‌های خاص (زنان، کودکان و نوجوانان، جانبازان، افراد ناتوان و معلول) بپردازد تشریح کرد: با توجه به اینکه برخی نظریه‌های تحلیل شهر از زمان شکل‌گیری به مفهوم «انبوه تنها» اشاره کرده‌اند این رشد شهرنشینی موجب ایجاد فاصله اجتماعی بین شهروندان می‌شود؛ شهر آدم‌ها را ازنظر فیزیکی به هم نزدیک اما ازنظر روانی و اجتماعی از یکدیگر دور می‌کند.

این جامعه‌شناس شهری ادامه داد: بنابراین شهر «زیست‌پذیر» باید شرایط و شواهد دسترسی آسان به منابع و خدمات را برای عموم مردم به‌ویژه گروه‌های خاص اجتماعی فراهم کند.

نقدی با تأکید براینکه این منابع، مواهب و خدمات در فضاهای شهری لازم است سه شرط دسترسی آسان، فراگیر و عمومی و بدون محدودیت را مد نظر قرار دهد تشریح کرد: برای تحقق «شهر دوستدار کودک» در کشورهای توسعه‌یافته مانند کشورهای اسکاندیناوی و جوامع پیشرفته در عرصه‌های شهری و معماری تمهیدات ویژه‌ای اندیشیده شده است که موجب افزایش نشاط روانی، حمایت اجتماعی و بهبود کیفیت زندگی در این فضاها شده است.

وی افزود: شهر خوب و قابل سکونت شهری است که برای همه اقشار و طبقات پاسخ درخوری داشته باشد و به دیگر سخن تئوری حکمرانی خوب و توسعه پایدار شهری زمانی محقق می‌شوند که شهروندان از زندگی در آن شهر رضایت خاطر داشته باشند.

این جامعه شناس شهری با اشاره به اینکه اداره کودکی و طول عمر سازمان بهداشت جهانی بخشی از سازمان‌های متولی این امر است اذعان کرد: شهر دوستدار کودک از نظر یونیسف شهری است که کودکان را در ابعاد مختلف زیست شهری مورد حمایت قرار دهد و آنان ازنظر فیزیکی و اجتماعی زندگی راحت و مستقلی بدون تبعیض، تفاوت و خشونت در‌ شهر داشته و با احساس امنیت در فعالیت‌های اجتماعی مشارکت فعال و مؤثر داشته باشند.

نقدی افزود: ازنظر سازمان یونیسف محیط زندگی سالم، امکان جابه‌جایی و حمل‌ونقل راحت، امکان خانه‌سازی، مشارکت اجتماعی، احترام به کودکان و مشارکت آنان در اجتماع، مشارکت شهری، استخدام و حمایت اجتماعی در ارائه سرویس‌های مناسب به کودکان، از اصول اساسی و زیربنایی شهرهای دوستدار کودک است.

وی با اشاره به شاخص و استانداردهای شهر دوستدار کودک خاطرنشان کرد: کودکی، یکی از مراحل حساس و سرنوشت‌ساز رشد هر انسانی است و آینده هر جامعه‌ای در گرو تربیت سالم و صحیح روحی، جسمی و روانی و مرتفع شدن نیاز‌های اصلی کودکان را مواردی چون سلامت جسمانی، آموزش، ایاب و ذهاب ایمن، تفریح و سرگرمی می‌داند.

این دانشیار جامعه‌شناسی شهری با تأکید براینکه شهرهای دوستدار کودک از نظر یونیسف شهرهایی هستند که کودکان در آن‌ها از خشونت و سوء استفاده محافظت می‌شوند تصریح کرد: کودک شروع خوبی در زندگی داشته و به خدمات اجتماعی با کیفیت دسترسی داشته باشد.

نقدی ادامه داد: کودک می‌بایست تجربه آموزش‌وپرورش، مهارت‌های با کیفیت، فراگیر و مشارکتی را تجربه کند اذعان کرد: کودک در این شهر باید نظرات خود را بیان و بر تصمیم‌سازی‌ها مؤثر واقع شود.

وی با بیان اینکه در این شهر امکان شرکت در فعالیت‌های خانوادگی، فرهنگی، شهری و اجتماعی برای کودکان فراهم است اذعان کرد: دسترسی به فضاهای سبز در یک محیط امن و تمیز یکی دیگر از زیرساخت‌هایی است که در شهر دوستدار کودک می‌بایست فراهم شود تا کودک بتواند با دوستان خود ملاقات و مکان‌هایی برای بازی داشته و از آن‌ها لذت ببرد.

این دانشیار جامعه‌شناسی شهری با تأکید براینکه کودک در این شهر صرف نظر از منشأ قومی، مذهبی، درآمد، جنسیت و توانایی‌شان باید از شانس زندگی یکسانی برخوردار باشد اظهار کرد: در شهر دوستدار کودک نقطه‌نظرات و دیدگاه‌های کودکان در سیاست‌ها و برنامه‌های شهری لحاظ می‌شود و حتی در شهرداری یا شوراهای چنین شهرهایی کودکان مورد نظرخواهی و مشارکت قرار می‌گیرند.

نقدی ادامه داد: در این شهر عبور و مرور امن در کوچه و خیابان، مسیرهای پیاده بدون مانع و نیز دوری از خشونت‌های بصری و روانی و اجتماعی، فاصله خانه تا مدرسه و آموزشگاه، خانه بهداشت، زمین بازی، فضای سبز سنجش و تنظیم می‌شود و در اعتبارات شهر امور و سرفصل کودکان دیده و لحاظ می‌شود.

عضو کمیته شهر دوستدار کودک در همدان نیز در ادامه با اشاره به اینکه متأسفانه تلاش سه‌ساله ما در عرصه کار شناسایی و ارائه طرح در خصوص شهر دوستدار کودک بی‌نتیجه ماند گفت: تا زمانی که مدیران به این باور نرسند که در جامعه امروز برای هر قشر می‌بایست زیرساخت‌های شهری تخصصی ایجاد شود این تلاش‌ها بی‌ثمر خواهد بود که متأسفانه مدیران شهری ما این جسارت را هنوز کسب نکرده‌اند.

مکانیک با تأکید براینکه لازمه این باور در گام نخست تغییر و در پی آن‌ها تحول و در نهایت توسعه است اذعان کرد: متأسفانه در کشور ما بدون گذشتن از گام‌های نخست به‌عنوان پیش زمینه به‌دنبال توسعه هستیم.

وی با بیان اینکه در ابتدای مطرح شدن این طرح در همدان فتحیان‌نسب معاون فعلی شهردار و شهردار سابق منطقه یک شهرداری همکاری لازم را با ما داشت اذعان کرد: دراین‌بین متأسفانه در سیاست‌گذاری‌های کلان همراهی یک فرد کارساز نیست و نتیجه مطلوب حاصل نمی‌شود.

این سازنده مبلمان شهری با تأکید براینکه متأسفانه ما را برای 100 میلیون تومان اعتبار سه سال تمام از این جلسه به آن جلسه بردند اذعان کرد: یکی از متخصصان طراحی پارک‌های کودک پس از بی‌مهری‌ها از ادامه کار منصرف شد.

مکانیک با تأکید براینکه قرار بود بخشی از پارک بلوار ارم به‌عنوان پارک خلاق به‌عنوان پایلوت برای نخستین‌بار در ایران انجام شود و حتی در بازدیدی که از محل اجرای طرح با این موضوع داشتیم تعدادی از اعضای شورای اسلامی شهر همدان نیز حضور داشتند ابراز کرد: حالا باید از این عزیزان پرسید در حال حاضر نتیجه چه شد چرا ما در اجرای طرح‌ها به شعار بسنده می‌کنیم نه عمل.

وی با بیان اینکه بنده طراح 250 بازی و تجهیزات آن هستم که امکان نصب و بهره‌برداری از آن‌ها در فضاهای شهری برای جلب و ایجاد نشاط اجتماعی، ایجاد حس مسئولیت و آموزش شهروندی در کودکان مؤثر است اذعان کرد: با توجه به تخصصی که در کار داشتم شهردار منطقه در آن مقطع زمانی حتی خرید تجهیزات را نیز به بنده سپرد پس در فروشگاه برای خرید تنها چهار یا پنج قطعه حاضر شدم که هزینه‌اش چیزی حدود چهار میلیون تومان بود که در تماس تلفنی با کارپرداز شهرداری موفق به اغنای این فرد مبنی بر لزوم پرداخت این هزینه نشدم و در نهایت پس از معطلی چندساعته شهردار منطقه، خود در تماس تلفنی و با پیگیری موفق به اخذ این مبلغ شد اظهار کرد: با چنین رویکردی چگونه می‌توان انتظار به ثمر رسیدن کار را داشت.

این سازنده مبلمان شهری با تأکید براینکه در ابتدای مطرح شدن طرح شهر دوستدار کودک ایجاد گذر کودک در شهرک مدرس و سپس جولان و یک گذر عاشوری مناسبتی در دستور کار قرار گرفت تشریح کرد: پس از خرید تجهیزات عنوان‌شده و نصب آن در گذر کودک شهرک مدرس این هم مورد استقبال همگان قرار گرفت و اما متأسفانه ناتمام ماند زیرا به اذعان مدیران شهری قرار با تشکیل شورای محلات در تمامی محلات این مهم مورد توجه قرار گیرد.

مکانیک با بیان اینکه ما در پی ایجاد این گذرکودک‌ها در محلات به‌دنبال آموزش شهروندی و مسئولیت‌پذیر بارآوردن آن‌ها از سنین خردسالی بودیم تشریح کرد: آنچه مسلم است اینکه زمان شکل‌گیری شخصیت هر فرد طبق پژوهش‌های انجام‌شده در 6 سال نخست اول زندگی است اما با ناقص ماندن طرح‌های این‌چنینی این مهم محقق نشد.