اجرایی شدن روند تشکیل اتحادیه کشوری نشر که از سال‌های گذشته تاکنون در دستور کار اهالی نشر بوده، فراز و فرودهای بسیاری را تجربه کرده است؛ درختی کهنسال که برای به بار نشستن میوه‌اش عوامل محیطی تاثیر زیادی بر آن داشته.

در این شماره از پرونده ضرورت تشکیل اتحادیه کشوری نشر با هادی مدرس‌نیا، رئیس هیئت مدیره تعاونی ناشران خوزستان به گفت‌وگو نشستیم تا دیدگاه او را درباره این اتحادیه بدانیم. مدر‌س‌نیا در این مصاحبه با تاکید بر عدم لزوم تشکیل اتحادیه کشوری نشر خواستار توجه جدی مدیران و مسئولان فرهنگی به مشکلات و دغدغه‌های اهالی نشر بود.

 به نظر شما آیا اتحادیه کشوری نشر می‌تواند مطالبات اهالی نشر را پیگیری کند؟

قبل از هر چیز باید بگویم مشاغل آزاد با تشکیلات و سلسله مراتب خود یا زیر نظر وزارت صمت یا وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی فعالیت دارند؛ کسانی که زیر نظر وزارت صمت هستند یک صنف تشکیل می‌دهند، رئیسی انتخاب می‌کنند و زیرمجموعه مجمع امور صنفی فعالیت دارند؛ همچنین پروانه کسب دارند. اما برخی صنف‌ها که زیرنظر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هستند مانند چاپخانه‌ها، کانون‌های تبلیغاتی و ناشران چنین روندی را طی نمی‌کنند. تشکیل تعاونی طبق قانون اساسی برای هر دو گروه بلامانع است ولی تشکیل اتحادیه، قوانین و ضوابط خاص خود را دارد و به همین دلیل اتحادیه‌ها در حوزه نشر زیاد نیستند. با این حساب، فکر می‌کنم که تشکیل این اتحادیه اثری بر صنف نشر ندارد. الان که نوشت‌افزار فروش و صحاف که اتحادیه دارند چه کاری توانسته‌اند برای صنف خود انجام دهند که ما به دنبال تشکیل اتحادیه کشوری در حوزه نشر باشیم؟

 اما برخی از فعالان صنفی معتقدند که این اتحادیه قدرت عمل بیشتری دارد و می‌تواند بسیاری از مطالبات را پیگیری کند.

من معتقدم اینکه ما از یک وزارتخانه به وزارتخانه دیگر برویم به ضرر ناشران است؛ زیرا همه استان‌ها امکان تشکیل اتحادیه ندارند و موانع زیادی پیش روی ما قرار دارد تا این اتحادیه تشکیل شود. در ضمن حتی اگر اتحادیه هم شکل بگیرد کار خاصی نمی‌توان انجام داد و کارها به روال سابق خواهد بود؛ زیرا برخی مشکلات ریشه‌ای هستند. در این زمینه من معتقدم اگر اتحادیه تشکیل شود ضررهایی برای ناشران به دنبال خواهد داشت که بسیاری از همکاران از آن غافل‌اند.

 منظورتان چه ضررهایی است؟ در این زمینه لطفا توضیح دهید.

ببینید! ما در صورت تشکیل اتحادیه کشوری زیرنظر وزارت صمت می‌رویم و از آن به بعد سازمان‌ها و مجموعه‌‌های مختلف به سراغ ناشر و کتاب‌فروش می‌آیند؛ مثل اداره اماکن. پس از آن شاید ناشران و کتاب‌فروشان دیگر اجازه نداشته باشند در اماکن مسکونی محل کار خود را دایر کنند و باید در اماکن تجاری فعال باشند؛ درحالی که الان 90 درصد ناشران در اماکن مسکونی فعال هستند و منِ ناشر، الان در منزلم با شما گفت‌وگو می‌کنم. در حال حاضر اهالی نشر، فراغ بال دارند و از پرداخت مالیات معاف هستند و قبوض آب و برقشان هم تجاری نیست و با حضور در اتحادیه کشوری این امکانات از آن‌ها گرفته می‌شود. ما چرا باید آرامش کنونی خود را به هم بزنیم؟ الان بسیاری از ناشران با ذوق و شوق سالی چند کتاب منتشر و روانه بازار نشر می‌کند و به دنبال کارهای اقتصادی و سودهای کلان نیست. به‌نظرم کسی که به‌دنبال تشکیل اتحادیه کشوری است اهداف دیگری را دنبال می‌کند.

اما الان ناشران و کتاب‌فروشان در تهران که اتحادیه دارند، به‌خوبی مشغول فعالیت هستند و اگرچه مشکلاتی سر راه خود دارند؛ ولی به شکلی که شما می‌گویید وضعیت بغرنجی ندارند.

بله، چون تهران است. تهران یک استان و شهر مستقل است و مثل سایر شهرها و استان‌ها نیست؛ بلکه در یک کلام روشن و واضح تهران، است. در تهران اگر وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی بخواهد در حوزه‌های کلان نشر و طرح‌های مختلف تصمیم‌گیری کند چندین کارشناس و خبره صنفی در کنار او هستند و از آن‌ها مشورت می‌گیرد ولی در شهرها و استان‌های دیگر برای تصمیم‌گیری‌های مهم به نقش صنف و اصناف این حوزه توجه چندانی نمی‌شود. الان نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران و بسیاری از کارهای حوزه نشر با هدایت و همراهی اتحادیه‌ تهران برگزار می‌شود. در نمایشگاه کتاب تهران بهترین سالن ناشران عمومی است که اتحادیه و شرکت تعاونی آشنا بدون جنجال و حاشیه آن را اداره می‌کنند. من حتی معتقدم که بسیاری از این کارها در تهران بر شانه‌های قوی بسیاری از فعالان صنف نشر استوار است؛ درحالی که در استان‌ها چنین دیدگاه و نگاهی به صنف نیست و توجهی به نقش ناشران و دست‌اندرکاران این حوزه نمی‌شود.

 شما در این زمینه مشکلات خود را به وزارت ارشاد یا سایر نهادها بیان کرده‌اید؟

مدتی قبل در جلسه‌ای با وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، وی از مشکلات ناشران خوزستان سوال کرد و من گفتم که بهتر است برای رصد مشکلات اهالی چاپ و نشر به استان سفر کنید؛ چون من به تنهایی نمی‌توانم همه دغدغه‌ها را بیان کنم. من معتقدم که باید در این زمینه به شکل حضوری پای حرف‌ها نشست اما کدام وزیر فرهنگ طی سال‌های گذشته به خوزستان آمده و پای درد دل فعالان حوزه چاپ و ناشران نشسته است؟ بهتر است در این زمینه یک نگاه کلان‌تر و وسیع‌تر داشته باشیم تا اینکه به امید کارهای نشدنی باشیم.

 پس شما مخالف تشکیل این اتحادیه هستید؟

بله. من معتقدم کسی که می‌گوید اتحادیه کشوری تشکیل دهیم، نگاه سیاسی به حوزه نشر دارد و این اشتباه است. این حوزه به حد کافی مظلوم است و بهتر است آن را درگیر این کارها نکنیم. این‌روزها نشر در وضعیت سی‌سی‌یو و در یک کلام در حال مردن است؛ پس این‌قدر حواشی برای آن درست نکنیم. به‌نظر من نگاه به نشر در میان صنف همچنین تصمیم‌گیران دولتی باید رئوفانه و مهربانانه باشد تا از این حالت و وضعیت خارج شود.