آلزایمر یکی از پیچیده ترین بیماری‌های نورودژنراتیو (تحلیل برنده اعصاب) است که میلیون‌ها نفر در سراسر جهان به آن مبتلا هستند. کهولت سن یکی از اصلی‌ترین علل ابتلا به آلزایمر محسوب می‌شود و با توجه به رشد متوسط امید به زندگی و افزایش افراد مسن در جوامع، میزان ابتلا به این بیماری رو به افزایش است.

چگونگی بروز و علایم آلزایمر به صورت گسترده مورد پژوهش قرار گرفته است؛ با این وجود چندین سوال کلیدی همچنان بی‌جواب باقی مانده‌اند.

در همین راستا، محققان کشور با هدف استخراج دانش جدید از داده‌های علمی موجود، 10 مجموعه داده از بیان ژن در مناطق مختلف مغز شامل «هیپوکامپ»، «سربلوم»، «انترورینال» و «کورتکس فرونتال» و «تمپورال» 820 بیمار مبتلا به آلزایمر و 626 فرد سالم را مورد بررسی و ارزیابی قرار دادند.

نتایج این پژوهش که در مجله بین‌المللی و معتبر Cells به چاپ رسیده است نشان داد، هزار و 713 اختلاف در بیان ژن مناطق مختلف مغز در مبتلایان به آلزایمر با افراد سالم وجود دارد. همچنین بررسی‌ها مسیرهای پیام‌رسان تغییر یافته در مناطق مختلف مغز را مشخص کرد که شامل سیناپس‌های ترشح‌کننده GABA و مسیر پیام‌رسان واپسگرای (retrograde) اندوکانابینوئید می‌شد.

این پیام رسان ها، در تمام مناطق مغز به جز سربلوم که کمتر تحت تأثیر آلزایمر قرار می‌گیرد، مشترک بودند.

علاوه بر این، با بررسی تفاوت‌ها در مسیرهای پیام‌رسان ذکر شده، 3 میکرو RNA شامل hsa-mir-17-5p، hsa-mir-106a-5p و hsa-mir-373-3p برای هدف قرار دادن ژن‌های دچار اختلاف بیان پیش‌بینی شد. همچنین سه عامل رشد ELK-1، GATA1 و GATA2 به عنوان تنظیم‌کننده‌های بالادستی اختلاف بیان‌های ژنی شناسایی‌شده پیش‌بینی شدند.

نتایج این پژوهش افق‌های جدیدی برای بررسی مسیرهای پیام‌رسان درگیر در بروز آلزایمر و ارزیابی نقش میکرو RNAها و عوامل رشد پیشنهاد شده در کنترل و درمان آلزایمر پیش روی محققان قرار داد.

این پژوهش توسط دکتر کوروش شاهپسند، دکتر مهدی میرزایی، مرتضی ابیاده و همکارانشان در پژوهشگاه رویان، دانشگاه کوئین مری لندن، دانشگاه سیدنی و دانشگاه مک کوایر استرالیا انجام گرفت.