سپهرغرب، گروه گردشگری - عطیه صفیزاده: مدیر پایگاه ملی معبد تاریخی آناهیتا کرمانشاه ضمن اشاره به اعتبارات قطرهچکانی این بنای تاریخی، افزود: اعتبارات اندک مناسب اهداف پژوهش و مرمت این بنا نیست و باعث توقف مجدد عملیات پروژه میشود.
بنای عظیم معبد آناهیتا در شهرستان کنگاور استان کرمانشاه یکی از معابد مهم تاریخی جهان بهشمار میآید. قدمت این بنا را که در فضایی به وسعت 25 هکتار قرار گرفته، بعضی دوران اشکانی و عدهای دوران ساسانی میدانند. این بنای منحصربهفرد در سال 1310 به شماره 31 به ثبت آثار ملی ایران رسیده و از نیمه دهه هشتاد شمسی پرونده آن در فهرست ثبت جهانی یونسکو قرار گرفته و نشانی از تمدن کهن این سرزمین است. همهگیری کرونا، تعطیلی اماکن تاریخی و کاهش شدید آمار بازدیدکنندگان از این اثر تاریخی در دو سال گذشته از مشکلات معبد بوده است
از طرفی چالشی که چندین سال است معبد آناهیتا با آن دستوپنجه نرم میکند کمبود اعتبار و یا به عبارتی اعتبارات قطرهچکانی، توقفهای متعدد عملیات کاوش و غیره باعث شده که هنوز نوبت به مرمت این بنای تاریخی نرسد و جسم بیجان این بنای تاریخی در خاک فرو رود.
در همین راستا با توجه به اهمیت موضوع با مدیر پایگاه ملی معبد تاریخی آناهیتا کرمانشاه به گفتوگو نشسته که نتیجه را باهم میخوانیم:
مرتضی گراوند با بیان اینکه معبد آناهیتا همانند یک جنازه بر روی زمین افتاده است، اذعان کرد: در سال 1347 فعالیتهای باستانشناسی و کاوشهای آن انجام شده و در آن سال ستونبندی اصلی این بنا را از زیر خاک بیرون آوردند.
وی با بیان اینکه این معبد با توجه به ابعادی که دارد تنها بنای سنگی ایران است، ابراز کرد: با وجود اختلافنظرهایی که در خصوص کارکرد این بنا وجود دارد اما در منابع تاریخی به حضور الهه ایشتار در شهرستان کنگاور اشاره میشود.
وی اظهار کرد: همانطور که میدانید در زبان بینالنهرین «ایشتار» به معنای الهه آناهیتا است و این موضوع نشان میدهد که از هزاره اول قبل از میلاد در این منطقه جغرافیایی زاگرس، معبدی برای الهه آناهیتا وجود داشته است.
این مقام مسئول تصریح کرد: در منابع و متون تاریخی نیز شاهد تناقضاتی هستیم چنانکه برخی از مورخین این بنا را معبد آرتمیس یا همان آناهیتا میدانند و برخی دیگر از مورخین ایرانی و عرب در قرن سوم و چهارم این بنا را کاخی برای خسرو یا قصری برای شیرین مینامند. با توجه به آنکه به لحاظ ساختار معماری و اینکه بگوییم این بنا یک بنای مذهبی بهصورت پلکانی بوده با ابهام روبهرو هستیم.
گراوند با بیان اینکه از سال 1347 تا 1356 کاوشها و عملیات در این معبد انجام میشد، اذعان کرد: بعد از چندین سال وقفه از سال 1367 مجدد فعالیت و کاوش این بنا توسط گروههای مهندسی و باستانشناسی انجام شد.
وی با بیان اینکه بالغ بر دو دهه است که در این بنای تاریخی فعالیتهای باستانشناسی انجام نشده، ابراز کرد: به دلیل آنکه هنوز انسداد دیوارهای شرقی، غربی، جنوبی، شمالی و جنوبی کاملاً از زیر خاک آزاد نشده هنوز مرمتی در این بنا انجام نشده است.
مدیر پایگاه ملی معبد تاریخی آناهیتا کرمانشاه ضمن اشاره به سکونت مردم در این عرصه گفت: برخی از اقداماتی که انسانها پیرامون این بنا انجام دادند همانند ایجاد کوههای آهکپذیر، خرد کردن سنگها و تخریب مصالح معماری باعث شده که بخش عظیمی از مصالح این بنا از بین برود.
گراوند حجم زیاد سنگها و ابعاد و اندازه بلوکهای تراش داده را مهمترین مشکل این بنا دانست و افزود: این موضوع کار را برای مرمت سخت کرده چراکه تراش سنگها با ابزارهای امروزی مشکل و نشدنی است و از طرف دیگر دسترسی به هنرمندی که بخواهد این سنگها را برش دهد نداریم.
وی ضمن اشاره به اعتبارات قطرهچکانی این بنای تاریخی، افزود: اعتبارات اندکی مناسب اهداف پژوهش و مرمت معبد نیست و این امر باعث میشود که مجدداً عملیات این پروژه متوقف شود.
وی با بیان اینکه برای خروج از این بحران و سامان دادن اوضاع معبد آناهیتا طرحهایی که برای ضلع غربی مرمت این بنا لازم بوده را تدوین کردیم، یادآور شد: سال گذشته برای آنکه نشان دهیم امکان مرمت در این بنا وجود دارد در پلکان ضلع جنوب غربی این بنا یک ردیف بر روی دیوار ایجاد کردیم اما به دلیل مشکلات اقتصادی هنوز اعتبار لازم برای آن فراهم نشده و در واقع این اثر تاریخی دچار بیماری بیپولی شده است.
مدیر پایگاه ملی معبد تاریخی آناهیتا کرمانشاه بیان کرد: درصورتیکه اعتبارات لازم به این اثر تاریخی داده شود میتوان انتظار داشت در سال جاری بخشی از عملیات باستانشناسی و مرمت آن انجام شود.
گراوند در خصوص حضور مرمتگران خارجی در معبد آناهیتا کنگاور نیز گفت: تفاهمنامهای با دانشگاه ساپینزای رم و آقای کارلو چرتی داریم اما این تفاهمنامه پیرو مطالعات و مستندنگاری بناهایی است که در محور و مسیر کنگاور تا قصر شیرین قرار دارند.
وی با بیان اینکه صحبتهایی در خصوص کاوشهای باستانشناسی و کارهای مرمتی با ایتالیاییها انجام شد اما آنها فعالیتهایشان پیرو تفاهمنامههای منعقد شده انجام میشود، افزود: سعی ما برآن است تا بتوانیم موضوع مرمت را به تفاهمنامه موجود الحاق کنیم.
مدیر پایگاه ملی معبد تاریخی آناهیتا کرمانشاه با اشاره به ازسرگیری کاوشهای باستانشناسی در این مجموعه، گفت: درصدد عقد تفاهمنامهای با اداره کل امور پایگاهها و دانشگاه تهران هستیم تا بتوانیم در هفته میراث فرهنگی به این مهم دست یابیم و در راستای آن دو کار مهم ازجمله کاوشهای باستانشناسی در معبد بهطور مستقل، حضور گروه باستانشناسی دانشگاه تهران را محقق کنیم.
گراوند مطرح کرد: سعی ما برآن است تا این پایگاه به سایت باستانشناسی دانشجویان دانشگاه تهران تبدیل شود.
این مقام مسئول با بیان اینکه معبد آناهیتا تنها تکبنای سنگی است و کاوش در آن اهمیتهای خاص خود را دارد، اظهار کرد: دورههای آموزشی دانشجویان دانشگاه تهران سالهاست در دشت قزوین انجام میگیرد و عقد این تفاهمنامه میتواند بخشی از این دورههای آموزشی را به معبد آناهیتا منتقل و معبد را از رکودی که سالیان سال است به آن دچار شده، خارج کند.
گراوند با بیان اینکه در صورت انجام فصل جدید کاوش نهتنها ابعاد سکوی دوم بلکه کارکرد آن نیز مشخص خواهد شد، یادآور شد: ارتباط بین سکوها روشن میشود و در نهایت میتوانیم به معماری این بنا پی ببریم و راههای دسترسی را حدس بزنیم. درعینحال هنوز برای ما وضعیت سنگهایی که در بنا وجود دارد و علامت حجاران را دارند، مشخص نیست.
وی با بیان اینکه برای سال جاری 25 میلیارد تومان به سازمان برنامه و بودجه پیشنهاد دادهایم، اذعان کرد: اگر این اعتبار تأمین شود در چند بخش هزینهکرد انجام خواهد شد که میتوان به اجرای طرح موزه باستانشناسی استان کرمانشاه که چندین سال است به دلیل کمبود بودجه کنار گذاشته شده اشاره کرد.
وی با بیان اینکه بخشی از اعتبار پیشنهاد شده به موضوع پیادهراهسازی ضلع جنوبی معبد آناهیتا اختصاص خواهد یافت، عنوان کرد: در نظر داریم در ضلع جنوب غربی بهمنظور رفاه حال شهروندان یک پارکینگ بسازیم.
مدیر پایگاه ملی معبد تاریخی آناهیتا کرمانشاه ضمن اشاره به طراحی فضا در ضلع جنوب غربی این بنا، یادآور شد: با توجه به اینکه کاوشهای باستانشناسی نشان میدهد که در گذشته در این معبد فضای سبز همراه سه چشمه وجود داشته که متأسفانه در حال حاضر به یک فضای سنگی تبدیل شده است.
گراوند اظهار کرد: در حال حاضر برنامههایی برای ایجاد فضای سبز مناسب این بنای تاریخی و قوانین میراث فرهنگی در نظر داریم که با ارائه خدمات مناسب فضا برای گردشگران ایجاد و فراهم کنیم.
وی گفت: با توجه به شناختی که گردشگران خارجی از معبد آناهیتا دارند و آغاز فصل جدید کاوشها در این مجموعه شاید بتوان به حضور ایتالیاییها در بخش کاوش و مرمت امید داشت.
وی با بیان اینکه تابلوهای معرفی این بنا برای گردشگران و مسافران ساخته شده، اظهار کرد: باوجود آنکه چندین سال است که این بنا ایجاد و کاوش شده اما تاکنون تابلوهای معرفی این بنا ساخته نشده و اطلاعات آن در اختیار گردشگران قرار نگرفته است.
حال با توجه به آنچه گفته شد معبد تاریخی آناهیتا که بسیار ارزشمند است و بیشینه آن به هزاران سال قبل برمیگردد در حال حاضر بهدلیل کمبود اعتبار گرفتار درد بیمرمتی شده و لازم است برای افزایش رونق گردشگران، مرمت، نوسازی و فضاسازی در این مکان را جدی بگیریم و در حال حاضر که پژوهشگران خارجی و داخلی در معبد حضور دارند با ایجاد امکانات و اعتبار گامی بلند در راستا رونق گردشگری و اقتصادی این منطقه برداریم.
شناسه خبر 57393