جاده‌های منتهی به زاگرس در سال‌های گذشته شاهد عبور کامیون‌هایی با بار چوب بود، محموله‌هایی که گاهی مجوز داشت و گاهی هم به‌صورت قاچاق روانه کارخانه‌ها و صنایع چوب می‌شد.
قاچاق چوب، معضلی بود که با تنفس جنگل‌های شمال، نفس جنگل‌های زاگرس را هم به شماره انداخت و روزبه‌روز از تعداد درختان جنگلی کاسته شد و نوبت به بیدهایی رسید که در حاشیه و بستر رودخانه‌ها بصورت خودرو رشد کرده بود ولی بیدها هم به‌تدریج با اره‌های برقی به زمین افتاد.
به هر حال سرمایه‌های ملی متعلق به مردم، چوب حراج خورد و گاهی به‌صورت صنایع چوبی درآمد و گاهی هم زغال شد و در سنت سراها، بر سرقلیان‌ها رفت تا دود شود.
  سامانه‌هایی برای نجات درختان
بسیاری از تخلفات در حوزه قاچاق چوب به‌وسیله جعل مجوزهای کاغذی حمل صورت می‌گیرد که با راه‌اندازی سامانه مدیریت حمل و بهره‌برداری چوب، تمام مجوزها به‌‌صورت هوشمند و سامانه‌ای، صادر می‌شود و مأموران مستقر در پاسگاه‌های یگان حفاظت نیز از طریق همین سامانه مجوزها را بررسی می‌کنند. با راه‌اندازی سامانه مدیریت حمل و بهره‌برداری چوب، تمام مجوزها به‌‌صورت هوشمند و سامانه‌ای، صادر می‌شود و مأموران مستقر در پاسگاه‌های یگان حفاظت نیز از طریق همین سامانه مجوزها را بررسی می‌کنند.
خودروهای حامل چوب در صورت داشتن مجوز به مسیر خود ادامه می‌دهند و در غیر این صورت به‌عنوان کالای قاچاق شناخته، مجرمان دستگیر و خودروی آن‌ها نیز به پارکینگ انتقال داده می‌شوند تا پرونده قضائی برای سیر مراحل قانونی تشکیل شود.
این عاملی بود که به کمک جنگل‌های زاگرس آمد و در کردستان با اعمال این طرح و افزایش کنترل و نظارت، قاچاق چوب به طور چشمگیری کاهش یافت.
  کاهش قاچاق چوب در کردستان
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری کردستان در این باره گفت: طراحی و اجرای سامانه حمل چوب، کنترل و نظارت مستمر کارشناسان حفاظت منابع طبیعی و آبخیزداری در سطح استان بر قطع درختان باغی و زراعی، نظارت مستمر در مقاصد حمل (کارخانجات حمل چوب) و همچنین توسعه و کشت زراعت چوب در استان برای تأمین نیازهای سلولزی کشور ازجمله دلایل کاهش چشمگیر قاچاق چوب در استان است.
بهزاد شریفی‌پور اظهار کرد: قطع درختان در جنگل‌های کردستان در دراز مدت می‌تواند منجر به نابودی جنگل‌ها شود و به محیط زیست منطقه صدمات بسیاری وارد کند، مقابله با این پدیده جدی‌تر از سال‌های گذشته در حال انجام است.
وی افزود: با انجام اقدامات پیشگیرانه، در یک سال اخیر شاهد کاهش قابل توجه کشفیات قاچاق چوب در استان بودیم که مهم‌ترین عامل آن برقراری گشت‌های 24 ساعته در منابع طبیعی و تبلیغات و فرهنگ‌سازی گسترده و صدور احکام بازدارنده قضائی در رابطه با جلوگیری از قطع درختان است.
مدیر کل منابع طبیعی و آبخیزداری کردستان اضافه کرد: امسال طی 35 فقره عملیات، 146.3 متر مکعب چوب قاچاق و سه هزار و 456 کیلوگرم زغال در استان کشف و ضبط شد.
به گفته شریفی پور با اشاره به اینکه کشفیات چوب قاچاق در مدت مشابه سال گذشته، 103 فقره به میزان 520.7 متر مکعب بود ادامه داد: امسال تعداد فقرات کشف چوب نسبت به مدت مشابه سال قبل 66 درصد و در میزان حجم چوب کشف‌شده 72 درصد کاهش داشت.
وی با اشاره به اینکه ارزش ریالی محصولات قاچاق توسط کارشناس رسمی دادگستری محاسبه و در هنگام مزایده محصولات انجام می‌شود، اضافه کرد: تمام موارد توقیف شده، ضبط و مطابق آیین‌نامه مربوطه به مزایده گذاشته و درآمد آن به حساب دولت واریز می‌شود.
  جنگلداری اجتماعی راه نجات زاگرس
معاون امور جنگل سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور چندی پیش در سفر به کردستان گفت: تنها راه نجات زاگرس از خطر نابودی، اجرای طرح جنگلداری اجتماعی است که طرح اولیه آن تدوین شده و از نیمه دوم سال آینده وارد فاز اجرایی می‌شود.
نقی شعبانیان اظهار کرد: برنامه این است که طرح جنگلداری اجتماعی را در تمام جنگل‌های زاگرس اجرا کنیم اما امسال قرار است این برنامه به‌صورت پایلوت در سه استان کشور ازجمله کردستان تهیه و اجرا شود.
وی با بیان اینکه منابع طبیعی وضعیت خوبی ندارد و راهی جز مشارکت واقعی و درست مردم برای حفظ این منابع نداریم، افزود: اگر برنامه‌ای داشته باشیم که مردم منافع خودشان را در حفظ و احیای منابع طبیعی ببینند، خیلی از مسائل حل می‌شود.
معاون امور جنگل سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری کشور، یادآور شد: در مناطقی مثل زاگرس که ارتباط مردم با جنگل زیاد است، طرح جنگلداری اجتماعی برای حفظ منابع طبیعی بسیار نتیجه‌بخش خواهد بود.
شعبانیان با بیان اینکه در این طرح، همه کارها توسط مردم و به دست خود آنان و با نظارت و مشاوره فنی سازمان منابع طبیعی انجام می‌شود، اضافه کرد: از این فرصت و با مشارکت مردم، نسبت به حفظ منابع طبیعی مناطق زاگرش‌نشین اقدام می‌کنیم.
وی از کاشت یک میلیارد نهال در کشور خبر داد و گفت: این نهال‌ها در نهالستان‌های وابسته به منابع طبیعی تولید و تا سال 1405 با توجه به نوع آب و خاک مناطق غرس می‌شود.
معاون امور جنگل‌های سازمان منابع طبیعی و ابخیزداری کشور با بیان اینکه شاخص‌های مختلفی برای سهم استان‌ها در این زمینه در نظر گرفته شده، افزود: حجم آلایندگی محیطی و میزان صنایع ازجمله این شاخص‌هاست که استان‌های شمالی کشور با بیشترین میزان کاشت در رده‌های اول و استان کردستان با چهار میلیون نهال تولیدی در رده‌های میانی کاشت این درختان قرار می‌گیرد.
به گفته شعبانی ورود ریزگردها و لزوم جلوگیری از آن‌ باعث شده تا گونه بلوط محلی از مهم‌ترین گونه‌های جنگلی مختص کشت در کردستان باشد.
  زراعت چوب و همت جوامع محلی برای حفاظت از زاگرس
یکی دیگر از اقدامات ایجابی برای جلوگیری از قاچاق چوب، زراعت چوب برای تأمین بخشی از نیاز کشور است.
نیاز چوبی کشور حدود 14 تا 16 میلیون متر مکعب برآورد شده که حدود پنج میلیون متر مکعب از چوب‌های باغی، نیم‌میلیون متر مکعب از زراعت چوب و نیم میلیون متر مکعب نیز از واردات محدود تأمین و در مجموع 6 میلیون متر مکعب از نیاز کشور تأمین می‌شود.
انگیزه‌های مادی که باعث شده زاگرس‌نشینان چوب حراج بر سرمایه‌های ملی بزنند، کم نیست ولی قابل قبول هم نیست.
برای این منظور، ساکنان حاشیه جنگل‌های زاگرس پای کار آورده شدند تا چوب بکارند و از آن بهره ببرند. طرح زراعت چوب در کردستان هم اجرایی شد.
بیکاری و فقر، تغییر کاربری جنگل به زمین زراعی، قوانین سخت واردات چوب در کنار قیمت بالای آن باعث شده است چشم طمع ساکنان این مناطق معطوف به تنه درختان باشد.
گاهی همین عوامل باعث می‌شود تا درختان مثمر هم از گزند تبر دور نمانند ولی شخصی بودن باغ میوه ملاکی برای بریدن نفس درختان نیست.
مدیر روابط عمومی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری کردستان گفت: قطع و حمل چوب به‌ویژه از سوی کشاورزان و باغداران باید دارای مجوز قطع و حمل به کارخانجات باشد و در غیر اینصورت قاچاق محسوب می‌شود.
پیمان فتاحی با بیان اینکه یک میلیون اصله نهال صنوبر تبریزی سهم استان در اجرای طرح زراعت چوب است، افزود: این گونه در زراعت چوب مثمر به ثمر است و در صنایع کاغذی استفاده زیادی دارد که به‌زودی در میان بهره‌برداران توزیع می‌شود تا قاچاق چوب به صفر برسد.
  نابودی سرمایه ملی
باید در نظر داشت که از بین رفتن منابع طبیعی به‌عنوان سرمایه ملی، افزایش آلودگی هوا، وقوع سیل، لغزش زمین، گردوغبار، صدمه به اقتصاد ملی و اشتغال مولد از بین رفتن گونه‌های بومی و ارزشمند گیاهی و جانوری و کاهش تنوع زیستی پیامدهای جبران ناپذیری به دنبال دارد که تا صدها سال قابل جبران نخواهد بود.
از مساحت دو میلیون و 937 هزار هکتار استان کردستان، بیش از 374 هزار هکتار آن را جنگل تشکیل می‌دهد.
جنگل‌های استان کردستان که جز جنگل‌های زاگرس شمالی هستند در طول بیش از 50 هزار سال گذشته تشکیل شده و به لحاظ محافظت از منابع آب و خاک، تولید محصولات فرعی، ذخایر ژنتیکی، مصارف درمانی، توانایی‌های اکوتوریستی و ارزش‌های زندگی، دارای اهمیت نابی است.