امروزه به دنبال افزایش جمعیت و چالش‌های ناشی از آن، پایداری به یکی از مهم‌ترین اولویت‌های مدیران شهری تبدیل شده و این امر، توسعه معابر شهری را نیز تحت تأثیر قرار داده است. برنامه‌ریزان در تلاش هستند زیرساخت‌هایی توسعه دهند که به بهترین شکل ممکن چالش‌های امروز و آینده تردد را به حداقل می‌رساند، ضمن اینکه کاهش انتشار گازهای آلاینده را به‌دنبال دارد چراکه حمل‌ونقل امروز به‌عنوان یکی از مهم‌ترین منابع تولید کربن در جهان شناخته شده که تولید سه‌چهارم آلاینده‌های جهان را به عهده دارد.

طی چند سال گذشته مدیران عزم خود را جزم کرده‌اند تا راهبردهای متعددی را برای کاهش انتشار کربن و حل چالش‌های مربوط به تردد ایفا کنند. به‌عنوان مثال، طراحی خودروهای الکتریکی یکی از بهترین رویکردها برای حل بحران امروزی تردد بوده که اثرات مطلوبی به جا گذاشته است. با این حال، حتی پیشرفته‌ترین خودروهای الکتریکی نیز از محدودیت‌های ویژه‌ای برخوردار بوده که همین امر مانع از حل کامل بحران تردد شده است. بسیاری از محققان بر این باور هستند که از آن‌جا که عملکرد خودروهای الکتریکی و بدون راننده مبتنی بر سنسورهای هوشمند است، احتمال خطا در آن‌ها وجود دارد، پس نمی‌توان به آن‌ها به‌عنوان راه حل قطعی تردد در آینده تکیه کرد. به همین دلیل، توسعه معابر آینده‌نگر از اهمیت بالاتری برخوردار است زیرا می‌تواند علاوه بر حل چالش‌هایی نظیر ترافیک به ایجاد ایمنی بیشتر برای تمام کاربران کمک کند. در ادامه به معرفی تدابیری می‌پردازیم که پیش‌بینی شده است طراحی آینده خیابان‌ها را در بر گیرد و بحران‌های تردد را برآورده کند.

*توسعه گذرگاه‌های هوشمند

امروزه خودروهای بدون راننده به طور گسترده در حال ترویج است که این وسایل نقلیه با وجود مزایای بی‌شمار خود می‌تواند مشکلاتی نیز برای تردد سایر کاربران به وجود بیاورد. به عنوان مثال، تردد این وسایل نقلیه در گذرگاه‌های مشترک با سایر انواع خودروها می‌تواند به تشخیص اشتباه مسیر تردد منجر شود و همین امر وقوع سوانح خیابانی را به‌دنبال داشته باشد. در این راستا، توسعه خیابان‌های هوشمند می‌تواند بهترین رویکرد باشد چرا که در آن، امکان تعامل میان کاربران مختلف شامل عابران پیاده، دوچرخه‌سواران، افراد سوار بر خودروهای بدون راننده و مسافران خودروهای خصوصی و عمومی فراهم می‌آید و در نتیجه احتمال وقوع تصادفات خیابانی به حداقل می‌رسد.

ایالات متحده آمریکا از پیشگامان توسعه بزرگراه‌های هوشمند به حساب می‌آید که با استفاده از فناوری‌های هوشمند کمپانی اسپانیایی فروویال که در زمینه توسعه بسترهای حمل‌ونقل و زیرساخت‌های تردد فعالیت می‌کند میزبان تابلوها، خطوط خیابانی و سایر علائم راهنمایی و رانندگی در معابر خود بوده است. این ابزارهای هوشمند با استفاده از الگوریتم‌های هوش مصنوعی و افزایش دسترسی مدیران به اطلاعات متعدد در زمینه تردد نرخ وقوع سوانح خیابانی را به‌طور قابل‌توجهی کاهش داده و ایمنی را برای تمام کاربران به ارمغان آورده است.

*تلاش برای افزایش پایداری در گذرگاه‌ها

شهرهای امروز را خیابان‌هایی با ترافیک سنگین فرا گرفته و تردد خودروهای بی‌شمار در آن‌ها افزایش سطح انتشار گازهای آلاینده را به‌دنبال داشته است.

بدیهی است که سرعت بالای حرکت خودروها در گذرگاه‌ها و همچنین ترمز زیاد توسط رانندگان می‌تواند به افزایش تولید گازهای آلاینده منجر شود و پایداری معابر را کاهش دهد. در این راستا، بهره‌گیری از یادگیری ماشینی و خودکارسازی سرعت تردد وسایل نقلیه می‌تواند به کنترل سرعت خودروها و همچنین به حداقل رساندن نیاز به ترمز گرفتن در بزرگراه‌ها منجر شود که این امر به سهم خود کاهش انتشار گازهای آلاینده و افزایش پایداری معابر را به دنبال دارد. در واقع مدیران می‌توانند از طریق اعمال رویکردهای هوشمند مانند بهره‌گیری از یادگیری ماشینی، کلان داده‌ها و هوش مصنوعی امکان تردد تمام وسایل نقلیه را به سرعت مطمئن فراهم بیاورد و علاوه بر کاهش کربن، احتمال وقوع سوانح خیابانی را در مسافت‌های دورتر نیز به حداقل برساند. رویکردهای هوشمند از طریق افزایش دسترسی مدیران و حتی کاربران گذرگاه‌ها به داده‌های هوش مصنوعی امکان کنترل سرعت را فراهم می‌آورد و از این طریق به حل بحران‌های ترافیکی کمک می‌کند.

***بازتعریف خیابان‌های آینده

شواهد نشان از آن دارد که طراحی خودروها طی قرن گذشته پیشرفت چشمگیری را تجربه کرده و این در حالی است که طراحی خیابان‌های امروز در بسیاری از نقاط دنیا تفاوت قابل‌توجهی با گذشته ندارد. در واقع کمپانی‌های تولیدکننده وسایل نقلیه همواره در تلاش بوده‌اند خودروهایی وارد بازار کنند که ایمنی کاربران را بیش از وسایل نقلیه قدیمی تأمین می‌کند، اما معابر تقریباً مشابه با گذشته طراحی شده است.

البته بسیاری از محققان پیش‌بینی کرده‌اند که این روند طی چند دهه آینده متحول شود و گذرگاه‌های هوشمند شبیه به بسیاری از خیابان‌های امروز آمریکا، سراسر جهان را در بر گیرد.

در سال 2022 یک پروژه بزرگ در ویرجینیای شمالی در آمریکا به ارزش 3.5 میلیارد دلار برای هوشمندسازی یکی از معابر و طراحی دوباره آن آغاز شد و جالب این‌که پیاده‌سازی آن تاکنون مشمول پرداخت هیچ مقدار مالیاتی توسط شهروندان نبوده است. استراتژی هوشمندی که در اجرای این پروژه پیاده شده، از طریق ایجاد دسترسی به داده‌های زمان واقعی، قابلیت ایجاد ارتباط میان خودروها و زیرساخت‌های آن‌ها را فراهم آورده و از این طریق به ایمنی تردد در بزرگراه ذکر شده کمک زیادی کرده، ضمن این‌که در کارآمدی خیابان نیز نقش مهمی ایفا کرده است.

بسیاری از کارشناسان بر این باور هستند که موفقیت آمریکا در ارائه نوآوری‌های مربوط به تردد و طراحی خیابان‌های آینده‌نگر مدیون مشارکت نهادهای خصوصی است که می‌تواند طراحی دوباره بسیار از خیابان‌های دارای شرایط نامساعد را به دنبال داشته باشد. گزارش‌ها حاکی از آن است که در حال حاضر بیش از 40 درصد گذرگاه‌های سراسر کشور در وضعیت نامطلوبی به سر می‌برد که پیش‌بینی شده است به دنبال افزایش مشارکت بخش‌های دولتی و خصوصی، این خیابان‌ها نیز در آینده نه‌چندان دور به مسیرهایی پایدار، ایمن و هوشمند برای تردد رضایت‌بخش تمام کاربران تبدیل شود.