جشنواره طنز استان همدان در نهاوند در دو بخش آزاد و ویژه با موضوع جمعیت و فرزندآوری، عفاف و حجاب، امر به معروف و نهی از منکر و آسیب‌های اجتماعی برگزار شد؛ 100 اثر ادبی شعر طنز به دبیرخانه جشنواره ارسال شده بود که پس از بررسی هیئت داوران، درنهایت جشنواره شعر طنز استان همدان 15 بهمن‌ماه در نهاوند برگزیدگان خود را معرفی کرد و مراسم تجلیل از برترین‌ها با حضور مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان همدان، مسئولین شهرستان نهاوند و جمعی از شاعران و علاقه‌مندان به عرصه ادبیات در محل تالار اندیشه اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی نهاوند برگزار شد.

نفرات برگزیده شایسته تقدیر بخش آزاد محمد قریب از شهرستان ملایر (نفر سوم)، خدامراد جلیلوند از شهرستان‌ تویسرکان (نفر دوم) و فریدون محمودی از ملایر و شیرین احمدوند از نهاوند (مشترکاً نفر اول) بودند.

در بخش آزاد نیز لوح تقدیر به محسن کلهر از همدان (نفر سوم)، حبیب گلپور از شهرستان بهار (نفر دوم) و سمیه محمدی از شهرستان درگزین (نفر اول) تعلق گرفت.

در بخش ویژه نیز حمید پاشایی‌شهیر از قروه درجزین و مهدی طراوتی‌توانا از شهرستان بهار (مشترکاً دوم) و مراد طاهرنیا از شهرستان ملایر (نفر اول) برتر شدند.

مجتبی کشوری از شهرستان کبودراهنگ نیز در بخش ویژه شایسته تقدیر شناخته شد.

همچنین در مراسم اختتامیه این جشنواره از اسداله حیدری، پیشکسوت شعر طنز نهاوند تجلیل شد.

بر این اساس بر آن شدیم که با جواد نوری، یکی از داوران جشنواره و مهدی طراوتی‌توانا و مراد طاهرنیا، دو تن از منتخبین گفت‌وگوهایی را ترتیب دهیم تا در جریان روال برنامه و سطح و چگونگی اجرای جشنواره قرار بگیریم و به مخاطبان خود نیز این مطلب را ارائه دهیم؛ با ما همراه باشید:

یکی از داوران جشنواره شعر طنز استان همدان با بیان اینکه به‌طور کلی همدان در مقایسه با سایر استان‌های کشور در شعر طنز کمی ضعیف است، گفت: به‌واقع ما همدانی‌ها خیلی آدم‌های شوخی نیستیم؛ برخی گفته‌اند این امر به آب‌وهوای سرد همدان و شرایط اقلیمی و جغرافیایی آن مربوط است، به‌ویژه اینکه در گذشته نیز سرماهای شدیدی داشته و شاید بر خلق‌وخوی عمومی جامعه اثر خود را گذاشته باشد.

جواد نوری که اهل شهرستان بهار استان همدان است، با اشاره به اینکه از طرفی شاید یکی از دلایل کم سروده شدن طنز در همدان به این مهم مربوط باشد که جو حاکم بر استانمان فضای نقدپذیری نیست، ابراز کرد: زیرا همان‌طور که می‌دانید، شعر طنز نقدکننده است و یکی از رسالت‌های مهم آن، نقد کردن به‌شمار می‌رود.

نوری با بیان اینکه عجیب است که ما در بسته بودن فضا (که اجازه سرودن شعر طنز را نمی‌دهد) از شهری مذهبی همچون قم نیز پیشی گرفته‌ایم، افزود: در کمال ناباوری می‌بینیم شهر مقدس قم با آن سبقه و صبغه مذهبی شب شعر طنز «قمپز» را دارد که به‌صورت ماهانه برگزار و در آن انتقادات مطرح می‌شود و از برندهای کشوری است، اما همدان تاکنون شب شعر طنزی برای خود ایجاد نکرده که این مهم به متولیان فرهنگی مربوط است. متأسفانه متولیان فرهنگی استان همدان عنایت خاصی به شعر طنز ندارند؛ چراکه همان‌طور که اشاره شد، وقتی همدان را با قم مقایسه می‌کنیم، متوجه می‌شویم که مسئولان فرهنگی قم برای رشد شعر طنز شهرشان کار کرده‌اند، زحمت کشیده‌اند و آن را جا انداخته‌اند و همدان نیز نباید به بهانه مذهبی بودن از این شعر انتقادی و اصلاح‌کننده در قالبی شیرین و خنده‌دار، بی‌بهره بماند.

   همدان استان فرهنگی و تاریخی است که باید در مسائل فرهنگی سرآمد باشد

وی با اشاره به اینکه سایر استان‌ها نیز برنامه‌هایی در رابطه با شعر طنز برگزار می‌کنند برای مثال استان شیراز «خندیشه»، کرمان «دولخ»، تبریز «زنجفیل» و تهران «شکرخند» را دارد، اظهار کرد: استان همدان را نیز باید با یک نام و برند بشناسند؛ به این صورت که یک جشنواره و دبیرخانه دائمی شعر طنز داشته باشد و همه بدانند هرساله در فلان تاریخ فراخوان ارسال اثر داده می‌شود و در بهمان تاریخ، ‌آثار داوری و برگزیدگان معرفی می‌شوند. این مهم است، چراکه همدان یک استان فرهنگی و تاریخی بوده و به همین دلیل می‌بایست در مسائل فرهنگی سرآمد و شناخته‌شده باشد.

نوری در این رابطه افزود: اگر انشاالله چنین جشنواره و دبیرخانه‌ای به‌صورت دائمی در همدان پا گرفت (که جزء ضرورت‌ها و اولویت‌ها است)، می‌بایست ماهانه شاعران در محفلی جمع شوند و اشعار خود را ارائه دهند؛ توجه داشته باشید که این مدت زمانی در بیشتر استان‌ها هفتگی است، یعنی شعرای آن‌ها به‌صورت هفتگی گِرد هم می‌آیند، اما حال ما می‌گوییم اگر همدان توان آن را ندارد، دست کم ماهانه این مهم را به انجام برساند و در ادامه طی سال هم یک یا دو جشنواره استانی و ملی داشته باشد. اکنون در این حیطه اگر اسمی از همدان برود، نام جشنواره، برند، برنامه یا شب شعری نیست، بلکه اسم چند شاعر است که آن‌ها نیز با تلاش خود به جایگاه قابل قبولی رسیده‌اند.

* دائمی نبودن مکان برگزاری جشنواره‌های استانی صحیح نیست

داور جشنواره شعر طنز استان همدان با بیان اینکه اداره کل فرهنگ و ارشاد همدان هرساله با بردن جشنواره‌ها به شهرستان‌های مختلف استان مانند پدری عمل می‌کند که دست نوازشش را به‌صورت عادلانه و مساوی بر سر فرزندانش می‌کشد، گفت: به‌واقع جشنواره چرخشی می‌شود و دائمی نیست، اما ازنظر بنده این کار درستی نیست؛ چراکه لازم است جشنواره‌ها در مرکز استان که زیرساخت‌ها در آن فراهم بوده، برگزار شوند تا کیفیت و قوت خوبی را شاهد باشیم. حمایت و عدالت لازم است، اما می‌بایست در قالب موارد دیگری باشد؛ همچون اینکه به شرکت‌کنندگان شهرستانی هزینه ایاب و ذهاب اهدا شود و یا موارد دیگر. یکی از ایرادات برگزاری جشنواره‌ها در شهرستان‌ها این است که به جهت بُعد مسافت، استقبال کمتر می‌شود؛ برای مثال کسی که در رزن زندگی می‌کند، تا نهاوند باید 200 کیلومتر مسافت را طی کند.

وی با اشاره به اینکه از جشنواره امسال شعر طنز استان همدان که در نهاوند برگزار شد استقبال خوبی شده و از جای‌جای استان به آن اثر فرستاده بودند، افزود: نقدی که می‌توان به این دوره از برگزاری جشنواره شعر طنز استان همدان وارد کرد، کیفیت پایین برگزاری آن بود؛ به این صورت که فقط دو نفر از برگزیده‌ها شعرخوانی داشتند و دو نفر سخنرانی کردند و هیچ برنامه جانبی ازجمله میهمان ویژه، سخنرانی طنز، دعوت از اصحاب رسانه، تبلیغات، اجرای تئاتر و این‌قبیل موارد را نداشت و دلیل آن‌هم همان موردی بود که گفتم لازم است جشنواره‌ها دائمی و در شهری ثابت باشند تا قوت بگیرند؛ چراکه وقتی در شهرستان‌های مختلف چرخ می‌زنند، نمی‌توانند از تجربه‌های قبل استفاده کنند. از طرفی بدون تعارف همان‌طور که اشاره کردم، خود مرکز همدان هم در حوزه شعر طنز هنوز جا برای کار دارد، چه برسد به شهرستان‌های آن!

   نقاط ضعف جشنواره شعر طنز استان همدان بر نقاط قوت آن می‌چربید

نوری در پایان این بخش از سخنانش گفت: متأسفانه نقاط ضعف برگزاری این دوره از جشنواره شعر طنز استان همدان بر نقاط قوت آن می‌چربید که امیدوارم وقتی شاعران خوب و ظرفیت آن را داریم، مسئولین نیز عنایت ویژه‌ای به این مهم داشته باشند؛ چراکه اکنون در کشور در حوزه شعر طنز تحولات زیادی ایجاد شده است که همدان نیز باید تلاش کند در این حوزه از سایر استان‌ها عقب نماند.

داور جشنواره و شاعر طنزپرداز بهاری ما مژده‌ای هم در رابطه با چاپ کتابش در زمینه طنز داد و اذعان کرد: کتاب «1000 سال طنز همدان» بنده زیر چاپ است و ظرف یک الی دو ماه آینده به دست مخاطبین خواهد رسید. در این کتاب نمونه شعر طنز شاعران قرن دوم هجری تا دوره معاصر در استان همدان را آورده‌ام؛ این را وسط مصاحبه در مورد جشنواره گفتم که بگویم ما در این زمینه ظرفیت داریم، فقط باید به آن پرداخته شود و لُب کلام اینکه باید سعی کنیم اسم همدان را بالا ببریم، چراکه حق و لیاقت آن و مردم و فرهنگش است که دیده شوند.

در ادامه یکی از برگزیدگان جشنواره شعر طنز استان همدان نیز گفت: بنده در این جشنواره که در شهرستان نهاوند برگزار شد، به‌صورت مشترک رتبه دوم را به‌دست آوردم.

مهدی طراوتی‌توانا با بیان اینکه فراخوان جشنواره چند روز قبل از آغاز دهه فجر داده شد، ابراز کرد: داورها هم غالباً کشوری بودند و این اتفاق خوبی بود؛ چراکه بررسی‌ها و داوری‌ها تخصصی‌تر ‌شده بود.

وی با اشاره به اینکه برنامه قابل قبولی برگزار شد، افزود: با توجه به اینکه در آستانه دهه فجر بودیم و معمولاً در این برهه زمانی مسئولین گرفتار هستند، اما حضور خوب بود.

این برگزیده جشنواره شعر طنز استان همدان با بیان اینکه شعرهای خوانده‌شده در برنامه نیز متناسب با محورهای اعلامی بودند، اذعان کرد: محتوای اشعار هم حرف‌های نو و جدیدی به‌شمار می‌آمدند.

   موضوعات شعر طنز روزآمدتر از بقیه انواع شعر است

طراوتی‌توانا با اشاره به اینکه جشنواره طنز ماهیتاً موضوعی است چراکه به موضوعات روز همچون فرزندآوری، مشکلات، تورم، اظهارات مسئولین ایران و کشورهای دیگر و سایر موارد می‌پردازد، اظهار کرد: به همین جهت موضوعات این نوع از شعر روزآمدتر است، چراکه در آن به مسائل اجتماعی روز پرداخته می‌شود. همچنین با توجه به رسالتش در بیشتر مواقع زبان آن تلخ است؛ مانند چای تلخ که لازم و مفید بوده، اما طعم تلخی دارد‍!

وی با بیان اینکه رسالت اصلی شعر طنز نقد است در لفافه خنده، تشریح کرد: گاهی می‌بینیم در یک شعر طنز هیچ خنده‌ای وجود ندارد و حرفه‌ای‌ها در این زمینه، می‌دانند که شعر طنز لازم نیست حتماً افراد جامعه را بخنداند؛ همین که موضوعی مهم گفته شود، کافی است، حال برخی اوقات با بزرگ‌نمایی یک موضوع و بعضی از مواقع با به چالش کشیدن آن.

   نهاوند آزمونه (پایلوت)شعر طنز در استان است

این شاعر با اشاره به اینکه یکی از دلایل برگزاری جشنواره شعر طنز استان همدان در نهاوند آزمونه (پایلوت) بودن این شهرستان در شعر طنز است، گفت: چراکه در نهاوند شاعران طنزپرداز خوبی داریم که یکی از آنان اسداله حیدری است و از ایشان در برنامه تقدیر نیز صورت گرفت.

در ادامه میهمان شعر این برگزیده جشنواره شعر طنز استان همدان باشید؛

عنوان شعر: پدربزرگ

بخش: جوانی جمعیت و فرزندآوری

شهرستان: بهار

«عهد قدیم گویا دوران بهتری بود

وضع پدربزرگم اوضاع دیگری بود

همسایه‌های نیکو فرزندهای بسیار

کار پدربزرگم حفظ برابری بود

هرچند در بساطش چیزی نداشت ایشان

چون قوت غالب وی خرما و بربری بود

یخچال خالیش بود حسرت به دوش زیرا

تنها خوراک خوبش سوسیس بندری بود

یک خانه داشت گویا با یک حیاط کوچک

در داخل حیاطش سرو و صنوبری بود

مادربزرگ هم بود گویا مطیع همسر

سالی دو بار کارش فرزندآوری بود

بودند بچه بسیار در خانه لیک دشوار

مادر شدن در آنجا یک حس دیگری بود

ده بچه بود حاصل اما نبود کاهل

چون که پدربزرگم در فکر دیگری بود

هی فرت و فرت بچه از روزن و دریچه

در خانه پدر جان انگار لشکری بود

سالی دوبار زایش بی وعده و همایش

با دست‌های خالی خود یک دلاوری بود

دارم عمو که یک سال کوچک‌تر است از من

زیرا عموی آخر کشت اواخری بود»

یکی دیگر از منتخبین جشنواره شعر طنز استان همدان نیز با اشاره به اینکه گویا امسال دومین یا سومین سالی بود که جشنواره شعر طنز در استان همدان برگزار می‌شد، گفت: امسال این جشنواره در نهاوند برگزار شد؛ البته که استانی بود و از شهرستان‌های دیگر نیز اثر ارسال کرده بودند.

مراد طاهرنیا با بیان اینکه حدود 100 اثر در بخش‌های ویژه و آزاد به جشنواره ارسال شده بود، ابراز کرد: بنده سه شعر که نقد اجتماعی در قالب طنز به‌شمار می‌رفت، برای جشنواره ارسال کردم و نفر اول بخش ویژه شدم؛ اما متوجه نشدم که کدامیک از اشعارم حائز رتبه شد. در رابطه با سطح کیفی جشنواره نیز باید بگویم چون همه آثار را ندیدم، فقط می‌توانم با توجه به شعر چند شاعری که در اختتامیه شعرخوانی داشتند، نظر بدهم و نظرم هم این است که نسبت به دوره قبل رشد خوبی داشت.

طاهرنیا با اشاره به اینکه در مراسم پیشنهاد شد یک دفتر مرکزی شعر طنز دایر و جشنواره همه‌ساله برگزار شود، اذعان کرد: این مهم مورد موافقت قرار گرفت.

   با کمک رسانه‌ها کارهای خوب و فراخوان جشنواره‌ها اطلاع‌رسانی شود

وی که خود یک رسانه‌ای است، با بیان اینکه البته اطلاع‌رسانی مطلوب از طرف اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی همدان و به تبع پوشش رسانه‌ای خوبی را شاهد نبودیم، افزود: در این‌قبیل برنامه‌ها لازم است که از رسانه‌ای‌ها جهت نشر و اطلاع‌رسانی کمک گرفته شود؛ چراکه این رسانه است که پیام را می‌رساند. به‌واقع اگر کار شاخص و اقدام خوبی همچون برگزاری جشنواره شعر طنز انجام بگیرد، اما رسانه‌ای نباشد که آن را کامل و به‌موقع، به گوش مخاطب برساند، آن کار و جشنواره نیز ابتر می‌ماند.

این منتخب شعر طنز استان همدان با اشاره به اینکه کار خوب اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان این بود که امسال جشنواره را به نهاوند برد، اظهار کرد: همین‌طور طی سال‌های اخیر شعر انتظار، گویشی، آیینی، عاشورایی و غیره را به شهرستان‌های مختلف برده که این مهم ازنظر بنده کار مثبتی است.

   برای خوب کردن روحیه مردم به رواج شعر طنز توجه شود

طاهرنیا در پایان سخنان خود با بیان اینکه روحیه مردم با توجه به مشکلاتی که هست مقداری کسل است که می‌بایست به همین جهت بیشتر به رواج شعر طنز در جامعه پرداخته شود، گفت: همچنین همان‌طور که می‌دانید، تأثیر شعر طنز از شعر جدی و سخنرانی هم بیشتر است و این مهم ایجاب می‌کند که به این نوع شعر توجه بیشتری شود.

در ادامه میهمان شعر این برگزیده جشنواره شعر طنز استان همدان باشید؛

عنوان شعر: زایمان

بخش: ویژه

شهرستان: ملایر

«به زیر بار غم روزگار زاییدم

نرفته‌ عید به فصل بهار زاییدم

گرفته دوروبرم را چهار بچه و زن

برای خرج زن و این چهار زاییدم

من و زبیده زن ذوالفقار مثل همیم

که بنده همچو زن ذوالفقار زاییدم

قدیم‌تر همه زن‌ها ویار می‌کردند

و من هنوز نکرده ویار، زاییدم

زمانه داد به من بار زندگانی را

به جان هر دویمان زیر بار زاییدم

گرانی از همه‌سو رو نموده بر مردم

منِ فلک‌زده هم بی‌شمار زاییدم

پراید دسته دویی تا گرفتم از سایپا،

به آن لگن نشده من سوار، زاییدم

صفی شلوغ بدیدم برای مرغ و پنیر

میان صف نرسیده، دو بار زاییدم

به بانک رفته که تا قسط وام پردازم

میان بانک درآن گیرودار، زاییدم

دو ساعتی که نشستم برای این دو سه بیت،

غمین و خسته و زار و فکار، زاییدم».