هنر خیابانی که از گرافیتی بهعنوان یک اعتراض سیاسی سرچشمه میگیرد، صحنهای جذاب برای نمایش مهارت نقاشی هنرمندان است که محبوبیت بسیاری در شهرهای سراسر جهان به دست آورده است.
واژه گرافیتی از کلمه ایتالیایی graffio گرفته شده است که به معنای خراشیدن است، با این حال، ارائه یک تعریف دقیق از گرافیتی میتواند چالشبرانگیز باشد چرا که به اشکال بیشماری اشاره میکند، از برچسبهای یواشکی ساده پنهان در کوچهها گرفته تا نقاشیهای دیواری پیچیده در مقیاس بزرگ با پیامهای اجتماعیسیاسی که نوعی هنر به شمار میآید.
ریشه گرافیتی را میتوان در اعماق دوران باستان پیدا کرد، زمانی که رومیان قرن نخست قبل از میلاد از دیوارهای عمومی برای نوشتن پیامهای خود استفاده میکردند و مایاها به شیوههای گرافیتی خود مشغول بودند و نقاشیهایی را بر سطوح مختلف حک میکردند. با این حال، پیدایش گرافیتی مدرن را میتوان به اواخر دهه 1960 در ایالات متحده آمریکا نسبت داد که شهر نیویورک مهد اصلی آن بود.
گرافیتی از آن زمان تاکنون، دگرگونیها و چالشهای بسیاری را طی کرده و امروزه با مدیریت هدفمند به شکل نوعی هنر خیابانی درآمده است که میتواند به زیبایی خیابانهای شهری بیفزاید و شهرها را به گالریهای روباز تبدیل کند. در ادامه چند شهر برتر گرافیتی دنیا معرفی میشود که هر شهر نهتنها دارای یک صحنه گرافیتی متمایز است، بلکه داستان منحصربهفردی دارد که با تکامل این هنر شهری شکل گرفته است.
**سائوپائولو، برزیل
هرچند ریشه گرافیتی در شهر نیویورک نهفته است، اما این روزها، فعالترین صحنه این هنر خیابانی را میتوان در سائوپائولوی برزیل مشاهده کرد که بهعنوان پایتخت گرافیتی توصیف میشود. هنر خیابانی در برزیل از دهه 1980 و با الهام از صحنههای هنری شهر نیویورک آغاز شد. هنرمندانی که از جامعه به حاشیه رانده شده بودند، به نشان اعتراض به نادیده گرفته شدن، جنبشی با استفاده از هنر خیابانی به راه انداختند تا نارضایتی خود را به گوش مسئولان برسانند. از سال 2017 تا کنون بیش از 1.6 میلیون دلار در پروژههای هنری خیابانی سرمایهگذاری شده است.
هنرهای خیابانی را میتوان در سراسر سائوپائولو مشاهده کرد، اما کانون آن محله ویلا ماندلا است که مرکز مشهورترین گرافیتی شهر است و به دلیل نقاشی ابرقهرمان معروف، بتمن، نام مستعار بکو دو بتمن (Beco do Batman) را به خود گرفته است. در فاصله کوتاهی از این محله، کوچه دیگری به نام بکو دو آپرندیز (Beco do Aprendiz) وجود دارد که در آغاز قرن پناهگاه قاچاقچیان مواد مخدر بود، اما بهلطف مداخله یک سازمان غیردولتی احیا شد و با کمک هنرهای خیابانی از آن فضا فاصله گرفت.
**بوینس آیرس، آرژانتین
بوینس آیرس بهعنوان یکی از بهترین شهرهای گرافیتی جهان شناخته میشود و تاریخ رنگارنگی از هنر خیابانی دارد که از دهه 1950 و 1960 آغاز شد و در درجه اول بهعنوان یک رسانه برای بیان نظرات سیاسی عمل میکرد. این هنر به تدریج در دهه 1990 شتاب گرفت و در سال 2001 در واکنش به بحران اقتصادی و بیثباتی سیاسی کشور شکوفا شد.
در حال حاضر هنرمندان به سمت طرحهای پرنشاط و شوخطبعانه گرایش پیدا کردهاند و هدفشان تقویت روحیه افرادی است که بهتازگی بیکار شدهاند. یکی از تفاوتهای کلیدی در هنر خیابانی بوینس آیرس، رابطه مسالمتآمیز آن با قانون و اجرای راحتتر آن نسبت به سایر شهرها همچون نیویورک و لندن است، هنرمندان در این شهر معمولاً برای خلق آثار خود فقط به اجازه صاحب ملک یا انجمن محله نیاز دارند. توانایی نقاشی روی دیوار در روز روشن بدون ترس از دستگیری باعث میشود هنرهای جذابتر و جامعتری در سطح شهر نمایان شود. لابوکا و باراکاس، دو محله جنوبی بوینس آیرس از نظر هنر خیابانی بسیار غنی هستند و طولانیترین نقاشی دیواری جهان با مساحت بیش از دو هزار مترمربع در باراکاس قرار دارد.
**برلین، آلمان
گرافیتی در سراسر شهر برلین وجود دارد؛ از دیوارها و نمای ساختمانها گرفته تا قطارها و متروها، پایتخت آلمان بهطور کامل پوشیده از نقاشی خیابانی است. ریشه هنر خیابانی در برلین را میتوان به اوایل دهه 1980 با اولین نقاشیهای روی دیوار برلین نسبت داد. دیوار برلین که در سال 1961 ساخته شد، شاید مشهورترین مصنوع ساخته دست بشر در تاریخ مدرن جهان باشد که اروپا را به دو بخش تقسیم میکرد. اولین نقاشی دیواری غیرقانونی روی دیوار برلین در سال 1984 ظاهر شد و الهامبخش دیگران شد بهطوری که در طول پنج سال بعد، تمام دیوار در ضلع غربی با آثار هنری پوشانده شد. در سال 1990 هنرمندانی از سراسر جهان دعوت شدند تا در قسمت شرقی دیوار که خالی مانده بود، نقاشی کنند و یکی از بزرگترین گالریهای روباز در جهان را راهاندازی کنند.
در حال حاضر گرافیتی در برلین غیرقانونی است و هنرمندان در خطر دستگیری و جریمههای سنگین هستند، اما این رویه همچنان ادامه دارد. با این حال میتوان گرافیتیهای قانونی نیز پیدا کرد که توسط شهر، افراد یا شرکتها سفارش داده شده و بهعنوان رسانهای برای دستیابی به مخاطبی متفاوت از تبلیغات سنتی در تلویزیون و بیلبوردها استفاده میشوند.
**ملبورن، استرالیا
دومین شهر بزرگ استرالیا، ملبورن، از ترکیب استعدادهای بینالمللی و محلی هنر خیابانی برای ایجاد فضایی متمایز در شهر استفاده کرده است. هنر خیابانی این شهر که از ایستگاههای قطار سرچشمه گرفت، بهسرعت به خیابانهای نمادین شهر رسید و تا دهه 1980 به یک جنبش تمام عیار تبدیل شد. کیت هرینگ شناختهشدهترین هنرمند آن دوران است که برجستهترین اثر او نقاشی دیواری کالج فنی کالینگ وود است که در سال 1984 رسم شد.
اوایل دهه 2000 ظهور صحنه هنر خیابانی ملبورن است که با تکنیک استنسیل (شابلون) تأثیر قابلتوجهی بر فرهنگ گرافیتی گذاشت. هنر استنسیل بهسرعت در ملبورن رایج شد و نمونههای بسیاری از این هنر در کوچههای پوشیده از گرافیتی شهر یافت میشود و همین موضوع عنوان پایتخت استنسیل جهان را به ملبورن اختصاص داده است. در حال حاضر ملبورن چند خیابان را بهعنوان مکانهای قانونی برای گرافیتی دارد که علاقهمندان به گرافیتی میتوانند بدون محدودیت نقاشی کنند و روزانه هزاران گردشگر را به خود جذب میکند.
**بوگوتا، کلمبیا
بوگوتا که اغلب به «آتن آمریکای لاتین» شناخته میشود، یکی از دوستداران هنرهای خیابانی است که سالها این هنر را بهصورت غیرقانونی اجرا میکرد. طی حادثه مرگ یک نوجوان 16 ساله حین اجرای گرافیتی در سال 2011، از این هنر جرمزدایی شد و اکنون بهصورت قانونی نمایشگاه هنری هنرمندان خیابانی در فضای باز است.
منطقه کندلاریا مرکز اصلی برای این بیان هنری است و نقاشیهای دیواری خیرهکنندهای از هنرمندان محلی را به نمایش میگذارد که علاوه بر زیباسازی شهر، مسائل اجتماعی و سیاسی رایج در پایتخت را برجسته میکند. در اصل، گرافیتی بوگوتا فراتر از زیباییشناسی است و صحنهای برای تفسیرهای سیاسی و بیان نظرات متفاوت هنرمندان است.
**لندن، انگلستان
لندن از دیرباز یکی از مهمترین مراکز گرافیتی در اروپا بوده و صحنه پر جنب و جوش هنر خیابانی شهر در دهه 1960 ریشه دارد. این شهر در دهه 1990 شاهد یک تحول از هنر گرافیتی به هنر خیابانی بود و نقاشی دیواری و سایر اشکال هنر خیابانی به تدریج جایگزین گرافیتیهای برچسبدار شدند.
در حال حاضر هنرمندان خیابانی لندن در کانون توجه قرار گرفتهاند و هنر آنها بیشتر برای بازاریابی و تبلیغات مورد استفاده قرار میگیرد، هنرمندان همچنین از آثار خود برای افزایش زیبایی منازل و دفاتر استفاده میکنند.
**لسآنجلس، ایالات متحده آمریکا
نیویورک مرکز هنر خیابانی در ایالات متحده است، اما لسآنجلس نیز کمک چشمگیری به این صحنه هنری کرده است. برخلاف خالقان گرافیتی نیویورکی که به طور عمده از واگنهای مترو بهعنوان بوم نقاشی استفاده میکردند، هنرمندان لسآنجلسی اتوبوسها و دیوارهای بتنی وسیعی را برای نقاشی انتخاب میکردند که در سراسر رودخانه متروک لسآنجلس گسترده بودند.
هنرمندان خیابانی لسآنجلسی از سال 2002 با ممنوعیت نشانهگذاری روی نقاشیهای خود مواجه شدند و به مدت 10 سال حتی نقاشیهای دیواری در املاک خصوصی به دلیل فرآیند پیچیده کسب مجوز قانونی، با چالشهایی همراه بود. در سال 2013، شورای شهر لسآنجلس ممنوعیت 10 ساله نقاشی دیواری عمومی را لغو کرد و این یک پیروزی برای هنرمندانی بود که ادعا میکردند این قانون با سنت غنی هنر خیابانی شهر در تضاد است.
در حال حاضر این شهر پلتفرمهای قانونی برای گرافیتی و هنرهای خیابانی ارائه میدهد و یکی از مکانهای مهم برای هنرهای خیابانی مجاز، منطقه آرتس در مرکز شهر لسآنجلس است که بازدیدکنندگان میتوانند یکی از قدیمیترین نقاشیهای دیواری شهر، «آمریکا تروپیکال» را با پهنای 98 فوت مشاهده کنند.
**والپارایسو، شیلی
والپارایسو، زیباترین شهر شیلی است که به مروارید اقیانوس آرام شهرت دارد و به سرزمین عجایب هنر، رنگ و الهام تبدیل شده است. این شهر بندری جذاب، هنرمندان خیابانی و دیوارنگاران مشهور را از سراسر جهان جذب میکند و بهعنوان یک بوم باز برای خلاقیت در سطح بینالمللی شناخته میشود. تبدیل شهر به یک مرکز فرهنگی به دهه 1940 باز میگردد، زمانی که پابلو نرودا نقاشی دیواری مکزیکی را به شیلی معرفی کرد و با وجود ممنوعیت هنر سیاسی توسط دیکتاتوری نظامی در دهه 1970، یک شبکه مخفی از هنرمندان همچنان از خیابانهای باریک شهر بهعنوان تابلویی برای پیامهای سیاسی خود استفاده میکردند. با بازگشت دموکراسی، هنر خیابانی در والپارایسو قانونی شد و امروزه گردشگران بسیاری را از سراسر جهان فرا میخواند.
آنچه هنر خیابانی والپارایسو را متمایز میکند، دگرگونی زیباییشناختی راهپلههای آن است. به دلیل زمین تپهای شکل، پلهها در سراسر این شهر وجود دارند و به شکل هنرمندانهای رنگآمیزی، کاشیکاری یا تزئین میشوند. تپه Concepción بهعنوان مشهورترین مرکز هنر خیابانی شهر شناخته میشود که سرشار از رنگ و خلاقیت است.
شناسه خبر 86448