برای شروع زندگی مشترک اسباب و لوازمی مورد نیاز است که به آن جهیزیه می‌گویند، تهیه این لوازم در عرف اغلب ایرانیان از سوی خانواده عروس انجام می‌شود؛ اما سؤال این است که آیا طبق قانون مدنی از مصادیق نفقه بوده و برعهده مرد است؟<br />یکی از دغدغه‌های خانواده‌های دختردار تهیه جهیزیه است.
با توجه به وضعیت تورم برخی از این خانواده‌ها سال‌ها کار می‌کنند تا بتوانند جهیزیه دختر را خریداری کنند و بسیاری از دختران به‌علت نداشتن توانایی خرید آن، از ازدواج امتناع می‌کنند. این درحالی است که تهیه وسایل مورد نیاز زندگی طبق قانون وظیفه مرد بوده و وی ملزم است با توجه به نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن، جهیزیه را تهیه کند. در این خصوص نظر دکتر محمد عرفان، وکیل دادگستری را جویا شدیم.
* قانون‌گذار تکلیف تهیه جهیزیه را مشخص کرده است
این وکیل دادگستری تهیه جهیزیه را ازجمله مسائل حاشیه‌ای عقد نکاح دانسته و در توضیح آن گفت: برای ازدواج قواعد اصلی و فرعی حاکم است که قانون‌گذار با توجه به مسائل مطرحه روز قوانینی متناسب با آن پیش‌بینی کرده است. یکی از این مسائل، تهیه جهیزیه است که منشأ بسیاری از اختلافات پیش از ازدواج و پس از آن بوده؛ در این مورد قانون‌گذار تکلیف را مشخص کرده و در ماده 1107 قانون مدنی ضمن تعریف نفقه، تهیه وسایل زندگی را نیز از مصادیق نفقه قید کرده است.
محمد عرفان در ادامه اظهار کرد: در این ماده قانونی در توضیح نفقه آمده «نفقه عبارت است از همه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن؛ از قبیل مسکن، البسه، غذا، اثاث منزل و هزینه‌های درمانی و بهداشتی و خادم درصورت عادت یا احتیاج به‌واسطه نقصان یا مرض». بنابراین جهیزیه جزء موارد نفقه به حساب می‌آید؛ درحالی که عرف از قدیم‌الایام مسئولیت تهیه جهیزیه را برعهده زن می‌داند. بنابراین این مسئله‌ای است که زوجین باید روی آن توافق کنند که طبق عرف زن جهیزیه را تهیه کند یا طبق قانون مرد و یا اینکه باهم و مشترکاً تهیه کنند. مصادیق جهیزیه نه در عرف و نه شرع تعیین نشده و هریک از زوجین براساس نیاز مالی خود وسایلی را برای زندگی مشترک تهیه می‌کنند؛ چنانچه طبق قانون مرد تهیه کند، باید با نظر کارشناس رسمی دادگستری جهیزیه‌ای در شأن زن باشد و تا زمانی که اثاثیه لازم را تهیه نکند، زن موظف به تمکین نیست.
* هزینه حمل جهیزیه
این وکیل دادگستری پس از توضیح نظر قانون درخصوص جهیزیه، در مورد هزینه‌های حمل جهیزیه نیز گفت: با توجه به اینکه ماده 1107 قانون مدنی تهیه جهیزیه را برعهده مرد دانسته و از مصادیق نفقه زن است، مسئول پرداخت هزینه حمل جهیزیه نیز مرد و خانواده او هستند؛ با این وجود بهتر است زن و مرد برای پرداخت این هزینه‌ها توافق کنند.
* فهرست خرید جهیزیه را مکتوب کنید
متأسفانه هرروز دادخواست‌های بسیاری برای درخواست استرداد جهیزیه مطرح می‌شود. یکی از مشکلاتی که در این بین مطرح است، فهرست جهیزیه بوده؛ دکتر عرفان برای رفع این مشکل گفت: بهتر است هریک از زوجین فهرستی از اثاثیه‌ای که خرید کرده‌اند، تهیه کرده و با قید جزئیات به امضای خانواده عروس و داماد برسد. بهتر است دو شاهد که عموماً از مردهای اقوام داماد هستند نیز ذیل آن را امضا کنند تا فهرست جهیزیه وجهه قانونی داشته باشد. با استناد به این فهرست در موارد دادخواست استرداد جهیزیه می‌توان موارد قیدشده در فهرست را درخواست کرد.
وی در توضیح مواردی که فهرست جهیزیه تهیه نشده باشد گفت: در این مواقع چنانچه بحث استرداد جهیزیه مطرح شود، درصورت اثبات مالکیت با استناد به فاکتورهای موجود، شهادت شهود و سایر امارات موجود، وسایل برگردانده می‌شود؛ در غیر این صورت دادگاه حکم به تقسیم اموال داده و آن‌دسته از اموال که عرفاً از آنِ مردان است را در مالکیت مرد و آن‌دسته که عرفاً از آنِ زنان است را در مالکیت زن، قرار می‌دهد و اقدام به صدور حکم درخصوص استرداد آن‌ها می‌کند.
* قانون‌گذار تکلیف تهیه جهیزیه را مشخص کرده است
این وکیل دادگستری تهیه جهیزیه را ازجمله مسائل حاشیه‌ای عقد نکاح دانسته و در توضیح آن گفت: برای ازدواج قواعد اصلی و فرعی حاکم است که قانون‌گذار با توجه به مسائل مطرحه روز قوانینی متناسب با آن پیش‌بینی کرده است. یکی از این مسائل، تهیه جهیزیه است که منشأ بسیاری از اختلافات پیش از ازدواج و پس از آن بوده؛ در این مورد قانون‌گذار تکلیف را مشخص کرده و در ماده 1107 قانون مدنی ضمن تعریف نفقه، تهیه وسایل زندگی را نیز از مصادیق نفقه قید کرده است.
محمد عرفان در ادامه اظهار کرد: در این ماده قانونی در توضیح نفقه آمده «نفقه عبارت است از همه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن؛ از قبیل مسکن، البسه، غذا، اثاث منزل و هزینه‌های درمانی و بهداشتی و خادم درصورت عادت یا احتیاج به‌واسطه نقصان یا مرض». بنابراین جهیزیه جزء موارد نفقه به حساب می‌آید؛ درحالی که عرف از قدیم‌الایام مسئولیت تهیه جهیزیه را برعهده زن می‌داند. بنابراین این مسئله‌ای است که زوجین باید روی آن توافق کنند که طبق عرف زن جهیزیه را تهیه کند یا طبق قانون مرد و یا اینکه باهم و مشترکاً تهیه کنند. مصادیق جهیزیه نه در عرف و نه شرع تعیین نشده و هریک از زوجین براساس نیاز مالی خود وسایلی را برای زندگی مشترک تهیه می‌کنند؛ چنانچه طبق قانون مرد تهیه کند، باید با نظر کارشناس رسمی دادگستری جهیزیه‌ای در شأن زن باشد و تا زمانی که اثاثیه لازم را تهیه نکند، زن موظف به تمکین نیست.
* هزینه حمل جهیزیه
این وکیل دادگستری پس از توضیح نظر قانون درخصوص جهیزیه، در مورد هزینه‌های حمل جهیزیه نیز گفت: با توجه به اینکه ماده 1107 قانون مدنی تهیه جهیزیه را برعهده مرد دانسته و از مصادیق نفقه زن است، مسئول پرداخت هزینه حمل جهیزیه نیز مرد و خانواده او هستند؛ با این وجود بهتر است زن و مرد برای پرداخت این هزینه‌ها توافق کنند.
* فهرست خرید جهیزیه را مکتوب کنید
متأسفانه هرروز دادخواست‌های بسیاری برای درخواست استرداد جهیزیه مطرح می‌شود. یکی از مشکلاتی که در این بین مطرح است، فهرست جهیزیه بوده؛ دکتر عرفان برای رفع این مشکل گفت: بهتر است هریک از زوجین فهرستی از اثاثیه‌ای که خرید کرده‌اند، تهیه کرده و با قید جزئیات به امضای خانواده عروس و داماد برسد. بهتر است دو شاهد که عموماً از مردهای اقوام داماد هستند نیز ذیل آن را امضا کنند تا فهرست جهیزیه وجهه قانونی داشته باشد. با استناد به این فهرست در موارد دادخواست استرداد جهیزیه می‌توان موارد قیدشده در فهرست را درخواست کرد.
وی در توضیح مواردی که فهرست جهیزیه تهیه نشده باشد گفت: در این مواقع چنانچه بحث استرداد جهیزیه مطرح شود، درصورت اثبات مالکیت با استناد به فاکتورهای موجود، شهادت شهود و سایر امارات موجود، وسایل برگردانده می‌شود؛ در غیر این صورت دادگاه حکم به تقسیم اموال داده و آن‌دسته از اموال که عرفاً از آنِ مردان است را در مالکیت مرد و آن‌دسته که عرفاً از آنِ زنان است را در مالکیت زن، قرار می‌دهد و اقدام به صدور حکم درخصوص استرداد آن‌ها می‌کند.
شناسه خبر 86475
