مسائل اقتصادی، امروز یکی از اولویت‌های نخست کشور است و رهبر انقلاب نیز در مراسم تنفیذ دکتر پزشکیان در مردادماه امسال به این موضوع تأکید کرده بودند؛ با این‌حال کارشناسان یکی از اصلی‌ترین مشکلات اقتصادی کشور را که به معیشت مردم آسیب زده مسائل داخلی می‌دانند و تأکید دارند برای حل مشکلات این مسائل حل شود. کارشناسان می‌گویند اقتصاد باید به بخش خصوصی و مردمی سپرده شود و کلید حل آن را باید در داخل جست‌وجو کرد نه در مذاکرات.
عبدالناصرهمتی، وزیر امور اقتصادی و دارایی نیز می‌گوید: در شرایط کنونی اقتصاد ایران، چاره‌ای به‌جز توانمندسازی بخش خصوصی و تغییر صحنه حکمرانی اقتصاد برای مشارکت آحاد جامعه در اقتصاد و استفاده حداکثری از سرمایه‌ها و ظرفیت‌های عظیم ملی و ظرفیت‌های داخلی وجود ندارد.
*حل مشکلات نیازمند تدبیر
نایب‌رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی درخصوص اینکه چرا مذاکره راه‌حل مشکلات اقتصادی کشور نیست، گفت: علت مشکلات اقتصادی و نوسانات نرخ ارز در کشور این است که نتوانستیم نقدینگی را به سمت بخش تولید و اقتصاد مولد هدایت کنیم.
جعفر قادری، افزود: دستگاه‌های مختلف می‌توانند از طریق شرکت‌های عام پروژه، نقدینگی را به سمت بخش‌های تولیدی هدایت کنند یا اینکه بانک مرکزی اجازه انتشار اوراق ارزی را بدهد تا بتوانیم مشکلات واحدهای ارزی نیمه‌تمام را حل کنیم. اگر مردم اطمینان داشته باشند که نقدینگی‌شان به سمتی می‌رود که می‌تواند سبب رونق تولید شود و زمینه را برای حفظ قدرت خریدشان فراهم کنند، سراغ ارز و خرید سکه نخواهند رفت.
وی تأکید کرد: اگر الان مردم چنین کاری را انجام نمی‌دهند و به سمتی می‌روند که منافع خودشان را جدای از منافع جامعه دنبال می‌کنند، دلیلش این است که ما راه را برای آن‌ها باز نکرده‌ایم، در‌حالی‌که این حجم از واحدهای نیمه‌تمام در کشور وجود دارد و اگر به بهره‌برداری برسد، سبب تنوع درآمدهای ارزی می‌شود و از اقتصاد تک‌محصولی خارج خواهیم شد.
عضو کمیسیون اقتصادی مجلس ادامه داد: باید ظرفیت‌های مردمی را پای کار بیاوریم و مردم در اقتصاد نقش ایفا کنند. باید واحدهای صنعتی بزرگ را با مشارکت مردم فعال کنیم. اگر این کار انجام شود دلیلی ندارد که منتظر دیگران در خارج از کشور باشیم که به ما روی خوش نشان بدهند و بخواهند با اقتصاد ما بازی کنند.
قادری تصریح کرد: اگر مسئولان جهادی اقدام کنند و مشکلات واحدهای تولیدی حل شود، برخی از مشکلات حل خواهد شد. امروز بسیاری از مسائل ما ارتباطی با تحریم‌ها ندارد، البته برخی موانع و وجود دارد ولی این‌که برای تأمین مالی از روش‌های غیرتورمی استفاده نمی‌کنیم تا مشکل نقدینگی واحدهای تولیدی حل شود، ارتباطی به تحریم ندارد.
وی گفت: متأسفانه برخی مدیران دولتی نمی‌توانند مسائل را حل کنند و مشکلات را به گردن تحریم‌ها می‌اندازند در صورتی‌که عمده مشکلات از تحریم‌ها نیست و به بی‌تدبیری مدیران برمی‌گردد که نتوانستند از ظرفیت‌های کشور استفاده کنند.
*ریشه بسیاری از مشکلات، داخلی است
نایب‌رئیس کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی درخصوص راهکار حل مشکلات اقتصادی کشور اظهار کرد: وزیر نفت چند روز پیش اعلام کرد که صادرات نفت ایران به بیشترین رقم 10 سال گذشته رسیده که نشان می‌دهد تحریم‌ها نتوانستند مانع فروش نفت ایران شود. امروز ایران در برخی حوزه‌ها جزو کشورهای اول تا دهم جهان قرار دارد و در حوزه‌های مختلف نقش‌آفرینی می‌کند که نشان می‌دهد ایران یک کشور بزرگ و مقتدر است.
سید‌جواد حسینی‌کیا، افزود: ما امروز در مسائل معیشتی و اقتصادی مشکل داریم و این مشکل هم به موضوعات داخلی مربوط است. ضعف ما این است که نمی‌توانیم نقدینگی جامعه را به سمت فعالیت‌های تولیدی و ایجاد اشتغال ببریم و نتوانستیم ارزش پول ملی را افزایش دهیم و شفافیت را در داخل ایجاد کنیم. اینها ضعف‌های داخلی ماست و ربطی هم به مسائل خارجی ندارد.
وی ادامه داد: امروز بنگاه‌های تولید ما با 40 تا 50 درصد ظرفیت فعالیت می‌کنند و باید ناترازی‌ها رفع شود تا ظرفیت خالی این بنگاه‌ها فعال شده و ظرفیت‌های صادراتی فراهم شود. عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس گفت: امروز خودتحریمی‌ها سبب مشکلات کشور شده و نه تحریم‌های بین‌المللی. تحریم داخلی مانع فعالیت‌های اقتصادی و عمرانی شده و مشکلات ما را بیشتر کرده است.
*نیازمند اصلاحات ساختاری
استاد اقتصاد دانشگاه در مورد این‌که چرا راهکار حل مشکلات اقتصادی، مذاکره نیست؟ پاسخ داد: بخشی از مشکلات کلیدی کشور، مسائل داخلی است و بدون اصلاحات ساختاری در اقتصاد ایران حل نخواهد شد؛ حتی اگر تحریم‌ها هم برداشته می‌شد باز فرجی حاصل نمی‌شد. البته ممکن است در کوتاه‌مدت انتظارات تورمی فروکش کند ولی این موضوع حلال مشکلات کشور نیست.
وحید شقاقی‌شهری، تأکید کرد: الآن اقتصادی داریم که همچنان حکمرانی اقتصادی، نهادها و ساختارهای آن مبتنی بر نفت اداره می‌شود ولی مسئله این است که به‌دلیل ناترازی دیگر نفتی نیست که بفروشیم.
وی گفت: برای حل مشکلات باید اصلاحات اقتصادی انجام شود و مقام معظم رهبری هم بارها تأکید کرده‌اند که باید به بخش خصوصی میدان داده شود و این بخش (اقتصاد مردمی) وسط میدان بیاید ولی اقتصاد دولتی فضا را بر بخش خصوصی و مردمی شدن اقتصاد بسته و محیط کسب‌و‌کار مناسب برای حضور بخش خصوصی فراهم نیست و در مقابل انحصارها و شبه‌دولتی‌ها حضور دارند. در این شرایط رقابتی در اقتصاد ایران شکل نمی‌گیرد، بنابراین در چنین محیطی امکان مقاومت در برابر تحریم‌ها به‌شدت کاهش پیدا می‌کند.
این کارشناس اقتصادی با ابراز این‌که چاره‌ای جز اصلاحات ساختاری در درون اقتصاد ایران نداریم، گفت: صحنه اقتصاد ایران باید تغییر کند و فضا به نحوی باشد که برای فعالیت اقتصاد مردمی فراهم شود که جز با بهبود محیط اقتصاد کلان مقدور نیست.
*نویسنده محسن نظری