استان ایلام با جمعیتی عمدتاً عشایری و قومیت‌های متنوع، فرهنگی غنی و ریشه‌دار دارد که آداب‌ و رسوم خاصی را در مراسم‌های خود حفظ کرده. یکی از این رسوم، تیراندازی در مراسم‌های شادی و عزا بود که در گذشته به‌عنوان نمادی از احترام، همبستگی و قدرت قبیله‌ای انجام می‌شد اما در سال‌های اخیر، این رسم به یکی از عوامل بروز حوادث تلخ و ناگوار تبدیل شده است.
یکی از بزرگان عشایر منطقه، در این خصوص گفت: ما سال‌ها شاهد حوادث تلخ ناشی از تیراندازی در مراسم‌ها بودیم. این تصمیم، نه‌تنها امنیت را در مراسم‌ها افزایش می‌دهد، بلکه موجب آرامش خاطر مردم و جلوگیری از فجایع ناگوار خواهد شد.
در کنار این موضوع، پخت‌وپزهای سنگین و پرهزینه در مراسم‌های عزاداری نیز یکی دیگر از رسوم پرخرجی است که در شرایط اقتصادی کنونی، فشار زیادی بر خانواده‌ها وارد می‌کند.
برگزاری این‌گونه مراسم‌ها نه‌تنها هزینه‌های سنگینی را بر خانواده‌های عزادار تحمیل می‌کند، بلکه برخلاف آموزه‌های دینی نیز محسوب می‌شود، چراکه در بسیاری از موارد، منجر به اسراف و مصرف بی‌رویه می‌شود.
*حوادث ناگوار ناشی از تیراندازی در مراسم‌ها
بررسی آمارها نشان می‌دهد که تیراندازی در مراسم‌ها بارها منجر به فجایع انسانی شده است. بر اساس گزارش‌های رسمی، در دو سال گذشته، 35 نفر در کشور به‌دلیل تیراندازی در مراسم‌های عزا و عروسی جان باخته‌اند.
در یکی از حوادث تلخ در سال 1401 در شهرستان دهلران، یک مراسم عروسی به‌دلیل شلیک با سلاح شکاری به سوگ تبدیل شد. گلوله‌ای سرگردان جان یکی از مهمانان را گرفت. این حادثه تنها نمونه‌ای از خطرات این رسم نادرست است که بارها جان انسان‌ها را گرفته و باعث ایجاد ناامنی در جامعه شده است.
*ورود مسئولان و بزرگان عشایر به اصلاح رسوم نادرست
عمران علی محمدی، رئیس کل دادگستری استان ایلام، در نشست اخیر سران عشایر در دشت عباس با اشاره به جایگاه بزرگان و متنفذان در جامعه و نقش آنان در اصلاح فرهنگ و رفتارهای نادرست، افزود: اصلاح رسم و رسوم غلط و رفتارهای نادرست و مقابله با افراط و تفریط در مراسمات، نیازمند ورود بزرگان و مصلحان منطقه است. از همین رو، نشستی با حضور سران طوایف و عشایر استان ایلام و برخی عشایر استان خوزستان در روستای حمزه، بخش دشت عباس، به‌منظور پایان دادن به این رسومات برگزار شد.
*مصوبات نشست سران عشایر برای اصلاح رسوم نادرست
در پایان این نشست، بزرگان عشایر و متنفذین محلی، عهدنامه‌ای شامل 6 بند را امضا کردند که اجرای آن برای تمامی طوایف و عشایر حاضر در نشست لازم‌الاجرا خواهد بود. مهم‌ترین مصوبات این نشست عبارتند از؛
ممنوعیت تیراندازی در مراسم‌ها: با توجه به خطرات جانی و حوادث ناگواری که در سال‌های اخیر رخ داده، سران عشایر تصمیم گرفتند که این رسم به‌طور کامل حذف شود.
حذف پخت‌وپزهای سنگین در مراسم‌های عزاداری: با توجه به شرایط اقتصادی و فشار مالی بر خانواده‌ها، هزینه‌های اضافی برای پخت‌وپزهای گسترده در مراسم‌های عزاداری غیرضروری دانسته شد و از این پس مراسم تشییع بعد از ظهر برگزار خواهد شد.
*نقطه عطفی در اصلاح فرهنگ اجتماعی عشایر
حجت‌الاسلام والمسلمین سید محسن موسوی، امام‌جمعه شهرستان دهلران، در این نشست اظهار کرد: این جلسه نقطه عطفی در اصلاح رسوم نادرست است. بزرگان و متنفذین عشایر به این نتیجه رسیده‌اند که برخی رسوم دست‌وپاگیر و مغایر با آموزه‌های دینی باید کنار گذاشته شوند.
یکی از اهالی منطقه، درباره حذف پخت‌وپزهای سنگین در مراسم‌های عزاداری اظهار کرد: در گذشته، خانواده‌های عزادار مجبور بودند هزینه‌های زیادی را برای پخت غذاهای سنگین متحمل شوند، درحالی‌که اصل عزاداری، همدردی و تسلی دادن به بازماندگان است، نه برگزاری مراسم‌های پرخرج. این تصمیم جدید باعث می‌شود فشار مالی کمتری به مردم وارد شود و مراسم عزاداری ساده‌تر و معنوی‌تر برگزار گردد.
تصویب این مصوبات نشان می‌دهد که بزرگان عشایر و مردم منطقه به ضرورت اصلاح برخی رسوم نادرست پی برده‌اند و در جهت بهبود شرایط اجتماعی و اقتصادی، اقدامات عملی را در پیش گرفته‌اند.
*سیدصادق نجات