با افزایش نگرانی‌ها نسبت به تغییرات اقلیمی و محدودیت منابع فسیلی، استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر به یکی از موضوعات اصلی در برنامه‌ریزی‌های اقتصادی و زیست‌محیطی کشورها تبدیل شده است. انرژی‌های تجدیدپذیر، مانند خورشیدی، بادی، آبی و زیست‌توده، برخلاف سوخت‌های فسیلی، از منابع طبیعی‌ای به دست می‌آیند که در چرخه طبیعت به‌طور مداوم تجدید می‌شوند.
کارشناسان می‌گویند این نوع انرژی‌ها می‌توانند همزمان دو چالش بزرگ جهان امروز، یعنی کاهش آلودگی هوا و تأمین پایدار انرژی، را پاسخ دهند. به باور تحلیلگران، بهره‌گیری گسترده از منابع پاک، علاوه بر کاهش وابستگی به نفت و گاز، فرصت‌های تازه‌ای برای ایجاد اشتغال و توسعه فناوری فراهم می‌کند. بسیاری از کشورها در حال حاضر با سرمایه‌گذاری در این بخش، در پی کاهش اثرات گرمایش زمین و تضمین امنیت انرژی برای نسل‌های آینده هستند.
به‌دلیل اهمیت موضوع در سطح جهانی با مدیرعامل شرکت دانش‌بنیان افرا توربین انرژی پاک و کارشناس ارشد مهندسی مکانیک از دانشگاه علم و صنعت به گفت‌وگو پرداختیم.
سعید حیدریان در گفت‌وگو با خبرنگار «سپهرغرب» بیان کرد: پیش از تأسیس شرکت و در دوران دانشجویی، به فعالیت‌های علمی در دانشگاه مشغول بودم. تخصص ما در رشته تبدیل انرژی و شبیه‌سازی سیالات است و از سال 1395 وارد این حوزه شده‌ام.
او با اشاره به تأسیس شرکت در سال 1396 گفت: روند کار به این شکل بود که ابتدا روی محصول تحقیق و نوآوری کردیم، سپس مراحل شبیه‌سازی و مدل‌سازی انجام شد، نمونه آزمایشگاهی ساخته و آزمایش شد و در نهایت نمونه صنعتی به تولید رسید. سرمایه اولیه شرکت 700 هزار تومان بود و در آغاز، کار را به‌تنهایی پیش می‌بردم.
مدیرعامل شرکت «افرا توربین انرژی پاک» گفت: محصول دانش‌بنیان ما یک توربین باد محور عمودی است که به جهت وزش باد وابسته نبوده و بدون گیربکس کار می‌کند. این توربین که با نام «نسیم‌چرخ» نیز شناخته می‌شود، حتی با کمترین سرعت باد به حرکت درمی‌آید و در مقایسه با توربین‌های محور افقی مناطقی مانند منجیل یا کهک قزوین، هزینه کمتری دارد اما بهره‌وری آن بیشتر است. برخلاف مدل‌های معمول، جهت وزش باد بر عملکرد آن تأثیری ندارد، نبود گیربکس هزینه تعمیر و نگهداری را کاهش می‌دهد و این محصول کاربردهای متنوعی دارد.
حیدریان افزود: این توربین‌ها را می‌توان در حاشیه جاده‌ها نصب کرد تا با عبور خودروها و ایجاد باد مصنوعی به حرکت درآمده و برق تولید کنند. انتخاب این محصول به‌دلیل ارتباط آن با پروژه دانشگاهی من و همچنین اهمیت روزافزون انرژی‌های تجدیدپذیر در سال‌های اخیر بود؛ موضوعی که پیش‌بینی می‌کردم در آینده مورد توجه قرار گیرد و خوشبختانه همین‌طور هم شد.
او با بیان فراز و نشیب‌های مسیر تولید گفت: برای رسیدن به ویژگی‌ها و تغییرات مورد نیاز، چندین نمونه ساختیم و آزمایش کردیم. امید به آینده انرژی‌های تجدیدپذیر باعث شد هیچ‌گاه دلسرد نشوم و خوشبختانه از سال 1400 روند کار رو به بهبودی گذاشت و اتفاقات خوبی برایمان رقم خورد.
وی یادآوری کرد: پارک علم و فناوری با معرفی شرکت‌ها به ادارات و دستگاه‌های مختلف و تسهیل استقرار در ساختمان پارک، حمایت قابل‌توجهی داشته است. از نظر مالی نیز صندوق نوآوری و شکوفایی و صندوق پژوهش و فناوری که زیرمجموعه معاونت علمی ریاست‌جمهوری هستند، با ارائه تسهیلات مختلف از شرکت‌های دانش‌بنیان پشتیبانی می‌کنند. این حمایت‌ها شامل کمک به ساخت نمونه صنعتی، نمونه‌سازی و حضور در نمایشگاه‌های داخلی و بین‌المللی بوده است.
این تولیدکننده تجهیزات انرژی‌های تجدیدپذیر گفت: محصول ما به صورت آماده و مستقیم عرضه نمی‌شود، بلکه پس از بازدید و بررسی میدانی محل نصب، مراحل طراحی، شبیه‌سازی و نیازسنجی برای احداث نیروگاه بادی انجام می‌گیرد؛ به همین دلیل، فروش مستقیم در نمایشگاه‌ها نداریم. رقبای خارجی عمدتاً چینی هستند که قیمت تجهیزاتشان حدود پنج برابر محصول داخلی است و در صورت واردات، هزینه‌ها به‌مراتب بیشتر خواهد بود.
حیدریان با اشاره به اهمیت ضمانت محصولات گفت: در محصولات تولید داخل، خود ما به‌عنوان تولیدکننده، کالا را ضمانت می‌کنیم، اما در بسیاری از کالاهای وارداتی این امکان به‌طور عمده وجود ندارد.
وی با تأکید بر اینکه «هیچ بازاری در کشور به‌اندازه بازار انرژی داغ نیست» گفت: هم‌اکنون تقاضا برای محصولات این حوزه بسیار بالاست و خوشبختانه تولیدات ما نیز با استقبال خوبی مواجه شده است. محصول اصلی شرکت توربین بادی است، اما برای پاسخ‌گویی بهتر به سلیقه مشتریان، این توربین‌ها با پنل‌های خورشیدی تلفیق شده‌اند تا علاوه بر افزایش کارایی، حضور محصول در بازار پررنگ‌تر و شناخته‌شده‌تر شود.
وی ادامه داد: برای بازاریابی، علاوه بر تبلیغ در فضای مجازی به‌ویژه صفحه اینستاگرام، در نمایشگاه‌ها و همایش‌های مرتبط با انرژی شرکت می‌کنیم. همچنین محصولات خود را به شرکت‌های توزیع معرفی کرده‌ایم که استقبال آن‌ها باعث شده هم به مشتریان ما تبدیل شوند و هم مشتریان جدیدی به ما معرفی کنند.
این فعال حوزه انرژی درباره حمایت‌های دریافتی از نهادهای مرتبط توضیح داد: متولی انرژی‌های تجدیدپذیر در کشور، سازمان ساتبا زیرمجموعه وزارت نیرو است. متأسفانه تاکنون از این سازمان حمایتی دریافت نکرده‌ایم، حتی در یک مورد که درخواست کمک داشتیم، با اینکه پاسخ منفی ندادند، اما فرآیند کار بسیار پیچیده بود و به نتیجه نرسید. اگر این سازمان همکاری می‌کرد، شرایط ما بسیار بهتر می‌شد. این حوزه به هیچ ارگان دیگری جز وزارت نیرو مرتبط نیست.
حیدریان با اشاره به ظرفیت اشتغال‌زایی این کسب‌ وکار گفت: تاکنون برای حدود 20 نفر اشتغال ایجاد کرده‌ایم و در صورت توسعه فعالیت‌ها، امکان افزایش این عدد به 100 نفر نیز وجود دارد.
کارشناسان و فعالان حوزه فناوری و محیط زیست تأکید دارند که حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان فعال در زمینه انرژی‌های پاک، به توسعه پایدار و کاهش اثرات منفی زیست‌محیطی کمک شایانی خواهد کرد.
این گروه از شرکت‌ها با بهره‌گیری از نوآوری و فناوری‌های نوین، امکان تولید انرژی پاک و تجدیدپذیر مانند خورشیدی، بادی و زیست‌توده را فراهم می‌کنند. کارشناسان معتقدند که این فعالیت‌ها علاوه بر کاهش آلاینده‌ها، زمینه اشتغال جوانان تحصیل‌کرده و رشد اقتصادی کشور را نیز فراهم می‌آورد.
با وجود اهمیت این حوزه، محدودیت‌های مالی و ضعف زیرساخت‌های حمایتی، بسیاری از شرکت‌های نوپا را با مشکلات جدی روبه‌رو کرده است. کارشناسان توصیه می‌کنند که دولت و بخش خصوصی با ایجاد تسهیلات مالی، ارائه مشاوره تخصصی و فراهم کردن محیط قانونی مناسب، زمینه رشد و توسعه این شرکت‌ها را فراهم کنند.
پشتیبانی از شرکت‌های دانش‌بنیان انرژی پاک همچنین می‌تواند کشور را در مسیر خودکفایی در فناوری‌های نوین و کاهش وابستگی به منابع سوخت فسیلی یاری دهد. به گفته کارشناسان، سرمایه‌گذاری در این بخش نه‌تنها مزیت اقتصادی دارد، بلکه نقشی مهم در حفاظت از محیط زیست و مقابله با تغییرات اقلیمی ایفا می‌کند.
در پایان، فعالان این حوزه تأکید می‌کنند که توجه و حمایت بیشتر از شرکت‌های دانش‌بنیان، کلید رسیدن به اهداف توسعه پایدار و فناوری‌های سبز در کشور است.