روستاها همواره رکن اساسی اقتصاد ملی به‌شمار می‌روند و نقش آن‌ها در تأمین امنیت غذایی، تولید محصولات کشاورزی و صنایع‌ دستی، غیر قابل انکار است. این مناطق نه‌تنها منبع اصلی مواد غذایی کشور هستند، بلکه با ایجاد اشتغال و درآمدزایی از طریق صنایع کوچک و هنرهای سنتی، به تقویت اقتصاد محلی و ملی کمک می‌کنند. بااین‌حال، در سال‌های اخیر روستاها با چالش‌های جدی مواجه شده‌اند؛ فقر، کمبود زیرساخت‌ها و محدودیت فرصت‌های شغلی موجب شده تا بسیاری از ساکنان به شهرها مهاجرت کنند و کلان‌شهرها با افزایش حاشیه‌نشینی و فشار بر خدمات شهری روبه‌رو شوند.
کارشناسان معتقدند که توسعه پایدار کشور بدون توجه جدی به احیای اقتصادی روستاها، امکان‌پذیر نیست. سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های اساسی، ارتقای کیفیت خدمات آموزشی و بهداشتی و ایجاد فرصت‌های شغلی محلی می‌تواند، مهاجرت روستاییان به شهرها را کاهش دهد و از شکل‌گیری سکونتگاه‌های غیر رسمی و آسیب‌های اجتماعی ناشی از آن، پیشگیری کند. تجربه نشان داده است که توانمندسازی اقتصادی خانوارهای روستایی و حمایت از کسب‌وکارهای کوچک و صنایع محلی علاوه‌بر حفظ جمعیت روستاها، به افزایش تولید داخلی و کاهش وابستگی کشور به واردات کمک می‌کند.
بنابراین، توجه به توسعه روستاها و ایجاد شرایط زندگی پایدار در این مناطق نه‌تنها ضرورت اقتصادی، بلکه یک راهبرد ملی برای تضمین ثبات اجتماعی و پیشگیری از مهاجرت بی‌رویه به شهرها است. ارتقای ظرفیت تولید، توانمندسازی نیروی کار روستایی و سرمایه‌گذاری هدفمند، کلید قوام اقتصاد کشور و ایجاد رفاه پایدار برای جامعه است.
یکی از روستاهایی که می‌توان آن را نمونه‌ای برای رونق اقتصادی معرفی کرد، روستای نگارخاتون بوده که با همت اهالی به یک روستای مؤثر در اقتصاد منطقه و کشور تبدیل شده است؛ قطعاً ایجاد چنین فضایی می‌تواند بر کیفیت زندگی اهالی تأثیر گذاشته و مشوقی برای بازگشت کسانی باشد که روزگاری از روستا مهاجرت کرده‌اند. برای اینکه تصویر کاملی از درخشش تلاش خستگی‌ناپذیر اهالی روستای نگارخاتون ارائه دهیم، با مهدی ربانی، رئیس شورای روستای نگارخاتون و عضو شورای بخش مرکزی شهرستان فامنین گفت‌‌وگویی داشته‌ایم که در ادامه می‌خوانید:
رئیس شورای روستای نگارخاتون درباره تعداد سکنه و مهاجرت معکوس اهالی و شرایط روستا گفت: روستای نگارخاتون از توابع شهرستان فامنین است و 670 خانوار در آن ساکن هستند؛ دو هزار و 200 نفر هم جمعیت دارد و در چهار کیلومتری مرکز شهرستان واقع شده است. این روستا بدون بیکار به‌شمار می‌رود و نیروی کار ورودی و مهاجرت معکوس نیز دارد؛ در سال‌های اخیر نیروهای کار از دیگر مناطق به نگارخاتون هجرت کرده‌اند.
مهدی ربانی با اشاره به ظرفیت‌های این روستا، ابراز کرد: خلاقیت و نوآوری در این منطقه صرفاً به بخش صنعت محدود نمی‌شود و در حوزه کشاورزی نیز به‌خوبی خود را نشان داده است. در بخش کشاورزی تمرکز ما بر تولید محصولاتی مانند گندم، جو و چغندر قند بوده و بخشی از زمین‌های زراعی به باغ تبدیل شده‌اند. عمده فعالیت‌ها در حوزه محصولات باغی و کشت درختان متناسب با اقلیم منطقه بوده و درعین‌حال، مدیریت منابع آب به‌عنوان یک دغدغه جدی، همواره مد نظر است.
* گلخانه‌ها ویژه باغ انگور در روستای نگارخاتون
وی ادامه داد: در سال‌های اخیر برخی از اهالی به سمت احداث گلخانه حرکت کرده‌اند و درحال حاضر چند واحد گلخانه‌ای فعال داریم که محصولاتی مانند خیار و صیفی‌جات در آن‌ها پرورش داده می‌شود؛ البته یکی از گلخانه‌ها ویژه باغ انگور است که نهال آن را از خارج وارد کرده‌اند و فروردین‌ماه ان‌شاءالله برداشت محصول خواهند داشت.
رئیس شورای روستای نگارخاتون درباره طرح هادی روستایی گفت: طرح هادی روستا اجرا شده، اما با توجه به تغییرات و توسعه‌ای که در روستا رخ داده، نیازمند بازنگری است؛ درحال حاضر منتظر تأمین اعتبار برای بازنگری نقشه‌ها هستیم. بنیاد مسکن پیگیر موضوع است، اما هنوز اقدام عملی نهایی انجام نشده و مسئله اصلی، تأمین منابع مالی برای اجرای بازنگری طرح است.
ربانی در بخش صنعت نیز اظهار کرد: در حوزه صنعت، بیش از 50 واحد صنعتی در روستای نگارخاتون فعال هستند؛ برخی از این واحدها تولید بسیار زیادی دارند و تولید بعضی از آن‌ها به بیش از 100 میلیون قطعه می‌رسد.
* محصولات تولیدی واحدهای صنعتی نگارخاتون بازار دارند
این عضو شورای روستای نگارخاتون با بیان اینکه محصولات تولیدی واحدهای صنعتی مستقر در نگارخاتون بازار مصرف مناسبی دارند و برای آن‌ها برنامه بازاریابی وجود دارد، گفت: از طریق بازرگانان و واسطه‌ها، سفارش‌هایی برای صادرات نیز ثبت شده است؛ به نظر من ظرفیت صادرات مستقیم و بدون واسطه وجود دارد، اما این امر نیازمند زیرساخت‌هایی مانند حمایت‌های دولتی، تسهیل امور گمرکی، لجستیک و پشتیبانی مالی است.
ربانی در ادامه با بیان اینکه از معروف‌ترین و مهم‌ترین ادوات کشاورزی تولیدشده در این روستا می‌توان به ساخت از صفر تا صد دستگاه یونجه‌چین و تولید دستگاه گاردان اشاره کرد، یادآور شد: میانگین تولید سالانه قطعات ادوات کشاورزی کارگاه‌های سطح روستای نگارخاتون افزون‌بر 100 میلیون قطعه بوده که این ادوات و قطعات کشاورزی تولیدشده کارگاه‌های صنعتی روستا علاوه‌بر ارسال به سراسر کشور، به کشورهایی چون عراق، ارمنستان و آذربایجان نیز صادر می‌شوند.
وی تولید وسایل موتور ازجمله سپر موتور، تراشکاری و نیز تولید بیش از یک‌هزار نوع قطعه ماشین‌آلات کشاورزی و صنعتی را از دیگر تولیدات کارگاه‌های درحال فعالیت در این روستا دانست و ادامه داد: برای سامان‌دهی کارگاه‌های درحال فعالیت روستای نگارخاتون، در یک تا دو کیلومتری روستا ناحیه صنعتی احداث شده تا کارگاه‌های صنعتی ما به این ناحیه هدایت و انتقال داده شوند.
ربانی با بیان اینکه 90 درصد کارگاه‌های صنعتی روستای نگارخاتون در زمینه تولید ادوات کشاورزی فعالیت دارند، گفت: یکی از محاسن روستا این است که هر واحد و کارگاه صنعتی روستای نگارخاتون تک‌محصولی بوده و هریک‌ از کارگاه‌ها محصول متفاوت خود را دارند که با بومی‌سازی، خلاقیت و کیفیت، محصول خود را تولید می‌کنند.
رئیس شورای روستای نگارخاتون افزود: خوشبختانه محصولات تولیدی روی دست تولیدکننده نمی‌ماند و استان‌های دیگر کشور نیز مشتری این تولیدات هستند؛ مواد اولیه از مناطق مختلفی مانند تهران، شاهین‌شهر، سپاهان و سایر نقاط کشور تأمین می‌شوند.
وی در ادامه اذعان کرد: در حوزه برندینگ، هنوز برند واحد و مشخصی با نام روستا یا عنوانی مانند «نگارخاتون» به‌صورت رسمی تعریف نشده، اما این ظرفیت وجود دارد و می‌تواند در آینده دنبال شود.
* تولید روستای ما صرفه اقتصادی دارد
رئیس شورای روستای نگارخاتون با اشاره به وضعیت اقتصادی واحدهای تولیدی، گفت: ازنظر اقتصادی، هزینه خرید مواد اولیه و قیمت‌گذاری محصول به‌گونه‌ای بوده که تولید صرفه اقتصادی داشته و همین موضوع باعث شده کارگاه‌ها به‌صورت مستمر درحال توسعه باشند. دستگاه‌های چندمیلیاردی خریداری و نیرو جذب شده است، همچنین کارگاه‌ها گسترش پیدا کرده‌اند. اداره کل فنی‌وحرفه‌ای نیز برای ارتقای سطح مهارت نیروهای صنعتی و روستایی، دوره‌های آموزشی برگزار کرده است.
ربانی با تأکید بر لزوم ارتقای دانش و مهارت فعالان صنعتی این روستا، ابراز کرد: همچنین امسال شاهد راه‌اندازی نخستین هنرستان جوار صنعت در غرب کشور در استان بودیم که با پیگیری‌های انجام‌شده و حمایت مدیرکل آموزش‌وپرورش استان همدان به نتیجه رسید.
وی درباره ناحیه صنعتی نگارخاتون گفت: فعالیت در ناحیه صنعتی نگارخاتون با استقبال خوبی مواجه شده است. برخی کارگاه‌ها که در داخل روستا امکان توسعه نداشتند، به این ناحیه منتقل شده‌اند؛ درحال حاضر حدود 40 تا 50 واحد فعال در این ناحیه وجود داشته و این روند همچنان ادامه دارد.
ربانی در پاسخ به نگرانی‌ها درباره مزاحمت واحدهای صنعتی برای اهالی روستا تصریح کرد: فعالیت واحدهای صنعتی تاکنون مزاحمت جدی برای مردم ایجاد نکرده است؛ چه ازنظر صدا و چه ازنظر تردد. با برنامه‌ریزی انجام‌شده، این فعالیت‌ها در مسیر کارآفرینی بوده و موجب نارضایتی اهالی نشده است.
* حدود 200 نفر از بانوان روستای نگارخاتون دارای تحصیلات دانشگاهی هستند
رئیس شورای اسلامی روستای نگارخاتون همچنین خاطرنشان کرد: سطح تحصیلات در روستا بالا است و حدود 200 نفر از بانوان دارای تحصیلات دانشگاهی هستند.
وی در ادامه به تأسیس مجمع خیرین روستا اشاره کرد و افزود: خیرین نقش بسیار فعالی در پیشرفت روستا دارند؛ از ساخت حسینیه‌ مسجد گرفته تا مشارکت در امور عمومی، خرید تجهیزات و همکاری‌های اجتماعی. روستای نگارخاتون در بسیاری از زمینه‌ها به‌درستی دارالخیرین است و مشارکت مردمی در آن به‌وضوح دیده می‌شود.
ربانی با اشاره به مشارکت مردمی در اجرای طرح‌های عمرانی و اجتماعی این روستا، گفت: با کمک خیرین و مردم در 14 نقطه روستا دوربین مداربسته نصب کرده‌ایم؛ همین حمایت‌ها باعث شده برای مدرسه و سالن ورزشی زمین رایگان در اختیار بگذارند و خودشان نیز برای احداث و تجهیز آن‌ها کمک کنند.
* احداث درمانگاه در روستای نگارخاتون
وی با اشاره به پروژه احداث درمانگاه، افزود: ضمن اختصاص زمین رایگان با کمک خیرین حدود یک میلیارد تومان برای این پروژه هزینه‌شده است تا مردم روستاهای منطقه بتوانند از خدمات این درمانگاه استفاده کنند؛ این مجموعه کاملاً با مشارکت و همراهی مردم ساخته شده و نمونه‌ای روشن از همدلی اجتماعی در روستا است.
رئیس شورای روستای نگارخاتون ادامه داد: در سایر بخش‌ها نیز همین الگو حاکم بوده است؛ از آرامستان گرفته تا پارک، خیابان و دیگر زیرساخت‌ها، همه با همکاری مستقیم مردم پیش رفته است.
* نگارخاتون، روستای بدون دخانیات
ربانی با اشاره به شاخص‌های بهداشتی روستا، گفت: یکی از ویژگی‌های مهم نگارخاتون این است که به‌صورت رسمی در سازمان بهداشت جهانی ثبت شده و به‌عنوان «روستای بدون دخانیات» شناخته می‌شود؛ البته این به معنای آن نیست که هیچ‌کس در روستا سیگار نمی‌کشد، بلکه مصرف دخانیات نسبت به میانگین بسیار پایین‌تر بوده و الحمدالله این عنوان برای روستا به ثبت رسیده است.
وی در پایان سخنانش با بیان انتظارات خود از مسئولان، عنوان کرد: انتظار ما از مسئولان، حمایت واقعی و هدفمند است. وقتی یک کارگاه فعال حدود 10 نفر را بیمه می‌کند و حتی نیروهای تحصیل‌کرده با مدرک کارشناسی ارشد در آن مشغول به کار هستند، باید مورد حمایت قرار گیرد. سرمایه‌گذاری که با وجود همه سختی‌ها در روستا مانده و تولید کرده، نباید ازنظر مالیات و بیمه با فردی که در تهران فعالیت مشابهی دارد، یکسان دیده شود. اگر قرار است حمایتی صورت بگیرد، باید در حوزه مالیات و بیمه، به‌ویژه برای مناطق غیر مرکزی باشد و تخفیف‌ها و امتیازات مشخصی درنظر گرفته شود.

زهره پوروهابی