در تمامی شهرهای دنیا قبل از اجرا و راه‌اندازی طرح‌های جدید در هر زمینه‌ای، مطالعات امکان‌سنجی و عارضه‌سنجی مربوط به آن به‌صورت دقیق توسط کارشناسان و متخصصان مربوطه انجام شده و سپس برای اجرای طرح تصمیم نهایی گرفته می‌شود؛ دراین‌بین یقیناً اجرای طرح‌های ترافیکی در کلان‌شهری همچون همدان موضوعی با حساست بالا است که نیازمند دقت نظر و انجام اقدامات کارشناسی بوده تا اختصاص بودجه به‌صورت هدفمند و کارآمد صورت پذیرد و از هرچه پیچیده‌تر شدن معضل ترافیک و صرف هزینه‌های بیهوده، جلوگیری شود.

اما قصه پیاده‌راه شدن تعدادی از خیابان‌های اصلی شهر همدان از سال 95 آغاز شد و مسیر خیابان بوعلی حد فاصل آرامگاه بوعلی و میدان امام (ره) که از خیابان‌های پُرتردد شهر بود، تبدیل به پیاده‌راه شد؛ البته با وجود ایجاد برخی مشکلات برای همشهریان و کسبه، اما به‌طور کلی مورد رضایت مردم و به‌خصوص مسئولان قرار گرفت و به‌ تبع آن با تجربه انجام این پروژه در مردادماه 96 و با حضور معاون وزیر راه و شهرسازی، پروژه پیاده‌راه‌سازی میدان امام (ره) و خیابان اکباتان نیز کلید خورد.

البته در ابتدای راه بسیاری از شهروندان که با معضلات ترافیکی، آشفتگی فرهنگی و اجتماعی این محدوده سال‌ها دست‌وپنجه نرم می‌کردند، از تصمیم شهرداری خرسند شدند و هریک در ذهن خود تصویری از سامان‌دهی پیاده‌راه اکباتان ترسیم می‌کردند‌؛ اما بعد از گذشت مدتی با اعمال محدودیت‌های ترافیکی جدید و تغییر مسیر اتوبوس‌ها و تاکسی‌هایی که روزی در این خیابان به مردم سرویس‌دهی می‌کردند، به‌تدریج شاهد افزایش نارضایتی‌ شهروندان و کسبه بودیم.

بنابراین طی جلسات مختلف کسبه خیابان اکباتان با این استدلال که پیاده‌راه‌سازی این مسیر قدیمی شهر رونق کسب‌وکار را از فعالیت آن‌ها ربوده ‌است، خواهان چاره‌اندیشی شدند؛ حتی دراین‌باره جلساتی با حضور معاون سیاسی امنیتی استاندار و امام‌جمعه همدان برگزار شد و حتی در جلسه‌ای (شورای گفت‌وگوی بخش خصوصی با دولت) با حضور استاندار به متولیان امر فرصتی یک‌ماهه دادند تا مشکل کسبه اکباتان را مرتفع کنند.

اما گویی ادعای داشتن پیوست فرهنگی و اجتماعی برای این پیاده‌راه‌، نتوانست به نجات آن‌ کمک کند، به‌طوری ‌که از دی‌ماه سال گذشته ساده‌ترین راه حل یعنی انتقال بیش از 50 خودرو ون خط مسافری شهرک فرهنگیان به پیاده‌راه اکباتان، به‌عنوان راه چاره اندیشیده شد!

هم‌زمان با انتقال این خودرو‌ها و شکست مفتضحانه پروژه پیاده‌راه اکباتان، با افزایش نارضایتی مردم مواجه شدیم؛ به‌گونه‌ای که علاوه‌بر معضل مذکور و مشکلات اجتماعی همچون حضور انگشترفروشان، چاقوفروشان و دست‌دوم‌فروشان که همچنان وجود دارد و آنان با تکیه بر دیوارهای پیاده‌راه، نشستن بر روی صندلی‌های سنگی و یا استفاده از این سنگ‌ها به‌عنوان ویترین برای بساطشان! جولان می‌دهند، عدم ایمنی در پیاده‌راه نیز به‌دلیل تردد خودروهای عمومی و شخصی (اعم از وانت‌بارها و سواری‌ها) بدون فراهم بودن بسترهای ترافیکی، به یکی از دغدغه‌های مردم بدل شده است.

به تعبیری به گفته شهروندان و تصاویر ارسالی آن‌ها به دفتر تحریریه، در این پیاده‌راه شکست‌خورده برخلاف ادعا نه خبری از گذر فرهنگی است و نه این فضا منجر به رونق کسب‌وکار شده؛ بلکه ره‌آورد هزینه چند میلیارد تومانی در آن چیزی جز تداوم ناامنی اجتماعی، متضرر شدن کسبه،‌ نارضایتی شهروندان، برخورد یک بام و دو هوای نیروی راهور با متخلفین و اختلال در سیستم دستگاه‌‌های خدمت‌رسان مانند پلیس و اورژانس نبوده است. بر این اساس با توجه به اهمیت موضوع بر آن شدیم تا دراین‌باره گفت‌وگویی را با علی فتحی، رئیس کمیسیون خدمات شهری، حمل‌ونقل، ترافیک و محیط‌زیست شورای اسلامی شهر همدان و علی فکری، رئیس پلیس راهنمایی و رانندگی همدان ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:

رئیس کمیسیون خدمات شهری، حمل‌ونقل، ترافیک و محیط‌زیست شورای اسلامی شهر همدان با بیان اینکه در پیاده‌راه اکباتان برخلاف پیاده‌راه بوعلی که منجر به رونق بازار کسبه شد، نه‌تنها از رونق خبری نبود، بلکه رونق نسبی موجود را نیز از بین برد.

علی فتحی با تأکید بر اینکه متأسفانه در شورای چهارم هنگام بررسی پروژه پیاده‌راه کردن خیابان اکباتان پیوست‌های اجتماعی و شغلی مورد بررسی قرار نگرفته است و در آخرین روزهای این دوره مصوبه اجرای آن صادر شده و در ابتدای دوره پنجم به اجرا درآمده، اذعان کرد: در نبود این پیوست‌ها پس از پیاده‌راه شدن خیابان مذکور، شکایات فراوانی از سوی کسبه مبنی بر کسادی بازار‌ها با خارج شدن ایستگاه‌های اتوبوس و تاکسی از این معبر و خلوت شدن آن داشتیم.

وی افزود: علاوه‌بر این متأسفانه در نبود پیوست اجتماعی پیاده‌راه اکباتان به مأمنی برای آسیب‌های اجتماعی و به‌ویژه بحث فروش مواد مخدر تبدیل شده بود.

فتحی با بیان اینکه در پی گسترش نارضایتی‌ها چندین جلسه دراین‌باره در استانداری و فرمانداری برگزار شد، اذعان کرد: نتیجه کلی این جلسات منجر به آن شد که چند ایستگاه تاکسی به این پیاده‌راه بازگردانده شود.

وی با تأکید بر اینکه با انتقال ایستگاه ون‌های شهرک فرهنگیان تا حدود 30 تا 40 درصد شاهد رونق پیاده‌راه اکباتان بودیم، عنوان کرد: در پی استقرار این ون‌ها شاهد تردد مردم در پیاده‌راه مذکور بودیم.

رئیس کمیسیون خدمات شهری، حمل‌ونقل، ترافیک و محیط‌زیست شورای اسلامی شهر همدان با اشاره به اینکه هنوز هم رونق کامل در کسب‌وکار کسبه ایجاد نشده است، اظهار کرد: متأسفانه این کسادی حتی در قیمت مغازه مخصوصاً از مسجد صاحب‌الزمان رو به پایین معبر تأثیرگذار بوده و آن را کاهش داده است.

فتحی با بیان اینکه مهلت تعریف‌شده برای استقرار ون‌های شهرک فرهنگیان تا اردیبهشت‌ماه بود، ابراز کرد: اما برای حفظ رونق نسبی ایجادشده فعلاً قرار است همچنان این ایستگاه‌ها در پیاده‌راه استقرار داشته و ون‌ها از این نقطه به اهالی شهرک خدمات حمل‌ونقلی ارائه کنند.

* لاین میانی پیاده‌راه باید تبدیل به سواره‌رو شود

این عضو شورای اسلامی شهر همدان با تأکید بر آنکه کسبه از پیاده‌راه شدن این خیابان راضی نیستند، گفت: برای بهبود شرایط برنامه‌هایی از سوی سازمان سرمایه‌گذاری همچون استقرار غرفه پیش‌ساخته مشابه آنچه در خیابان 30 تیر تهران وجود دارد، پیش‌بینی شده که البته ساعات خاصی همچون عصر و شب از اولویت بیشتری برخوردار است.

فتحی در پاسخ به این سؤال که برنامه بلندمدت برای مدیریت پیاده‌راه مذکور و حل معضلات کسبه و همچنین نارضایتی‌های اجتماعی از سوی مدیریت شهری به‌ویژه شورا چیست؟ زیرا آنچه از گفته‌های شما برمی‌آید این است که پروژه شکست خورده و پیاده‌راهی که میلیاردها تومان برای سنگ‌فرش‌های آن هزینه شده بازهم به خیابان تبدیل خواهد شد که این امر چیزی جز هدررفت بیت‌المال را به همراه نخواهد داشت، اظهار کرد: یقیناً اگر بررسی پروژه پیاده‌راه اکباتان در دوره پنجم بود، با آن مخالفت می‌کردم، زیرا بافت اجتماعی دو پیاده‌راه بوعلی و اکباتان با یکدیگر متفاوت است.

وی با تأکید بر اینکه حتی در دوره پنجم نیز پیشنهاد پیاده‌راه شدن خیابان باباطاهر و شهدا مطرح شد اما ما مخالفت کردیم، اذعان کرد: البته پیاده‌راه شدن این خیابان‌ها مصوبه شورای عالی معماری و شهرسازی را دارا است.

فتحی با بیان اینکه اهداف تعریف‌شده برای ایجاد گذر فرهنگی از آرامگاه بوعلی تا هگمتانه محقق نشد، خاطرنشان کرد: بنده‌ برای جلوگیری از هدررفت بیت‌المال حدود هشت ماه پیش در شورای ترافیک استان پیشنهاد دادم از آنجایی که ضخامت سنگ‌های لاین وسط 10 سانتی است، می‌توان با استقرار علائم ترافیکی از آن در دو لاین رفت و برگشت پنج متری استفاده کرد که متأسفانه مورد موافقت قرار نگرفت.

رئیس کمیسیون خدمات شهری، حمل‌ونقل، ترافیک و محیط‌زیست شورای اسلامی شهر همدان با بیان اینکه اجرای طرح مذکور دو مزیت بزرگ دارد، گفت: نخست اینکه رونق به بازار کسبه بازمی‌گردد و دیگر اینکه از فضای ایجادشده استفاده کرده و شاهد هدررفت بیت‌المال نخواهیم بود.

* ما تابع تصمیم شورای ترافیک استان هستیم

رئیس پلیس راهنمایی و رانندگی استان همدان نیز با بیان اینکه در موضوع پیاده‌راه اکباتان و انتقال ون‌ها به آن تصمیم‌سازی‌ها در شورای ترافیک استانداری رقم خورد، گفت: این مهم از دو جنبه مورد تأیید قرار گرفت، نخست آنکه با انتقال این ون‌ها از حجم خودروها در خیابان باباطاهر کم شد و دیگر آنکه موجب رونق‌بخشی به کار کسبه بود.

علی فکری با تأکید بر اینکه درحال حاضر تردد خودروهای شخصی را در پیاده‌راه شاهد نیستیم، خاطرنشان کرد: تنها در برخی از ساعت‌ها از آنجایی که خیابان اکباتان به‌لحاظ بافت فروش محصولات بارانداز محسوب می‌شود، برخی تردد‌ها به‌صورت حساب‌شده و در ساعتی مشخص انجام می‌شود.

این مقام مسئول اظهار کرد: حتی خودروهای شهرداری نیز که دارای پلاک عادی هستند، مکلف به زدن برچسب شدند که مردم در ممنوعیت تردد خودروها در این پیاده‌راه دچار تردید نشوند.

وی با بیان اینکه اخیراً برای حل مشکل تردد موتورسواران جلساتی در استانداری و فرمانداری برگزار کردیم، عنوان کرد: در بازدید میدانی که از محل داشتیم، مقرر شد برای جلوگیری از تردد موتورسیکلت‌ها بیش از 90 درصد ورودی و خروجی‌های منتهی به پیاده‌راه‌ها توسط موانعی فیزیکی بسته شود.

فکری با تأکید بر اینکه ما موظف به اجرا و تبعیت از مصوبات و تصمیم‌سازی‌ها در استانداری هستیم، ابراز کرد: یقیناً این منطقه با ورود ون‌ها به منطقه ناایمنی در مباحث ترافیکی بدل نشده است، زیرا این مهم تنها بخشی از مسافرین و سفرهای درون‌شهری را به خیابان اکباتان انتقال داده تا از سوت‌وکور بودن بازار اکباتان جلوگیری کند.

رئیس پلیس راهنمایی و رانندگی استان همدان با بیان اینکه درحال حاضر شاهد مشکل و معضل ترافیکی در پیاده‌راه اکباتان نیستیم، اذعان کرد: خوشبختانه ون‌ها در مکان مقررشده اقدام به سوار کردن مسافر می‌کنند.

مع‌الوصف؛ آن‌گونه که عنوان شد، به نظر می‌رسد پیاده‌راه اکباتان در نبود زیرساخت‌های اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی این‌روزها به همان منوال قبل خود یعنی «خیابان اکباتان» بازگشته و متأسفانه این درحالی بوده که در بدو اجرای طرح مدیران متولی در بوق و کرنا می‌کردند که پیاده‌راه قرار است این بخش از بازار قدیمی شهر را از طریق ایجاد غرفه‌های صنایع دستی و احیای کاروانسراها با توجه به پیوست‌های فرهنگی و اجتماعی، متحول کند! اما نه‌تنها این‌گونه نشد، بلکه طرح دیگری را به کلکسیون اشتباهات مدیران افزود و حالا بعد از گذشت بیش از دو سال، میلیاردها تومان سرمایه شهر زیر چرخ خودروها رو به نابودی است.

در تمام دنیا سامان‌دهی‌ پیاده‌راه‌ها و فضاهای پیاده شهر یکی از ابزارهای مؤثر است که می‌تواند به طرق مختلفی مانند احیای بافت‌های تاریخی، حفظ ارزش‌های معماری و فرهنگی، زیباسازی منظر شهری، سامان‌دهی تجهیزات خیابانی، بهبود روشنایی، بهبود دسترسی‌ها، برگزاری برنامه‌های فرهنگی و اجتماعی و غیره، به بهسازی و حفظ سیمای شهر کمک کند و حتی به بهبود زندگی اجتماعی و فرهنگی منجر شود که در این زمینه می‌توان به مواردی از قبیل توسعه مراودات اجتماعی، آسایش سالمندان، بازی کودکان، گذراندن اوقات فراغت جوانان و دیگران، امنیت رفت‌وآمد کودکان، تشویق، تفریح و گردش و جذب گردشگر اشاره کرد، اما تاکنون در پیاده‌راه اکباتان هیچ‌یک از فضاهای اجتماعی عنوان‌شده به‌دلیل نبود پیوست فرهنگی و اجتماعی، محقق نشده است.

از طرفی اگر واقعاً خیابان اکباتان قابلیت تبدیل شدن به پیاده‌راه را ندارد، معاون عمرانی در رأس، فرمانداری، شورا و شهرداری در رده‌های بعدی به‌صورت صریح این شکست را اعلام و برنامه‌ای برای استفاده بهینه از زیرساخت موجود ارائه کنند.