سپهرغرب، گروه زیست‌بوم - طاهره ترابی‌مهوش: عضو انجمن آمایش سرزمین ایران مطرح کرد: در صورت تداوم وضعیت (ریخته شدن فاضلاب انسانی و حیوانی) در دریاچه زریوار، کمتر از 10 سال دیگر این دریاچه به لحاظ آلایندگی به شرایط ابر بحران (فراتر از بحرانی) خواهد رسید.

دریاچه «زریوار» در شهرستان مریوان یکی از اصلی‌ترین و بزرگ‌ترین ظرفیت‌های زیست‌محیطی و گردشگری کردستان و زیباترین دریاچه آب شیرین غرب کشور به‌شمار می‌رود که این ویژگی مهم باعث شده تا نام این دریاچه به‌عنوان صد‌و‌دومین اثر طبیعی در فهرست میراث طبیعی ایران قرار گیرد.

جالب‌تر اینکه تجربه سالیان گذشته نشان داده است که تنوع اقلیمی و صید تفریحی ماهیان خوراکی می‌تواند هم گردشگران بسیاری را به این منطقه جذب کند و هم موجب رونق معیشت زندگی مردم محلی شود.

البته در حال حاضر در اطراف این دریاچه مراکز رفاهی و خدماتی مناسبی وجود دارد که گردشگران و مسافران می‌توانند از این اماکن استفاده کنند و علاوه بر آن با قایق‌های موتوری از زیبایی‌های دریاچه بهره‌مند شوند.

با توصیف این زیبایی‌ها و امکانات فراهم‌شده در حریم این مکان طبیعی و دیدنی، متأسفانه این روزها وضعیت کلی «زریوار» مناسب نیست و با گذشت زمان زیبایی‌های این اثر منحصربه‌فرد در حال از بین رفتن است. سرریز شدن فاضلاب بخشی از شهر مریوان به داخل تالاب، ساخت‌وساز در کنار دریاچه و افزایش بی‌رویه چاه‌های غیرمجاز در حریم آن حیات دریاچه را به خطر انداخته و شاید به‌زودی شاهد مبتلا شدن این جاذبه طبیعی به سرنوشت دریاچه ارومیه باشیم البته طی چند سال اخیر بارها و بارها از سوی مسئولان دم از اجرای طرح‌هایی برای نجات دریاچه زریوار زده شده که متأسفانه همگی در حد شعار بوده است و تأسف‌بارتر اینکه شرایط آلودگی این دریاچه به حدی است که اخیراً استاندار کردستان نیز نسبت به ساماندهی عوامل آلاینده این دریاچه و ضرورت آن واکنش نشان داده است براین اساس با توجه به اهمیت موضوع بر آن شدیم تا دراین‌باره گفت‌وگویی را با عضو انجمن آمایش سرزمین ایران ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:

محمدرضا محبوب‌فر، با بیان اینکه دریاچه زریوار در شهرستان مریوان استان کردستان به جرأت قطب افسانه‌ای گردشگری در منطقه غرب کشور است گفت: متأسفانه در حال حاضر شاهد آن هستیم که این دریاچه نیز به سرنوشت بسیاری از تالاب‌های کشور ازجمله تالاب ارومیه، تالاب گاوخونی در اصفهان و در نهایت تالاب میان‌کاله در شمال کشور و نیز تالاب شادگان و بسیاری از دیگر تالاب‌های دچار شده است.

محمدرضا محبوب‌فر با تأکید براینکه متأسفانه در حال حاضر 90 درصد از منابع آبی کشور و تالاب‌ها یا به‌طور کامل نابود شده و یا اینکه به تالاب‌های فصلی در نتیجه ورود سیلاب بدل شده است اذعان کرد: اگر به‌طور ویژه در خصوص دریاچه زریوار بحث کنیم باید بگویم عمق دریاچه که به‌طور میانگین هشت تا 10 متر بود به دلیل رسوبات حاصل از آلودگی‌های زیست‌محیطی که به آن وارد شده به سه تا پنج متر رسیده است.

وی با بیان اینکه این کاهش عمق بیانگر وضعیت بسیار خطرناک زیست‌محیطی دریاچه زریوار است ابراز کرد: بخش اعظمی از آلودگی این دریاچه نشأت گرفته از ورود فاضلاب و پساب انسانی و حیوانی است.

این عضو انجمن علمی بهداشت محیط ایران با اشاره به اینکه متأسفانه در حال حاضر به گفته شاهدان عینی فاضلاب روستاهای اطراف به درون این دریاچه ریخته می‌شود تصریح کرد: از طرفی هم تأسیسات گردشگری (هتل‌ها، مهمانسراها) که در مالکیت دولتی و بخش خصوصی مستقر هستند نیز متأسفانه فاقد تأسیسات جمع‌آوری فاضلاب بوده و آلودگی‌های خود را در درون دریاچه می‌ریزند.

محبوب‌فر با تأکید بر اینکه مشکل آلودگی زریوار از زمانی ایجاد شد که شرکت آب منطقه‌ای شهرستان مریوان با حمایت وزارت نیرو اقدام به تأمین اعتبار برای احداث دایک خاکی (سیل‌بند) کرده و با وعده‌ووعید تأمین آب برای کشاورزان منطقه و ساکنین روستاها این مهم را به اجرا درآورد اظهار کرد: جالب‌تر اینکه با احداث این سد اجرایی شدن این وعده‌ها بسیار کوتاه‌مدت بود زیرا تنها در زمان کوتاهی از این سیل‌بند استفاده شد و در حال حاضر آب در پشت این سیل‌بند به‌دلیل تبخیر بالا خشک شده است.

وی با اشاره به تلف شدن گونه‌های آبزی بر اثر آلایندگی و کاهش عمق آب این دریاچه نیز اشاره کرد و گفت: متأسفانه طی سال‌های اخیر کم شدن عمق آب به حدی است که شرایط بی‌هوازی منجر به کاهش اکسیژن و تلف شدن گونه‌های نادر ماهی در این دریاچه شده است این در حالی است که ظرفیت گونه‌های آبزی این دریاچه در سطح کشور طی سال‌های قبل در محافل ملی و بین‌المللی حرفی برای گفتن داشت.

این عضو انجمن علمی بهداشت محیط ایران با اشاره به اینکه تخریب‌های محیط‌زیستی صورت گرفته آن‌قدر بالاست که حتی با واکنش استاندار نیز مواجه شده و وی مدعی است که بارها با سازمان محیط‌زیست در سطح ملی در خصوص ساماندهی زریوار مکاتبه داشته است اذعان کرد: آنچه امروز شاهد آن هستیم این است که گویا این‌گونه نامه‌نگاری‌ها نتوانسته راه‌گشا باشد.

محبوب‌فر با بیان اینکه به اذعان انجمن‌های محیط‌زیستی در شهرستان مریوان گویا در سال 97 نیز ستادی با عنوان احیای تالاب زریوار با عضویت معاون ریاست جمهوری (آقای جهانگیری) و در عین حال معصومه ابتکار (رئیس سازمان حفاظت از محیط‌زیست کشور وقت) و مدیران استانی و شهرستانی تشکیل شده اما برآیندی از آن را شاهد نبوده‌ایم حال آنکه طبق مصوبات این ستاد قرار بود تا پایان سال 97 کلیه عوامل آلاینده از دریاچه زریوار برچیده شوند، عنوان کرد: تأسف‌بارتر اینکه حتی بازدید عیسی کلانتری رئیس سازمان حفاظت از محیط‌زیست فعلی و درعین‌حال تصمیم‌سازی‌های انجام‌شده وی نتوانسته دردی را دوا کند و همچنان به‌طور مستمر شاهد ریخته شدن فاضلاب دریاچه زریوار هستیم.

وی با بیان اینکه حتی در این ستاد در خصوص ساماندهی تأسیسات گردشگری و تصفیه فاضلاب آن‌ها و نیز ساماندهی گردشگری انبوه که بر تخریب محوطه دریاچه و جنگل‌های اطراف آن تأثیرگذار بود نیز تصمیم‌سازی شد، اذعان کرد: بااین‌وجود متأسفانه گزارش‌های عینی حکایت از آن دارد که همچنان دریاچه در حال نابودی است و هیچ‌یک از وعده‌های داده شده عملیاتی نشده است.

این عضو انجمن علمی بهداشت محیط ایران با اینکه در صورت تداوم وضعیت (ریخته شدن فاضلاب) دریاچه زریوار کمتر از 10 سال دیگر این دریاچه به لحاظ آلایندگی به شرایط ابر بحران (فراتر از بحرانی) خواهد رسید، تشریح کرد: این بحران منجر به خشکی کامل این دریاچه و در نهایت افزایش مهاجرت از شهرستان مریوان به مرکز استان و به دلیل محرومیت استان در نهایت به پایتخت خواهد شد.

محبوب‌فر با بیان اینکه متأسفانه حرف و عمل مدیران حفاظت از محیط‌زیست در شهرستان آستان و نیز مرکز در مسیر نجات زریوار همخوانی ندارد ابراز کرد: در حال حاضر راه‌حل پیشِ‌روی مسئولان استانی و کشوری برای نجات زریوار بازگشت به اصل قانون اساسی که در آن آلودگی منابع آبی به هر طریق ممنوع اعلام شده و ضروری است با متخلفین برخورد قانونی شود.

وی با بیان اینکه مدیران استانی باید گام‌های پیگیری را فراتر از وعده و نامه‌نگاری بگذارند تصریح کرد: طبق قانون اساسی باید با متخلفان برخورد شود بنابراین مدیر ارشد استان می‌بایست از شرکت‌ها و افراد متخلف و حتی علیه سازمان حفاظت از محیط‌زیست به‌عنوان متولی اصلی ساماندهی و حفاظت از تالاب‌ها در مراجع قضایی اقامه دعوی کند.

این عضو انجمن علمی بهداشت محیط ایران با بیان اینکه علاوه برخورد با متخلفان به‌صورت جدی می‌بایست در تصمیم‌سازی‌ها ازنظر و مشورت فعالان محیط‌زیستی در شهرستان نیز بهره برد زیرا تصمیم‌سازی‌ها غلط تاکنون نتوانسته راه‌گشا باشد تصریح کرد: بازهم تأکید می‌کنم اشکال اصلی در فضا نجات تالاب زریوار به اقدامات قاطع از سوی مدیران استان بازمی‌گردد.

محبوب‌فر با اشاره به اینکه اگر این مشکل در سطح استانی و ملی پیگیری و حل نشد امکان مطرح کردن آن در فضای سازمان‌های بین‌المللی همچون مرکز کنوانسیون رامسر در خارج از کشور و نیز یونسکو وجود دارد اذعان کرد: در فعالان محیط‌زیست و نیز انجمن‌ها مرتبط با این فضا می‌توانند در نامه‌ای خطاب به این سازمان‌ها خواهان رسیدگی به وضعیت آلایندگی دریاچه زریوار باشند.