مقاومت عده‌ای از مردم در مقابل تزریق واکسن کرونا، به دلایل مختلفی مانند انتظار برای برند خاصی از واکسن یا بی‌اعتمادی به تصمیمات کلان کشوری، باعث شد درصدد پاسخ به این سؤال برآییم که فواید و عوارض تزریق واکسن کرونا چیست و چرا عده‌ای بی‌توجه به ضرورت ایمنی جمعی، از واکسن گریزانند؟

مسئله این‌گونه آغاز شد که خبر گسترش ویروسی ناشناخته در گوشه‌ای از جهان به گوشمان رسید، حال آنکه شاید هرگز فکرش را نمی‌کردیم که در زمانی نه‌چندان دور از همان گوشه به کل جهان رسوخ و زندگیمان را تا این حد دگرگون کند و به آن سر و شکل تازه‌ای بدهد؛ البته پیش از آن تصاویری از همه‌گیری بیماری‌های مختلف در زمان‌های دور شنیده و دیده ‌بودیم، اما هرگز عمق واقعی این اتفاق را تا زمان مواجهه نزدیک با آن، لمس نکرده بودیم.

به‌طوری که شیوع ویروس کرونا، انسان‌ها را از ساده‌ترین لذت‌های زندگی محروم کرد. کارهای ساده‌ای مانند دیدن و در آغوش کشیدن کسانی که دوستشان داریم، سفر، کافه‌گردی، خرید، میهمانی، سینما رفتن و تماشای تئاتر و شنیدن موسیقی، دیگر با آسودگی خاطر همراه نبود و درواقع تازه متوجه شدیم چه نعمت‌های بزرگی برای شکرگزاری داشتیم و اکنون آرزویش را داریم.

این ویروس شوم روزانه از آدمیان قربانی گرفت. چه بسیار کسانی که تنها شدند و تمام دلخوشی‌ زندگیشان را به خاک سپردند، چه بسیار کسانی که شغل و درآمدشان را از دست دادند، چه کودکانی که به‌دلیل نداشتن تجهیزات آموزش مجازی به‌ناچار از درس و مدرسه بازماندند و چه بسیار دانش‌آموزانی که در آموزش مجازی با پایه‌ درسی ضعیف و روحیه‌ای کسل سال تحصیلی را گذراندند.

تأسف‌بارتر اینکه کرونا هرروز بیشتر از گذشته گسترش می‌یافت، مدام خود را قوی‌تر از دیروز می‌کرد و با شکلی جدید موجی از شیوع و مرگ و میر به راه می‌انداخت و درواقع، جهان را به سکون و سکوتی عمیق فرو می‌برد.

حال آنکه از ابتدای شیوع ویروس کرونا، متخصصان حوزه بهداشت و درمان به دنبال یافتن راهی برای مقابله، پیشگیری و یا کاهش عوارض ابتلا به این ویروس بودند. این روند با بیم و امید طی می‌شد و مردم هرروز به امید یافتن راهی برای به‌دست آوردن امنیت، سلامت و آرامش فعالیت‌های روزانه خود، اخبار را بررسی می‌کردند؛ برخی امیدوار بودند و اطمینان داشتند که درنهایت تولید واکسن جهان را از شر این ویروس بی‌رحم پاک می‌کند و برخی نیز از علم پزشکی روز دنیا ناامید و دلسرد بودند.

سرانجام زمستان گذشته نخستین واکسن کرونا در جهان تزریق شد تا بارقه امیدی بر دل‌های خسته باشد؛ به دنبال آن انواع و اقسام واکسن‌ها در کشورهای مختلف تولید شد و گسترش واکسیناسیون، قدری از سکون جهان کاست و نشاط اجتماعی از دست رفته تا حدی بازگشت.

البته نمونه این روند در ایران نیز پیش رفت. اکنون که واکسن به‌وفور در دسترس است، امتحان خود را پس داده و تأثیرش را به چشم دیده‌ایم، به‌ظاهر بحثی در رابطه با لزوم تزریق آن نیست؛ اما هنوز هم بسیاری افراد به دلایل مختلف و بر مبنای اطلاعات نادرست و گاهی مغرضانه که در فضای مجازی، رسانه‌های نامعتبر و توسط افراد غیر متخصص منتشر می‌شود، بر سر دوراهی تزریق یا اجتناب از واکسن کرونا مانده‌اند.

با توجه به اهمیت تزریق واکسن به جهت ایمنی جمعی، پیشگیری از وخامت بیماری و جهش ویروس، بر آن شدیم تا در این خصوص با فریبا کرامت، متخصص بیماری‌های عفونی و نیز عضو هیئت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی ابن‌سینا همدان و محمد خزایی، معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی ابن‌سینا همدان گفت‌وگوهایی را ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:

این متخصص بیماری‌های عفونی درباره تفاوت ایمنی‌زایی پس از تزریق واکسن کرونا و ایمنی‌زایی پس از ابتلا به بیماری، گفت: نکته نخست اینکه واکسن زدن بحث تازه‌ای نیست که بخواهیم در برابر آن جبهه بگیریم؛ زیرا ما از بدو تولد و حتی بعدتر در سنین مختلف نسبت به دریافت انوع واکسن‌ها اقدام می‌کنیم، بنابراین با نگاه به برنامه‌های واکسیناسیون کشوری می‌بینیم که هیچ واکسنی ایمنی 100 درصدی ایجاد نمی‌کند و حتی در جوامعی که مثلاً واکسیناسیون سرخجه و فلج اطفال صورت گرفته است، هنوز شاهد مواردی از سرخجه و فلج اطفال هستیم و این موضوع در مورد واکسن آنفلوآنزا هم که سالانه تزریق می‌شود، وجود دارد. بنابراین مواردی از ابتلای مجدد به بیماری که علیه آن واکسینه شدیم، وجود دارد.

فریبا کرامت افزود: اما یادمان باشد این صحیح است مثلاً کسانی که به آبله مبتلا شدند، در برابر آن ایمن شدند، اما این افراد زخم‌های ماندگار برای تمام عمر داشتند و یا افرادی که به آبله مبتلا شدند و بهبود یافتند، بینایی خود را از دست دادند! افرادی که به فلج اطفال مبتلا شدند و بهبود یافتند، توانمندی حرکتی خود را از دست دادند و غیره؛ بنابراین نخستین نکته در مورد مزایای واکسن این است که واکسن به‌صورت ایمن و بدون عارضه جانبی می‌تواند پاسخ ایمنی و حفاظتی در برخورد مجدد با آن میکروارگانیسم ایجاد کند.

وی با بیان اینکه ویروس‌ها هم به‌صورت طبیعی می‌توانند این ایمنی را ایجاد کنند، اظهار کرد: اما عوارض آن ازنظر اجتماعی، اقتصادی و فردی بسیار گران است.

کرامت افزود: واکسن از بروز موارد جدی و شدت یافتن بیماری در افراد جلوگیری می‌کند، البته بدن اشخاص مختلف با توجه به ژنتیک‌های متفاوت، پاسخ گوناگونی نسبت به عفونت طبیعی ایجاد می‌کند؛ درحالی که با تزریق واکسن پاسخ همگن ایجاد می‌شود و قسمت عمده جامعه را ایمن می‌کند.

وی تأکید کرد: براساس شواهد افرادی که واکسن می‌زنند، می‌توانند تا 95 درصد حفاظت داشته باشند؛ اما افرادی که به‌صورت طبیعی به عفونت مبتلا می‌شوند، تا حدود 82 درصد ایمن می‌شوند و از طرف دیگر ماندگاری پاسخ‌های واکسن بالاتر از ماندگاری پاسخ‌های حاصل از ایمنی طبیعی است.

کرامت خاطرنشان کرد: در برنامه واکسیناسیون حداقل از دو دوز واکسن استفاده می‌کنیم و در مورد برخی واکسن‌ها سه دوز (سالمندان و افراد دارای بیماری‌های زمینه‌ای) استفاده می‌کنیم، از طرفی فرمولاسیونی در واکسن وجود دارد که پاسخ‌های ایمنی را به‌صورت آرام و طولانی‌مدت تحریک می‌کند؛ درنتیجه پاسخ‌های ایجادشده طولانی و ماندگار است و مهم‌ترین نکته این بوده که افرادی که واکسن می‌زنند، نسبت به واریانت‌های جدید جهش‌یافته نسبت به کسانی که عفونت طبیعی دارند، بیشتر مقاوم می‌شوند.

عضو هیئت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی ابن‌سینا همدان با تأکید بر اینکه مردم به نظام سلامت اعتماد کنند و اگر واکسنی در اختیارشان قرار می‌گیرد آن‌هم در شرایطی که واقعاً واکسن در دنیا کم است و کشور با بسیج تمام امکاناتش تلاش می‌کند که واکسن را وارد کند حتماً از این فرصت استفاده کرده و خود را ایمن کنند، اذعان کرد: همه واکسن‌هایی که امروز در اختیار ماست، کلیه تأییدیه سازمان بهداشت جهانی و درعین‌حال وزارت بهداشت را دریافت کرده‌اند.

وی افزود: بنابراین وظیفه عمومی است که به مردم اطلاع‌رسانی کرده و به آن‌ها اطمینان دهیم که خطر واکسیناسیون بسیار پایین است.

کرامت گفت: به‌هر‌حال یک داروی معمولی هم در تعداد معدودی از افراد ممکن است منجر به بروز واکنش‌هایی شود، اما درواقع وقتی محاسبات را دقیق انجام می‌دهیم و با جزئیات درباره آن‌ها بحث می‌کنیم، متوجه می‌شویم که این عوارض آنچنانی نیستند.

در ادامه معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی ابن‌سینا همدان با اشاره به اینکه خوشبختانه طی چند روز اخیر واکسیناسیون یک رکورد خاص را به ثبت رساند به‌طوری که از جمعیت کل استان چیزی حدود یک میلیون نفر در همدان دو دوز واکسن کرونا را دریافت کرده‌اند، ابراز کرد: با این وجود متأسفانه هنوز برخی‌ها از تزریق واکسن کرونا امتناع می‌کنند.

محمد خزایی با اشاره به اینکه درتلاش هستیم با بهره‌گیری از اجرای طرح‌هایی همچون حضور درب منازل و نیز استفاده از پتانسیل و ظرفیت ائمه جماعت و جمعه مردم را نسبت به تزریق واکسن ترغیب کنیم، اذعان کرد: درحال حاضر با وجود بسیج همه امکانات چیزی حدود 170 هزار نفر جمعیت واجد شرایط هنوز نسبت به تزریق واکسن اقدام نکرده‌اند که این افراد در زمره واکسن‌گریز‌ها محسوب می‌شوند.

وی افزود: اکنون روزانه میانگین پنج هزار نفر در استان واکسن کرونا را دریافت می‌کنند، تعداد نفرات باقی‌مانده به احتمال زیاد افراد واکسن‌گریزی هستند که تمایلی به تزریق ندارند؛ ازاین‌رو راضی کردن این افراد و ترغیب آنان برای واکسیناسیون سخت خواهد بود.

خزایی واکسیناسیون و رعایت شیوه‌نامه‌های بهداشتی را مهم‌ترین راه برای مهار این بیماری و کاهش مرگ و میر ناشی از کرونا دانست و ادامه داد: بنا بر اعلام وزارت بهداشت و درمان و صلاحدید پزشکان، دوز‌های یادآور واکسن تا زمان رفع کامل خطر کرونا تکرار خواهد شد.

رئیس مرکز بهداشت استان همدان در رابطه با نظارت مرکز بهداشت بر روند فعالیت مدارس نیز تأکید کرد: شلوغی کلاس‌ها و استقرار تهویه استاندارد هوا، دو اولویت مهم دانشگاه علوم پزشکی ابن‌سینا همدان برای بازدید و نظارت بر مدارس است؛ در 10 روز گذشته هشت هزار کلاس درس در سراسر استان مورد بازدید قرار گرفته و به برخی از مدارس کم‌توجه به شیوه‌نامه‌های بهداشتی هشدار‌هایی ارسال شده است.

خزایی با اشاره به همکاری اداره کل آموزش‌وپرورش با دانشگاه علوم پزشکی ابن‌سینا همدان، گفت: با توجه به سرمای هوا و ضرورت بستن درب و پنجره‌ها، تهویه استاندارد باید در تمامی کلاس‌های درس نصب شود؛ خوشبختانه در این بحث استان همدان در زمره مناطق برتر کشور است.