مشارکت جامعه زنان در فعالیت‌های مختلف در راستای توسعه کشور، نقش مؤثری دارد که یکی از راهکارهای مناسب در جهت به‌کارگیری مشارکت زنان، ایجاد شرکت‌های تعاونی زنان و یا حضور فعال بانوان در شرکت‌های تعاونی است؛ به دیگر سخن می‌توان می‌توان گفت مشارکت زنان در عرصه‌های مختلف اقتصادی، اجتماعی و غیره یکی از شاخص‌های تولید کشور محسوب می‌شود. بر این اساس باید فرصت‌هایی برای ایجاد مشارکت عادلانه تمام اقشار جامعه فراهم کرد و همه از مزایای اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و آموزشی بهره‌مند شوند؛ به‌عباراتی با توجه به شعار سال، همگان بر این باورند که همواره رابطه نزدیکی بین تعاونی‌ها و کارآفرینی وجود دارد و درحقیقت کارآفرینی به‌منزله یکی از پیش‌شرط‌های اصلی موفقیت تعاونی‌ها به‌شمار می‌رود.

دراین‌بین اهمیت توجه به مقوله کارآفرینی بر کسی پوشیده نیست؛ اینکه می‌توان به‌عنوان یک مزیت رقابتی روی آن برنامه‌ریزی و درصورت ایجاد زمینه‌های مناسب, تعاونی‌ها را از طریق اجرا و توسعه بهره‌ورتر کرد.

علاوه‌بر این با توجه به آنکه زنان نیمی از جمعیت هر جامعه را شامل می‌شوند و درعین‌حال از اهمیت ویژه‌ای برخوردار هستند، باید سعی کرد نقش و مشارکت آنان را در فعالیت‌های اقتصادی و اجتماعی جامعه بالا برد که یکی از اصلی‌ترین زمینه‌های مشارکت زنان در جامعه، ایجاد کسب‌وکارهای کوچک و ورود به کارآفرینی یا خوداشتغالی از طریق حضور در بحث تعاونی‌ها است. بر این اساس بر آن شدیم تا دراین‌باره گفت‌وگویی را با معصومه فرهمندراد، رئیس پیشین کمیسیون بانوان اتاق تعاون ایران ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:

این بانوی تعاون‌گر با بیان اینکه در سال 77 بر اثر یک اتفاق تلخ مجبور شدم که روی پای خود بایستم پس در ابتدا به کار آرایشگری مشغول شدم، گفت: در این فعالیت با برخی مؤسسات همچون کمیته امداد و بهزیستی آشنا شده و در میز آموزش به مددجویان این دو نهاد وارد عرصه فعالیت‌های اجتماعی و اقتصادی شدم.

معصومه فرهمندراد با تأکید بر اینکه با رویکرد مثبت دولت نهم و فعالیت هلدینگی در عرصه کارآفرینی و بازاریابی پا به عرصه تعاونی‌ها گذاشتیم، افزود: متأسفانه با تغییر دولت، رویکردها متفاوت شد.

وی با اشاره به این نکته که شرکت ما نخستین شرکت تعاونی ثبت‌شده در کشور به‌صورت شبکه‌ای است، گفت: این شبکه به‌ شکل استانی و فرااستانی فعالیت می‌کند و توانسته چندهزارنفر از زنان سرپرست خانوار و خودسرپرست را زیر پوشش خود قرار دهد.

فرهمندراد در مورد چگونگی آغاز به کار این شرکت ابراز کرد: شرکت تعاونی شبکه بانوان هنرمند ایرانیان ابتدا کار خود را به‌صورت آموزش به افراد و سپس به‌صورت بازارچه‌های خوداشتغالی ادامه داد و درحال حاضر کار برگزاری نمایشگاه و حمایت از بانوان هنرمندی که سرپرست خانوار هستند را انجام می‌دهد.

مدیرعامل شرکت تعاونی شبکه بانوان هنرمند ایرانیان با اعلام برگزاری نمایشگاه در داخل و خارج از کشور، افزود: امیدوار هستیم که مسئولان دولتی و غیر دولتی از ما حمایت کنند تا بتوانیم بانوان زیر پوشش این شرکت و توانمندی‌های آن‌ها به دیگران را معرفی کنیم.

وی گفت: یکی از بخش‌های مهم نمایشگاه بین‌المللی ارائه محصولات و معرفی توانمندی‌های این افراد است، اما متأسفانه حمایت‌ها به‌ویژه در عرصه اعطای تسهیلات مناسب نیست؛ به‌طوری که درحال حاضر با وجود اینکه بنا به برنامه‌ریزی حضور در یک نمایشگاه بین‌المللی چیزی حدود پنج هزار یورو هزینه دربرداشته و چیزی حدود 15 هزار یورو بازگشت سرمایه به دنبال خواهد داشت، متأسفانه سود تسهیلات پرداختی از سوی حتی صندوق‌هایی همچون کارآفرینی امید که عنوان آن حمایت است نیز از توان یک هنرمند خارج بوده؛ زیرا اخیراً بنده برای گرفتن تسهیلات مراجعه کرده‌ام، اما عنوان شد که حداقل سود 12 درصدی دارد!

فرهمندراد با تأکید بر اینکه در تعاونی خود درتلاش هستیم که خارج از کشور نیز محصولات و تولیدات افراد که قابلیت فروش و بازاریابی دارند عرضه شوند تا دست افراد واسطه از فروش محصولات بانوان سرپرست خانوار کوتاه شود، تشریح کرد: بنده در دوره‌ای ریاست کمیسیون تعاون بانوان کشور را در اتاق ایران داشتم؛ مصوبات و پیگیری‌های بسیاری (13 برنامه و طرح) در مسیر توانمندسازی بانوان داشتم، اما متأسفانه حمایت‌ها به‌گونه‌ای بود که هیچ‌یک محقق نشد.

این هنرمند با اشاره به اینکه حدود یک سال و نیم پیگیر راه‌اندازی بانک قرض‌الحسنه زنان بودم و بارها این موضوع را از طریق اتاق تعاون ایران نیز پیگیری کردم، افزود: در آن مقطع زمانی با همکاری وزارت تعاون پیگیر آن بودیم که نمایشگاه توانمندی‌های بخش تعاون در خارج از کشور به‌ویژه در کشور برزیل برگزار شود که در این امر نیز به‌علت نامهربانی موفق نشدیم.

وی با بیان اینکه متأسفانه هم‌اکنون بانوان بخش تعاون حتی یک نماینده ندارند و به‌صورت جمعی در استان‌های مختلف مشغول فعالیت هستند اما هرگز حاضر نیستند کار خود را تحت عنوان یک تعاونی انجام دهند چون از مشکلات و تنگناهای آن آگاه هستند، تصریح کرد: از دیگر برنامه‌هایی که در آن مقطع زمانی ریاست کمیسیون دنبال کردم، تأسیس دانشگاه علمی کاربردی برای تعاونی‌های بانوان بود که پس از مدت‌ها پیگیری متأسفانه در این امر نیز با شکست مواجه شدیم.

این بانوی موفق تعاونگر در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به مهارت‌های لازم در عرصه ورود به فعالیت‌های اقتصادی برای بانوان به‌ویژه در عرصه تعاونی‌محور، اظهار کرد: هر فرد بنا به تجارب، مهارت‌ها و تخصصی که در یک رشته دارد، می‌تواند وارد عرصه تجارت شود؛ اما مهم‌ترین موضوع شناخت نیاز جامعه هدف و درعین‌حال تسلط بر علم تجارت و تعاونی‌ها است.

رئیس اسبق کمیسیون بانوان اتاق تعاون ایران با تأکید بر اینکه بانوان سعی کنند در عرصه تعاونی با توجه به حمایت‌های بیشتری که از این بخش می‌شود ورود کنند، گفت: با توجه به نیاز روز جامعه، بانوان بیشتر در عرصه هنر و صنایع دستی فعالیت تعاونی‌محور داشته باشند.

وی با گلایه‌مندی از اینکه متأسفانه مجوزها و کارت‌های عضویت در تعاونی‌ها به‌سان دیگر فعالیت‌های تجاری از ارزش خاصی برخوردار نیست، ابراز کرد: همان‌طور که پیش‌تر عنوان شد، گرفتن تسهیلات با سود بالا، یکی از مشکلات پیش روی تعاونی‌ها است؛ زیرا سود درنظر گرفته‌شده برای این بخش همچون دیگر بخش‌ها دیده نشده و این درحالی است که یک کار تولیدی در عرصه صنعت را نمی‌توان با فعالیت تعاونی‌محور ازنظر درآمدزایی یکسان قلمداد کرد.

رئیس اسبق کمیسیون بانوان اتاق تعاون ایران با بیان اینکه توصیه بنده به بانوان که تمایل به تشکیل و ایجاد تعاونی دارند این است که سعی کنند تعاونی خود را به‌صورت خانوادگی ایجاد و برپا کنند، تصریح کرد: طبق تجربه‌ای که بنده در این بخش دارم، همواره در این‌گونه تعاونی‌ها منفعت جمعی مد نظر قرار می‌گیرد.

مع‌الوصف؛ با توجه به آنچه گفته شد، دستیابی به توسعه همه‌‎جانبه، پایدار و به‌نوعی پویا و پایا بدون مشارکت همه اقشار جامعه میسر نیست و چنان که گفته شد، با توجه به کارکرد و ماهیت تعاونی‌ها چنانچه مشارکت در قالب تعاونی باشد، می‌تواند منجر به مشارکت حداکثری سرمایه‌های اجتماعی جامعه شود.

دراین‌بین نقش تعاونی‌های زنان می‌تواند کارکردهای متنوع و متکثری داشته و علاوه‌بر کارکردهای اصلی، به‌دلیل اینکه زنان بیشتر از مردان درآمد خود را صرف آموزش و بهداشت خانواده می‌کنند، می‌تواند منتهی به ارتقای سطح سلامت، آموزش و بهداشت خانواده و جامعه شود. از طرفی همان‌طور که پیش‌تر عنوان شد، یکی از شاخص‌های ارزیابی توسعه اقتصادی و اجتماعی یک جامعه، حضور زنان در عرصه‌های مختلف اجتماعی است.

حال آنکه دور نگه داشتن زنان از فعالیت‌های اقتصادی، اجتماعی و سیاسی به معنای عقب نگه داشتن جامعه از تمام محورهای توسعه است و باید به زنان نقشی فراتر از هویت خانوادگی و محلی داد تا به سمت هویت اجتماعی، اقتصادی و سیاسی حرکت کنند. لازمه هویت‌بخشی اقتصادی، اجتماعی و سیاسی زنان دادن نقش در اجتماع است؛ زنان به‌عنوان نیمی از جمعیت کشور در توسعه اقتصادی و اجتماعی نقش دارند، اما وجود قوانین دست‌وپا گیر باعث شده تا شرایط استفاده از توانمندی‌های بانوان به‌درستی فراهم نشود و حال آنکه اگر از توانمندی‌های این قشر از جامعه استفاده شود، علاوه‌بر جلوگیری از فقر، شاهد کاهش آسیب‌های اجتماعی و بهبود آموزش نسل‌ها خواهیم بود که می‌تواند اثرات چشمگیری در افزایش اشتغال و توسعه پایدار داشته باشد. بنابراین با برنامه‌ریزی درست و همت بانوان کشور باید توانمندی‌های این بخش جامعه را به‌کار گرفت.

با وجود اینکه در سال‌های اخیر شاهدیم زنان توانسته‌اند شکاف بین زن و مرد را در زمینه آموزش و تحصیلات تکمیلی از بین ببرند، اما بررسی‌ها نشان می‌دهد که همچنان بین کارآفرینی و اشتغال شکاف جنسیتی عمیقی وجود دارد که باید با استفاده از مکانیزم‌های درست این شکاف را از بین برد؛ با توجه به ویژگی‌های بخش تعاون خصوصاً برابری، به نظر می‌رسد بهترین مکانیزم ارائه نقش به زنان، تعاونی‌ها باشند.