گردشگری در بسیاری از شهرهای جهان صنعتی و به یک رکن اساسی از اقتصاد آن شهرها بدل شده است به‌طوری‌که این شهرها با استفاده از جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی خود، طی برنامه‌ریزی‌های بلندمدت و درعین‌حال فشرده‌ای سعی کردند با ایجاد زیرساخت‌های لازم، بازاریابی و ایجاد جاذبه‌های تفریحی متنوع، از این سرمایه بالقوه نهایت استفاده را ببرند اما در شهر تاریخ و تمدن که طی یک دهه گذشته پایه توسعه خود را گردشگری بنا نهاده، این‌گونه نیست به طوری که با هر تعطیلی و مناسبتی، این معابر شهر و حواشی پارک‌های بین‌راهی و جوی‌ها آب است که از گردشگر با توان مالی متوسط که بخش اعظم گردشگری همدان را تشکیل می‌دهد پذیرایی می‌کند به طوری که با وجود وعده‌ها نه خبری از مراکز اقامتی در ورودی شهر است و نه افزایش سرویس‌های بهداشتی و حمام‌های عمومی، همین امر باعث شده این روزها که در آستانه فصل تابستان قرار داریم با گذشتن از کنار هر پارک محله‌ای و شهری شاهد مسافرانی باشیم که توان اسکان در هتل‌های چند ستاره را نداشته و درعین‌حال برایشان در شهر اقامتگاهی با هزینه کم وجود ندارد پس مجبوراند در کنار خیابان‌ و در داخل چادرها اتراق کنند.

حتی در مواردی، از سرویس بهداشتی‌های تک و توک بدون دوش مستقر، در پارک‌ها و فضای سبز، نه‌تنها به‌عنوان توالت بلکه به‌عنوان حمام نیز استفاده کرده و در پی آن با شستن لباس‌هایشان در آب‌خوری این پارک‌ها، از درختان به‌عنوان طناب رخت‌آویز استفاده می‌کنند که نمونه آن را به‌وفور در اطراف فضای سبز دور میدان باباطاهر و یا فضای سبز ورودی همدان از سمت جاده تهران و حتی در فضای سبز ورودی شهر همدان از سمت ملایر در جنب شهرک صنعتی الوند می‌توان مشاهده کرد.

بر این اساس با توجه به اهمیت موضوع برآن شدیم تا در این خصوص گفت‌وگویی را با سعید سادات‌نیا؛ کارشناس معماری و شهرسازی و سید مسعود حسینی؛ شهردار همدان ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:

کارشناس معماری و شهرسازی با بیان اینکه استانداردهای شهرهای گردشگرپذیر طبق اصول تدوین شهر در طرح‌های گردشگری مندرج در طرح‌های جامع شهری به‌صورت مبسوط وجود دارد و در این زمینه ما با مشکل ضابطه و اصل و قانون مواجه نیستیم گفت: مسئله این است که این ضوابط و اصول در شهرسازی شهرهای گردشگرپذیر رعایت نمی‌شود.

سعید سادات‌نیا با تأکید بر اینکه مشکل اصلی به عدم تمکین صاحبان سرمایه و مدیریت شهری ارگان‌ها از ضوابط موجود بازمی‌گردد ابراز کرد: وقتی برای شهر، طرح جامع و تفضیلی تهیه می‌شود مطمئناً برای شهرهای گردشگرپذیر طرح گردشگری نیز تدوین می‌شود که یقیناً شهرهای گردشگرپذیر مهم ما همچون همدان با داشتن سابقه مدنیت چندین هزارساله و هویت تمدنی به‌عنوان نخستین پایتخت تاریخی ایران از این قاعده مستثنی نیست.

وی با اشاره به اینکه وجود قانون و ضوابط به معنای عدم ارتقای این قوانین نیست، گفت: بازهم تأکید می‌کنم در عرصه شهرهای گردشگرپذیر قوانین موجود رعایت نمی‌شود.

این شهرساز با تأکید بر اینکه متأسفانه کل سیستم مدیریت و قدرت سرمایه‌داری به‌دنبال راهکاری است که این قانون را به سمت سود بیشتر تغییر دهد، افزود: امکانات و محل‌های اقامتی شبانه، نقشه‌های راهنما، خدمات اولیه، سرویس‌های بهداشتی مجهز، مراکز فروش اغذیه و راهنمایی امنیت، روشنایی و آراستگی شهر و غیره همگی استانداردهای شهر گردشگرپذیر است.

سادات‌نیا تأکید کرد: نظافت خوب شهر، ارائه اطلاعات به گردشگران و شهروندان در عرصه گردشگرپذیری و آماده‌سازی شهروندان برای پذیرش میهمان ازجمله الزامات شهر گردشگرپذیر است.

وی با تأکید بر اینکه عدم توجه به این مقوله به نداشتن نگرش کارشناسی به موضوع گردشگری شهری مدیران و متولیان امر بازمی‌گردد گفت: در برخی موارد متأسفانه علاوه بر عدم تمکین بر قوانین موجود این افراد مدیران شهری و یا ذی‌نفوذان صاحب قدرت علم این زیرساخت‌ها را نیز ندارند.

در ادامه شهردار همدان نیز با تأکید بر اینکه برای بخش گردشگری ایجاد محل‌های اقامتی در چند نقطه از پارک‌های شهری در دستور کار است اما یقیناً اجرای آن برای تابستان سال جاری دست نخواهد داد گفت: تاکنون چند نقطه برای اجرای این ظرفیت مورد بررسی کارشناسی قرار گرفته است.

حسینی با تأکید بر اینکه این مهم جزو اولویت‌های کاری ما خواهد بود، افزود: درواقع اجرای بخشی از این پروژه‌ها در سال جاری در دستور کار قرار دارد.

هرساله با فرارسیدن فصل تابستان و گرم شدن مناطق مختلف شهری به‌ویژه شهرهای جنوبی کشور، همدان شاهد گردشگران فراوانی بوده که بخش اعظمی از آن‌ها همانطور که در مقدمه عنوان شد جزو قشر متوسط و رو به پایین جامعه هستند که با وجود نصب علائم چادر نزدن در پارک و معابر عمومی، بازهم این شهر شاهد پارک‌خوابی گسترده گردشگران بوده و خواهد بود.

مع‌الوصف هرچند از شهر همدان به‌عنوان یکی از شهرهای گردشگرپذیر یاد می‌شود اما این شهر مشکلاتی در زمینه زیرساخت‌های گردشگری زیربنایی به‌ویژه برای قشر متوسط گردشگران دارد و امکانات اسکان موقت با هزینه کم گردشگر در این شهر کمتر دیده می‌شود.

همچنین با توجه به آنچه گفته شد در شهر همدان، گردشگری هنوز به‌عنوان یکی از مصادیق خدمات شهری جدی گرفته نمی‌شود و برنامه‌ای برای ساماندهی آن وجود ندارد؛ شهرداری و اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری همدان نیز سال‌هاست ثابت کرده توان بهبود این وضعیت را ندارد.

اما آنچه مسلم است اینکه آثار چادرخوابی به‌عنوان یک معضل گسترده در تابستان در استان همدان برای فرهنگ عمومی جامعه خوب نیست. در واقع چادرخوابی تجربه شیرینی است که هرکدام از ما باید دست‌کم یک‌بار در زندگی‌مان آن را تجربه کنیم و بدون چنین لذتی از دنیا نرویم اما همه‌جا و به هر شکل و در تعداد غیرقابل کنترل، پدیده‌ای آسیب‌زا برای جامعه‌ خواهد بود. افراط مسافران، بی‌برنامگی مدیران شهری، آموزش ندادن مردم از سوی فعالان حوزه گردشگری و کمبود یا گرانی هتل‌ها و اقامتگاه‌های رسمی در نهایت چادرخوابی را به یک ضد فرهنگ تبدیل می‌کند.

به‌واقع جای چادرخوابی در شهر‌های دودزده و در کنار بوق‌های ممتد ماشین‌ها نیست! به هر حال با توجه به نبود زیرساخت متناسب با توان گردشگران معمولی، شاهدیم بعضی‌ها به کنار خیابان‌ها و پارک‌های وسط شهر می‌روند و فرهنگ گردشگری جامعه را به نازل‌ترین درجه می‌کشانند و لباس‌های راحتی خود را روی بند‌هایی که به درخت یا تیر برقی بسته‌اند، می‌آویزند، در آلوده‌ترین حالت ممکن یکی دو روزی را زندگی می‌کنند، برای مردم شهر میزبان، مزاحمت‌های ترافیکی ایجاد می‌کنند و بعد از آن شهر می‌روند بنابراین انتظار می‌رود بعد از گذشت چند سال از مطرح شدن بحث ایجاد مراکز اقامتی، در واقعیت شاهد تحقق این مهم باشیم تا طی روزهای آتی پیاده‌رو و سنگ‌فرش‌های اطراف پارک‌های همدان به هتل‌های عمومی برای گردشگران بدل نشود.