بیش از یک دهه است که توسعه صنعتی مبتنی بر خوشه‌ها، به‌عنوان یک راهبرد نوین مورد توجه برنامه‌ریزان و سیاست‌گذاران حوزه‌های اقتصادی و صنعتی در سطح ملی و بین‌المللی قرار دارد به‌نحوی‌که سازمان‌های بین‌المللی همچون سازمان توسعه صنعتی ملل متحد (یونیدو) نیز طرح‌های متعددی را از طریق توسعه خوشه‌های صنعتی در کشورهای مختلف اجرا و حمایت کرده‌اند.

بر این اساس با توجه به تجارت موفق حاصل از اجرای چنین طرح‌های تولیدی و صنعتی در سال‌های اخیر، بحث توجه به صنایع کوچک و متوسط و توسعه خوشه‌های صنعتی در داخل کشور نیز مورد توجه قرار گرفته است که هرچند به‌نظر می‌رسد در سطح سیاست‌گذاری و پیاده‌سازی الگوی توسعه‌ خوشه‌ای، کشور همچنان نیازمند حرکت‌های بنیادی و پایه‌ای است اما در برخی موارد در این بخش شاهد عملکرد مناسب مدیران متولی در این بخش هستیم به‌نحوی‌که در شهر ازندریان بخش جوکار ملایر طی سال‌های اخیر موضوع داغ اقتصادی تولید ایجاد خوشه پوشاک با جدیت مطرح و پیگیری شد زیرا در حال حاضر بیش از چهار هزار خیاط در زمینه تولید مانتو، کاپشن، شلوار جین و کتان بچه‌گانه و لباس بچه در شهرهای ازندریان و ملایر به‌صورت مستقیم فعالیت می‌کنند.

به واسطه فعالیت این تعداد خیاط و شناسایی 800 واحد فعال در زمینه پوشاک، ملایر و ازندریان متقاضی ثبت خوشه صنعتی پوشاک بودند و همانطور که پیشتر عنوان شد با پیگیری‌ها و رایزنی‌های مستمر نمایندگان ملایر و مسئولان، دی‌ماه سال گذشته این خوشه توسط شرکت شهرک‌های صنعتی به تأیید رسید.

به طوری که در این راستا ازندریان و ملایر به‌عنوان خوشه صنعتی معرفی و بهمن سال گذشته عملیات مطالعه شناختی توسعه خوشه آغاز و به اتمام رسید و هم‌اکنون این خوشه به‌عنوان یک خوشه فعال صنعتی در حوزه پوشاک به ثبت رسیده است حال آنکه پروژه توسعه خوشه یک فعالیت برنامه‌ریزی‌شده برای سه سال آتی است که توسط شرکت شهرک‌های صنعتی با همکاری و کمک نهادهای مختلف محلی و استانی در راستای ارتقای سطح تولید، بهبود و افزایش توان رقابت تولیدکنندگان به اجرا در می‌آید. مهم‌ترین اهداف توسعه این خوشه صنعتی افزایش سطح توانمندی واحدهای موجود، افزایش سطح ارتباطات و همکاری بین واحدها و نهادهای مرتبط با خوشه، ارتقای کمی و کیفی محصولات، ارتباط هرچه بیشتر واحدهای تولیدی با دولت و مراکز آکادمیک، افزایش سطح آگاهی خوشه، تقویت اطلاع‌رسانی و افزایش جریان اطلاعات در خوشه است.

بر این اساس برای اطلاع از آخرین وضعیت این خوشه بر آن شدیم تا با دستیار مدیر توسعه خوشه ازندریان گفت‌وگویی را ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:

احمد طالبی با تأکید بر اینکه در پی تأیید این خوشه طی ماه‌های اخیر شاهد آغاز به کار فعالان این عرصه در قالب این خوشه بوده‌ایم ابراز کرد: از خرداد ماه فعالیت رسمی خوشه آغاز شده است.

وی با سابقه 30 ساله در این حرفه با اشاره به چگونگی و چرایی ایجاد این خوشه گفت: سال‌ها بود که جوانان و اهالی روستا در تهران به‌صورت مزدی‌دوز مشغول به کار بودند.

وی ادامه داد: حال آنکه طی 10 تا 12 سال پیش در پی افزایش هزینه‌ها مسئله دوخت با توجه به ظرفیت موجود (نیروی آموزش در کلیه بخش‌های خیاطی) در این روستا به این محل انتقال داده شد و همین ظرفیت طی سال‌های اخیر جرقه‌ای بود برای پیگیری تبدیل شدن این منطقه به خوشه صنعتی که خوشبختانه به خواست مسئولان و اهالی این مهم با همکاری بی‌شائبه شرکت شهرک‌های صنعتی انجام شد.

این خیاط جوان با اشاره به اینکه تسهیل قوانین دولتی در زمینه‌های مختلف، ارتقای مهارت نیروی کار، ارتقای سطح فناوری واحدها، بهره‌برداری از منابع مالی موجود و جدید برای توسعه واحدها، افزایش توان مالی واحدهای خوشه، جذب سرمایه‌گذار برای تکمیل زنجیره ارزش، دسترسی به بازارها و مشتریان جدید و تقویت صادرات را از دیگر اهداف این پروژه مهم عنوان کرد و گفت: در حال حاضر چیزی حدود 500 واحد مستقل در این خوشه فعال هستند که در هر یک از واحدها چیزی حدود سه تا چهار نفر مشغول کار هستند.

طالبی با تأکید بر اینکه در اجرای این خوشه صنعتی پیگیری‌های لازم برای تقویت آن در قالب ایجاد علائم و نشانه تجاری مشترک و یا برای تک‌تک واحدها، هم‌تراز کردن خریدها، کاهش هزینه‌های تولید و خرید به‌منظور پایداری و توسعه کسب و کار خوشه در دستور کار است تشریح کرد: در این بین آنچه در درجه نخست در اولویت قرار دارد ایجاد مراکزی برای عرضه پارچه به‌عنوان مواد اولیه این صنعت است زیرا پارچه مورد نیاز از سایر استان‌ها با افزایش قیمت طی ماه‌های اخیر تأمین می‌شود حال آنکه ایجاد و استقرار واحدهای پارچه‌فروشی و بافی می‌تواند در کاهش هزینه‌های تولید مؤثر باشد.

وی با تأکید بر اینکه آنچه در صنعت خیاطی مهم است و در ازندریان و ملایر به‌دنبال آن هستیم، اینکه مزدی‌کاری را به تولید تبدیل کنیم تا خود اعضا بتوانند پس از کسب مهارت‌های لازم، پارچه و ملزومات کار را تهیه کرده و پس از استخراج الگو و طرح‌های نو، محصولات تولیدشده خود را با نام و نشان مختص خود به بازار عرضه کنند، افزود: خوشبختانه فعالان این عرصه در بخش‌های مختلف این صنعت از تبحر لازم برخوردار هستند.

این خیاط ازندریانی با اشاره به اینکه خوشبختانه در راستای تقویت بازار فروش محصول ایجاد مرکز نمایشگاهی برای این خوشه پیش‌بینی و حتی بخشی از آن با کدبندی انجام شده است، تصریح کرد: نیاز بعدی ما برای پایداری خوشه به بازاریابی بازمی‌گردد که هنوز برای این بخش تأثیرگذار کار خاصی انجام نشده و همچنان فعالیت ما در قالب فروش به مشتری‌های قبلی در شهرهای اطراف، مشهد و تهران انجام می‌شود.

مع‌الوصف با توجه به آنچه گفته شد خوشه صنعتی به مجموعه‌ای از واحدهای کسب و کار گفته می‌شود که در یک منطقه جغرافیایی و یک گرایش صنعتی متمرکز شده و با همکاری و تکمیل فعالیت‌های یکدیگر، ‌به تولید و عرضه تعدادی کالا و خدمات می‌پردازند و از چالش‌ها و فرصت‌های مشترک برخوردارند.

عموماً‌ خوشه‌ها تعداد زیادی واحدهای اقتصادی خرد، کوچک و متوسط را دربرمی‌گیرند که از نظر جغرافیایی،‌ این واحدها می‌توانند در سطح روستا، شهر، شهرستان و استان پراکنده‌اند.

بدین ترتیب، مشخصه‌ خوشه‌های صنعتی؛ تمرکز جغرافیایی، همکاری در تکمیل فعالیت‌های یکدیگر، ‌تولیدات و خدمات مشترک و همین‌طور چالش‌ها و فرصت‌های مشترک است.

به دیگر سخن خوشه‌های صنعتی مجموعه‌ای از بنگاهای تجاری و غیر تجاری متمرکز در یک مکان جغرافیایی در یک منطقه اقتصادی را شامل می‌شود که برای تولید یک یا چند محصول نهایی مشابه و مرتبط برای کسب صرفه‌های اقتصادی بیرونی با یکدیگر ارتباطات عمودی و افقی برقرار کرده و ضمن رقابت با یکدیگر در بسیاری از موارد همکاری جمعی و اقدامات مشترک دارند به طوری که ارتباط درونی این بنگاه‌ها کاهش‌دهنده هزینه‌ها و تسهیل‌کننده دسترسی به نهادها، بازارهای فروش و تأمین نیازهای مشترک مشتری خواهد بود.

بنابراین چنانکه در مقدمه عنوان شد در سال‌های اخیر به کوچک‌سازی امر اقتصادی توجه فزاینده‌ای شده و روند توسعه بنگاه‌های کوچک و متوسط به طور چشمگیری افزایش یافته است زیرا این بنگاه‌ها دارای مزایای زیادی نسبت به صنایع بزرگ هستند که از آن جمله می‌توان از ارزش افزوده،‌ نوآوری، فرصت‌های شغلی و اشتغال‌آفرینی و انعطاف‌پذیری بیشتر نسبت به صنایع بزرگ نام برد؛ بنابراین، توجه به این بخش از اقتصاد ملی ضروری است و می‌بایست ملزومات این زنجیره ارزش را در مناطقی همچون ازندریان برای فعالان این عرصه با برنامه‌ریزی و در کوتاه‌ترین زمان ممکن فراهم کرد. بر این اساس ضمن تقدیر از تلاش‌های صورت‌گرفته در راستای پا گرفتن این صنعت کوچک‌مقیاس انتظار می‌رود مسئولان استانی و شهرستانی در حوزه تکمیل چرخه ملزومات همچون مراکز پارچه‌بافی و پارچه‌فروشی و نیز بازاریابی ورود کرده تا ارزش افزوده نهایی به دست جامعه هدف که همان تولیدکنندگان هستند به‌صورت واقعی برسد.