28 مهرماه سال جاری بود که استاندار همدان در کارگروه آلودگی هوا گفت: با توجه به نقش خودروهای فرسوده در بروز آلایندگی هوا باید نسبت به نوسازی ناوگان فرسوده اقدامات لازم صورت گیرد.
علیرضا قاسمی‌فرزاد اظهار کرد: سهم همدان از اختصاص اتوبوس‌های جدید در سفر معاون وزیر کشور به همدان از 20 دستگاه به 50 دستگاه افزایش یافت.
وی درباره خرید تجهیزات مورد نیاز برای راه‌اندازی ایستگاه‌های پایش کیفی هوا نیز خاطرنشان کرد: در صورت افزایش آلودگی و پیش از رسیدن به شرایط اضطرار باید به‌موقع کارگروه شرایط اضطراری آلودگی هوا تشکیل جلسه داده و درباره موضوعات مهم و تکالیف محوله تصمیم‌گیری و نتیجه جلسه را از طریق رسانه‌ها اطلاع‌رسانی کند.
وی ادامه داد: تصمیم‌گیری در زمینه تعطیلی مدارس در استان صورت می‌گیرد و درباره تعطیلی ادارات، دستگاه‌ها و بانک‌ها نیز از معاون اول رئیس جمهوری درخواست شده که این موضوع به استانداران تفویض شود.
استاندار همدان گفت: مکاتباتی با وزیر نفت و دیگر نهادهای مسئول به‌منظور بهبود گازرسانی به نیروگاه یک هزار مگاواتی شهید مفتح در فصل سرد سال صورت گرفته تا کمتر از سوخت مازوت استفاده کند.
حال با این تفاسیر از آنجا که طی سال‌های اخیر آلودگی هوا به معضلات حاد محیط زیستی همدان اضافه شده برآن شدیم تا گفت‌وگویی را با رئیس مرکز ملی اقلیم سازمان هواشناسی ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:
احد وظیفه با بیان اینکه بخشی از آلودگی‌ محیط مربوط به گرد و خاک بوده که محرک آن وزش باد است، گفت: وقتی باد شدت می‌گیرد گرد و خاک را از کشورهای مجاور به سمت ایران حرکت می‌دهد.
وی با بیان اینکه منابع داخلی یکی دیگر از عوامل آلودگی هوا به‌شمار می‌رود افزود: بخش عمده‌ای از آلودگی هوا در کشور ما که غالباً در فصل سرد (پایداری هوا در سطوح زیرین جو بالاست) خود را نشان می‌دهد ناشی از آلاینده‌هایی همچون فعالیت کارخانجات، سوخت منازل و اتومبیل‌ها است.
وی با تأکید بر اینکه مجتمع‌های تولید برق که در سوخت خود از مازوت و سوخت‌های سنگین استفاده می‌کنند نیز در کنار حمل و فعالیت، سوخت منازل، کارخانجات در تولید آلودگی هوا در شهرها مؤثراند، تشریح کرد: حتی سوخت طبیعی همچون گاز نیز در حال حاضر بخشی از آلودگی شهرها را به خود اختصاص داده است.
این کارشناس هواشناسی با تأکید بر اینکه در شهرها تعداد مصرف‌کنندگان و نوع سوختی که مورد استفاده قرار می‌گیرد یک عامل تعیین‌کننده در آلودگی هوا است ابراز کرد: این مهم باعث می‌شود حجم آلاینده‌ها در لایه‌های زیرین جو به خصوص در شرایط پایدار (هوای سرد) تغلیظ شده و آلودگی‌های شدید را ایجاد کند.
وظیفه با بیان اینکه راهکارهای پیش رو برای حل این معضل به‌دلیل آنکه شاهد یک راهکار منفرد در این بخش نیستیم از پیچیدگی زیادی برخوردار است، افزود: مجموعه‌ای از اقدامات باید دست به دست هم دهند تا بتوانند معضل آلودگی هوا درکلان‌شهرها را کاهش داده و یا رفع کنند.
وی با بیان اینکه یقیناً ما در شهرهای اروپایی نیز شاهد چنین بحران‌ها در سال‌های گذشته بوده‌ایم اما آن‌ها به طریق مختلف چنانکه گفته شد با مجموعه‌ای از اقدام‌ها توانستند سطح مخاطره این معضل را کاهش دهند، تصریح کرد: مهم‌ترین اقدام بهینه‌سازی لوازم مصرف‌کننده سوخت همچون خودروها و کارخانجات از طریق کاهش مصرف سوخت و نیز استفاده از فیلترها و تصفیه‌کننده‌ها است.
رئیس مرکز ملی اقلیم سازمان هواشناسی با تأکید بر اینکه تغییر نوع سوخت نیز می‌تواند در کاهش آلایندگی هوا مؤثر واقع شود، افزود: ارتقای سامانه‌های تولید برق نیز از دیگر راهکارهای پیش رو برای کاهش آلودگی هوا در سطح شهر‌ها است.
وظیفه با بیان اینکه در حال حاضر در کلان‌شهرهای توسعه‌یافته دنیا، تعداد ماشین‌های برقی به کار گرفته شده افزایش یافته و سیستم حمل‌و‌نقل با کیفیت بالا به کار گرفته می‌شود، تشریح کرد: آنچه مسلم است اینکه در این شهرها از فناوری برای بهبود شرایط آب و هوایی استفاده می‌شود.
وی با بیان اینکه در دنیای امروز مصرف انرژی به سمت بهره‌مندی از انرژی‌های پاک در حرکت است افزود: استفاده از انرژی خورشیدی و باد راهکاری است که برای کاهش استفاده سوخت‌های فسیلی در دنیا به کار گرفته می‌شود.
رئیس مرکز ملی اقلیم سازمان هواشناسی با بیان اینکه مهم‌ترین عامل آلودگی هوا در کشور ما مصرف سوخت‌های سنگین فسیلی است، ابراز کرد: خوشبختانه در بسیاری از کشورها از طریق فناوری مصرف سوخت‌های فسیلی بسیار کاهش یافته است.
وظیفه با بیان اینکه متأسفانه مصرف سوخت‌های فسیلی به چند دلیل در ایران به‌شدت بالاست اذعان کرد: به عبارت دیگر شدت انرژی در کشور ما بالاست و در نتیجه آلودگی هوا نیز به تبع آن افزایش می‌یابد.
وی با بیان اینکه در کنار فناوری یک سری راهکارهای مدیریتی نیز در این خصوص می‌تواند راهگشا باشد تشریح کرد: به عنوان مثال فراوانی حمل و نقل عمومی و تسهیل دسترسی به آن‌ها در شهرها که خود شامل توسعه شبکه و نیز ناوگان می‌شود و نیز بهینه‌سازی بستر حمل و نقل شهری همچون اتوبوس‌ها که از تمیزی و کیفیت گرفته تا تعداد را شامل می‌شود، ازجمله این راهکارها هستند تا رغبت بیشتری برای استفاده از حمل‌و‌نقل عمومی در بین مردم ایجاد شود و در پی آن شاهد کاهش تردد خودروهای شخصی در سطح معابر باشیم.
این کارشناس هواشناسی با بیان اینکه تصمیم بر شناور شدن ساعات حضور در ادارات بین هفت و تا 9 صبح در تهران یکی از راهکارهای مدیریتی بود که توانست بخش اعظمی از ترافیک صبح تهران را با توجه به شروع سال تحصیلی مدیریت کرده و در پی آن منجر به کاهش بار آلودگی هوا طی روزهای اخیر شود، ابراز کرد: مسئله بعدی اینکه در کشورهای توسعه‌یافته در خصوص استفاده از ماشین‌آلات با سوخت فسیلی به‌ویژه گازوئیل کیفیت سوخت از اهمیت بالایی برخوردار است.
وظیفه افزود: یکی از آلاینده‌های جوی در شهرهای ما به‌ویژه شب‌هنگام همین ساکس‌ها (ترکیبات گوگرد) هستند که عمدتاً از سوخت‌های سنگین همچون گازوئیل آزاد شده و به‌صورت مواد ذره‌ای با رطوبت ترکیب و در نهایت به‌صورت ذرات میکرونی وارد ریه‌های ما می‌شوند.
وی با اشاره به اینکه متأسفانه میزان گوگرد گازوئیل تولیدی در ایران بالاست به‌گونه‌ای که بیشتر خودروهای سنگین‌ هستند که به هنگام تردد در جاده و معابر دود می‌کنند افزود: موضوع بعدی به مقدار مصرف سوخت در خودروها بازمی‌گردد به نحوی که بهترین خودروی ساخته‌شده توسط کارخانجات خودروسازی در ایران به ازای هر 100 کیلومتر پیمایش‌های شهری بین 6 تا 10 لیتر سوخت مصرف می‌کنند در حالی که در سطح دنیا این رقم به سه تا نهایت پنج لیتر تقلیل یافته است.
این کارشناس هواشناسی با بیان اینکه یکی اصلی‌ترین دلایل مصرف سوخت فسیلی در ایران، ارزان‌قیمت بودن آن است که البته در شرایط اقتصاد فعلی حاکم بر کشور افزایش قیمت آن باید همراه با ملاحظاتی همچون افزایش درآمد شهروندان و رعایت مباحث اجتماعی باشد، تصریح کرد: در دنیای امروز قیمت سوخت متغیر است پس برای کنترل مباحث مرتبط با افزایش مصرف آن همواره از حربه افزایش قیمت در این کشورها استفاده می‌شود اما در کشور ما هنوز قیمت یک آب معدنی بیشتر از یک لیتر سوخت است.
وظیفه با تأکید بر اینکه همواره ارزان بودن یک خدمت منجر به افزایش تقاضای آن می‌شود اظهار کرد: درکنار این مهم نقص در حمل‌و‌نقل عمومی و زیرساخت‌های آن نیز از دیگر موضوعاتی است که باید مورد توجه قرار گیرد.
وی با تأکید بر اینکه آمارهای کشور، حاکی از رشد مصرف بنزین در بخش حمل‌و‌نقل کشور بوده و در سال‌های اخیر بنزین مصرفی به‌طور قابل ملاحظه‌ای بیش از ظرفیت، پالایش داخلی شده است گفت: افزایش جمعیت شهری، اقبال عمومی استفاده از خودروهای شخصی و عرضه بنزین به قیمت نازل از عوامل تعیین‌کننده این پدیده هستند.
این کارشناس هواشناسی با بیان اینکه گرچه تغییر قیمت بنزین حواشی اجتماعی زیادی را در دولت قبل ایجاد کرد اما همزمان با این افزایش شاهد آن بودیم که مصرف بنزین در کشور از 90 میلیون لیتر در کشور به 70 میلیون لیتر رسید اما در حال حاضر متأسفانه مصرف روزانه بنزین در کشور به چیزی بیش از 100 میلیون لیتر رسیده در حالی که حتی در فصل سفر نیز قرار نداریم بنابراین می‌توان گفت متغییر بودن قیمت سوخت همچون دیگر کشورها در میزان مصرف تأثیر بسزایی دارد.
وظیفه افزود: افزایش مصرف سوخت‌های فسیلی علاوه بر تحمیل هزینه‌های فزاینده به اقتصاد کشور، با ایجاد آلودگی بیش از حد هوا در مناطق شهری لطمات جبران‌ناپذیری نیز بر سلامت شهروندان وارد می‌کنند بازهم تأکید می‌کنم باید امکان استفاده از فناوری‌های پیشرفته‌تر در حمل و نقل شهری و اصول مدیریتی مورد توجه قرار گیرد زیرا هم به منابع آلاینده و هم راهکار پیش روی آن، آگاه هستیم.
وی با بیان اینکه توسعه حمل و نقل عمومی، استانداردسازی سوخت (گازوئیل استاندارد نیست) و اطلاع‌رسانی همگانی ازجمله محورهای اصلی کاهش آلودگی هوا به‌شمار می‌روند که تمامی شهروندان موظف به اجرای آن هستند.
مع‌الوصف با توجه به آنچه گفته شد بخش حمل‌ونقل چه به صورت مستقیم در اثر استفاده از سوخت‌های فسیلی و چه به صورت غیرمستقیم از طریق تولید انرژی‌های دیگر، تولیدکننده انواع آلایندگی‌ها در هوا است و می‌توان گفت حمل‌ونقل از علل اصلی آلودگی هوا به‌شمار می‌رود، از این رو شناخت و طراحی ساختار فضایی که قابلیت تطابق با شرایط موجود و آتی را داشته و پایدار باشد، امروزه یکی از ضرورت‌های حیاتی در حیطه برنامه‌ریزی شهری است حال آنکه در شهری همچون همدان با توجه به شرایط اسفبار حمل‌و‌نقل عمومی به‌ویژه در بخش اتوبوس، کهنگی و فرسودگی و کمبود آن با توجه به سرانه جمعیتی در این شهر بغرنج‌تر است.

طاهره ترابی مهوش