سپهرغرب، گروه شهر - طاهره ترابی‌مهوش: یک کارشناس مسائل شهری با بیان اینکه شهرداری مکلف به تعریف قاعده و قانون برای شهر است و این قاعده الزاماتی است که شهروندان باید آن را رعایت کنند اما چرا رعایت نمی‌شود برای آن می‌توان هزار و یک دلیل آورد گفت: در خصوص وظیفه مردم در این بین، به حدیت فقهی (النّاسُ عَلی دینِ مُلُوکِهِمْ) اشاره می‌کنم؛ زیرا این حدیث به هر حال بیانگر یک واقعیت اجتماعی است و آن اینکه اقشار پایین‌دست جامعه معمولاً به‌دلیل ناآشنایی، تأثیرپذیری بیشتری نسبت به عالمان و نخبگان دارند و آن هم می‌تواند به جهت ابزارهایی باشد که در اختیار مدیران قرار دارد.
اگر به ویژگی‌های شهروند مسئولیت‌پذیر بپردازیم با جملاتی آشنا همچون فردی که با قوانین و مقررات شهری کاملاً آشناست، حقوق دیگران را محترم می‌شمارد به بزرگ‌ترها و سالخوردگان احترام می‌گذارد، در کار دیگران تجسس و عیب‌جویی نمی‌کند، بهداشت فردی را رعایت می‌کند، سیگار را تهدیدی برای سلامتی خود و دیگران می‌داند، نسبت به نظافت محیط شهری خود حساس است، در مصرف انرژی صرفه‌جویی می‌کند، از فرهنگ آپارتمان‌نشینی برخوردار است و با مشکلات آن کنار می‌آید، از فضای سبز، پارک‌ها و دیگر امکانات شهری همانند اموال خود مراقبت می‌کند، از نوشتن یادگاری در اماکن عمومی پرهیز می‌کند، به وسیله نقلیه عمومی آسیب نمی‌رساند، برمی‌خوریم اما اگر امروز در شهر قدمی بزنید شاید به‌ندرت افرادی را پیدا کنید که همه افعال بیان‌شده را حتی در سطح پایین رعایت کرده و خود را نسبت به شهر یعنی محل زیست خود مسئول بداند این در حالی است که توسعه شهر وقتی معنا پیدا می‌کند که شهروندان هم به حقوق و هم به تکالیف شهروندی خود جامه عمل بپوشانند.
بر این اساس با توجه به اهمیت موضوع برآن شدیم تا در این باره گفت‌وگویی را با کارشناس ارشد مدیریت شهری ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:
محمدعلی پورنیا گفت: در خصوص تکالیف شهروندان در قبال شهر چند نکته حائز اهمیت است؛ نخست اینکه در کشور ما شهر و شهرداری باید طبق یک قاعده مدیریت شوند.
وی ادامه داد: این مدیریت قاعده‌مند جنبه‌های مختلف شهر از فرهنگ گرفته تا فضای کالبدی ازجمله زیباسازی، ساخت و سازی و غیره را شامل می‌شود.
این کارشناس ارشد مدیریت شهری افزود: طبق این قاعده و قانون مدیریتی، هیچ‌گاه شهرداری به شما اجازه نخواهد داد که به دلخواه خانه خود را تخریب کرده و به جای آن ساختمانی 6 طبقه بسازید بلکه شهرداری تعداد طبقات مجاز ساخت و ساز شما را مشخص می‌کند.
پورنیا با تأکید بر اینکه شهرداری طبق قانون حتی برای رعایت اصول و قاعده می‌تواند از قوه قهریه استفاده کند، تشریح کرد: البته مشکل این است که برخی مواقع رابطه‌ها و ضابطه‌ها جای قاعده را می‌گیرند مثل ساختمان علاءالدین در تهران که طبق قاعده با تخلف در ساخت و ساز در آن برخورد و حتی بخش‌‌هایی از آن نیز تخریب شد اما بنا به تأثیر رابطه بار دیگر این تخلفات انجام و ساخت ساز غیر مجاز صورت گرفت.
وی با بیان اینکه شهرداری مکلف به تعریف قاعده و قانون برای شهر است ابراز کرد: این قاعده الزاماتی است که باید از سوی شهروندان رعایت شود اما اینکه چرا رعایت نمی‌شود می‌توان هزار و یک دلیل آورد.
این کارشناس مسائل شهری افزود: اینکه شهرها می‌بایست از جنبه‌های مختلف از معابر تا جدول‌بندی‌ها، رنگ‌بندی‌ها، فضای سبز و حتی نماهای ساختمان‌ها زیبا باشند یک قانون است و شهرداری‌ها می‌بایست با این قاعده و ابزار به شهر کمک کند.
پورنیا با اشاره به اینکه همه این ضوابط وجود دارد اما همانطور که پیشتر عنوان شد برای اجرایی نشدن آن هزار و یک دلیل می‌توان بشمرد که ازجمله آن می‌توان به عدم خواست مدیران شهرداری‌ها اشاره کرد، گفت: دلایلی همچون نابلدی، نبود بودجه، عدم درک مدیران از این اصول و غیره نیز مطرح است.
وی در پاسخ به این سوال که در این بین وظیفه مردم چیست؟ گفت: به یک حدیت فقهی یعنی (النّاسُ عَلی دینِ مُلُوکِهِمْ) اشاره می‌کنم زیرا این حدیث به هر حال بیانگر یک واقعیت اجتماعی است و آن اینکه معمولاً اقشار پایین‌دست جامعه به‌دلیل ناآشنایی تأثیرپذیری بیشتری نسبت به عالمان و نخبگان دارند و آن هم می‌تواند به جهت ابزارهایی باشد که در اختیار مدیران قرار دارد.
این استاد مدیریت شهری با اشاره به اینکه وقتی مدیران به اصول و قواعد شهری عمل نمی‌کنند من نوعی به‌عنوان شهروند نیز این قواعد را رعایت نمی‌کنم افزود: این نوع برخورد خود یک قاعده است مثلاً وقتی در شهرهایی همچون تهران، اراک و کرج با حجم بالایی از آلودگی مواجهیم و دستگاه‌ها و ارگان‌هایی همچون راهنمایی و رانندگی و شهرداری اعلام می‌کنند که طرح زوج و فرد از درب منازل اجرایی شود و مدارس و ادارت تعطیل هستند اما در مقابل وقتی من شهروند می‌بیینم شهردار تهران تنها به‌صورت نمایشی و نمادین یک روز با دوچرخه در محل کار خود حاضر می‌شود و فردا بازهم با خودروی شخصی رفت و آمد می‌کند؛ قاعدتاً من هم ترغیب به استفاده از حمل‌و‌نقل پاک نخواهم شد البته شاید بر من خرده بگیرید که در همه کشورها شاهد این‌گونه افعال از سوی مدیران شهری هستیم اما باید بگویم نقش فرهنگ‌سازی در کشور ما مورد غفلت واقع شده است.
پورنیا با بیان اینکه این فرهنگ‌سازی از عملکرد مدیران و ایجاد یک درک و شعور درست در ساختار ذهنی مردم، با ابزارهای تبلیغاتی و رسانه‌های عمومی که در اختیار دارند اتفاق می‌افتد تصریح کرد: در واقع مدیران می‌توانند از طریق ابزارهای مختلف به‌صورت جزءبه‌جز، هر آنچه را خود می‌پسندند و به نفع شهر است، به‌عنوان باوری صحیح به مردم تحویل دهند، مردم هم عموماً نگاهشان به آن‌ها است و رفتار و کردار خویش را بر اساس همان باورها تنظیم می‌کنند.
وی با تأکید بر اینکه مهم‌ترین مشکل ما به برهه‌ای بودن مدیران بازمی‌گردد، تشریح کرد: در نظر بگیرید در حال حاضر به فاصله هر یک‌متر بنرهایی از سوی مدیریت شهری در معابر نصب شده که روی آن نوشته شده من شهردار هستم و پیشنهادم برای آلودگی هوا این... است در حالی که اگر واقعاً مدیران به‌دنبال جلب مشارکت مردم و همراهی آن‌ها با این مسئله بودند از ماه‌ها قبل این موضوع را در راستای فرهنگ‌سازی در دستور کار خود قرار می‌دادند.
این کارشناس ارشد مدیریت شهری ادامه داد: تأسف‌بارتر اینکه یقیناً طبق تجربه موجود با بهبود کاهش آلودگی در پی بارش و تغییرات جوی بازهم پرونده این مسئله شهری تا سال آینده و بروز مشکل بسته می‌شود این در حالی است که فرهنگ‌سازی یک‌شبه اتفاق نمی‌افتد.
پورنیا نمونه بارز فرهنگ‌سازی درست را در عملکرد راهور در خصوص استفاده از کمربند ایمنی قلمداد کرد و گفت: این موضوع به گونه‌‌ای طی چندین سال به‌صورت درست و حساب‌شده و حتی گاهی با قوه قهریه و جریمه کردن در ذهن مردم جای گرفته که امروز بستن کمربند ایمنی به یک امر عادی در بین رانندگان و سرنشینان بدل شده به طوری که رانندگان حتی وقتی در خودور خود تنها هم هستند در بدو امر نسبت به بستن کمربند اقدام می‌کنند این در حالی است که مردم تا 10 سال پیش اعتقادی به این موضوع نداشتند.
وی در پایان اذعان کرد: بنابراین در موضوعات شهری نیز می‌بایست برای مسئولیت‌پذیر کردن شهروندان نسبت به تکالیف شهروندی از طریق فرهنگ‌سازی ورود کرد تا نتیجه مطلوب حاصل شود.
مع‌الوصف با توجه به آنچه گفته شد به‌زعم این کارشناس مسائل شهری، انجام تکالیف شهروندی در بدو امر نشأت‌گرفته از عملکرد مدیران شهری و در نهایت از فرهنگ‌سازی است. برای این گونه مسائل از سوی آن‌ها اقداماتی انجام شده که متأسفانه در شهری همچون همدان در هر دو بخش هم ما شاهد نواقص فاحش هستیم زیرا شهرداری ما هم در پایبند بودن به اصول و قواعد شهری نرمش دارد که نمونه بیشماری از آن‌ها را می‌توان برشمرد، از تخلفات شهرسازی در برج‌ها گرفته تا عدم تأمین زیرساخت برای حمل و نقل عمومی مناسب و بروز و ظهور نماهای رومی بیشمار در سطح شهر و هم در فرهنگ‌سازی حرفی برای گفتن ندارد چراکه هنوز مدیران مرتبط با حوزه فرهنگ در شهرداری همدان کار فرهنگی را زدن بنر و پارچه‌های رنگی در سطح معابر در ایام مختلف بنا به مناسبت‌ها قلمداد می‌کنند نه فعالیت‌هایی که بر ذهن و ساختار ذهنی شهروندان تأثیرگذار باشد.
شناسه خبر 65599
