از نگاه کارشناسان، سیر یکی از محصولات مهم و باارزش همدان به‌شمار می‌رود و این استان ظرفیت صادرات سیر و بهره‌مندی ارزی از صادرات آن را دارا است؛ اما این‌روزها جای خالی صنایع تبدیلی سیر برای تولید محصولاتی ازجمله عصاره، چیپس، خلال، پودر، موارد دارویی، ترشی و غیره، بیشتر احساس می‌شود تا در کنار ایجاد بازار فروش مناسب، ارزش‌افزوده بیشتری نصیب کشاورزان شود. با فرآوری سیر هم ایجاد اشتغال مناسبی در این بخش صورت می‌گیرد و هم درآمد مناسبی نصیب کشاورزان می‌شود و از هدررفت آن هم جلوگیری خواهد شد.

حال آنکه با ثبت جهانی این محصول به‌نام همدان، ضرورت ایجاد صنایع تبدیلی و فرآوری در استان، انکارناپذیر است؛ بر این اساس با توجه به اهمیت موضوع بر آن شدیم تا در این خصوص گفت‌‌وگویی را با حسن محمدی، معاون صنایع تبدیلی و غذایی سازمان جهاد کشاورزی استان همدان ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:

   تنها 3 واحد تخصصی فرآوری سیر در همدان داریم

معاون صنایع تبدیلی و غذایی سازمان جهاد کشاورزی استان همدان با بیان اینکه امکان فرآوری سیر در بخش‌هایی همچون تولید پودر سیر، سیر خشک‌شده، سیر اسلایس‌شده، سیر منجمد، سیر ترشی، سیر حبه‌شده، سیر سیاه، سردخانه سیر، سورت و بسته‌‎بندی سیر، آلیسین، روغن سیر، قر سیر، محصولات بهداشتی، آرایشی، دارویی و غیره وجود دارد، گفت: درحال حاضر در استان تنها سه واحد تخصصی با پروانه بهره‌برداری با موضوع فرآوری سیر داریم که در بحث تولید سیر سیاه و پودر سیر فعال هستند؛ مجموع ظرفیت آن‌ها چیزی بالغ‌بر سه هزار تُن است که البته بخشی از این واحدها پایین‌تر از ظرفیت اسمی فعالیت دارند.

حسن محمدی افزود: علاوه‌بر آنچه گفته شد، 83 واحد شوری و ترشی نیز داریم که بعضاً در این واحدها با سرمایه‌گذاری بالغ‌بر 200 تا 300 میلیارد تومانی، اقدام به فرآوری سیر با حجم تقریبی 6 هزار تُن در سال می‌شود.

   دو سردخانه مخصوص نگهداری سیر درحال احداث

وی با بیان اینکه البته دو واحد تخصصی فرآوری سیر نیز در شهرک‌های صنعتی صنایع غذایی بهار و بهاران با ظرفیت سه هزار و 650 تُن درحال احداث است، خاطرنشان کرد: خوشبختانه یک سردخانه پنج هزار تُنی نیز در بحث نگهداری سیر به‌تازگی در مریانج به بهره‌برداری رسیده است.

محمدی با بیان اینکه دو سردخانه دیگر نیز درحال احداث است، اظهار کرد: در کل کشور تنها 65 واحد تخصصی فرآوری سیر با ظرفیت 41 هزار و 510 تُن وجود دارد؛ این درحالی است که طبق آمار وزارت جهاد کشاورزی در سال زارعی 1400 -1401 سیر تولیدی در کشوری چیزی بالغ‌بر 120 هزار تُن است که از این میزان چیزی بالغ‌بر 46 هزار و 700 تُن در استان همدان تولید می‌شود.

وی خاطرنشان کرد: در تولید سیر استان همدان مقام نخست را در کشور از آنِ خود کرده است.

محمدی با بیان اینکه در بحث فراهم کردن زیرساخت‌های فرآوری، بسته‌بندی و صادرات سیر چندسالی است که با مشارکت و همراهی مدیریت ارشد استان و نیز شرکت شهرک‌های صنعتی به دنبال ایجاد شهرک تخصصی سیر هستیم، تشریح کرد: در این شهرک پیش‌بینی شده چیزی بالغ‌بر 70 تا 75 واحد فرآوری، بسته‌بندی (ایجاد واحدهای تولیدکننده بسته‌های شکیل برای بسته‌بندی سیر) و صادرات ایجاد شود.

وی با تأکید بر اینکه چندبار از سوی شرکت شهرک‌ها مکان‌یابی انجام شد اما متأسفانه موفقیت‌آمیز نبود و حتی اخیراً زمینی 100 هکتاری در منطقه انصارالامام مشخص شد اما بنا به نزدیکی به مناطق مسکونی و نیز کیفیت بالای خاک (درجه یک) به‌لحاظ مباحث زیست‌محیطی مورد موافقت قرار نگرفت، تصریح کرد: درحال حاضر شرکت شهرک‌ها در جاده ملایر و تهران به دنبال مکان‌یابی جدید است.

معاون صنایع تبدیلی و غذایی سازمان جهاد کشاورزی استان همدان با بیان اینکه با راه‌اندازی شهرک سیر نه‌تنها مشکل فرآوری سیر در استان بلکه مشکل کل کشور در این خصوص حل خواهد شود، اظهار کرد: علاوه‌بر دنبال کردن کار این شهرک، درحال حاضر به دنبال جذب سرمایه‌گذار در بحث فرآوری و سردخانه سیر در حوزه نگهداری هستیم.

وی ادامه داد: متأسفانه در نبود زیرساخت تا پیش از دایر شدن سردخانه فعلی در همدان، این محصول جهت نگهداری به کرج ارسال می‌شد؛ حال آنکه این مهم هزینه حمل‌ونقل زیادی بر کشاورز تحمیل می‌کرد.

   حمایت از سرمایه‌گذاران احداث سردخانه سیر، اولویت استان

محمدی با تأکید بر اینکه جذب سرمایه‌گذار جهت احداث سردخانه جزء اولویت‌ها است تا از خارج شدن سیر از استان جلوگیری شود، تشریح کرد: در فاز بعدی افزایش تعداد واحدهای فرآوری در دستور کار است تا بتوانیم همگام با ثبت جهانی سیر، در بحث فرآوری، بسته‌بندی و صادرات این محصولی نیز به جایگاه درخور استان، دست پیدا کنیم.

معاون صنایع تبدیلی و غذایی سازمان جهاد کشاورزی استان همدان با بیان اینکه به اعتراف بسیاری از کارشناسان سیر همدان به‌لحاظ دار بودن ماده مؤثر آلیسین یکی از بهترین سیرهای تولیدشده در جهان به‌لحاظ کیفی است، ابراز کرد: درواقع در جای‌جای کشور و جهان سیر تولید می‌شود، اما ازلحاظ کیفی به‌دلیل شرایط اقلیمی منحصربه‌فرد (مناطق کوهپایه‌ای)، کشت این محصول در همدان تفاوت دارد.

محمدی با تأکید بر اینکه درحال حاضر سیر همدان یک برند شناخته‌شده در سطح بین‌الملل است، اذعان کرد: این سیر در کل کشورهای عربی و اروپایی و کشورهایی همچون روسیه، خواهان بسیار دارد.

   تنوع‌بخشی به محصولات فرآوری‌شده، برنامه ما است

وی با تأکید بر اینکه اگر بتوانیم این محصول را از طریق فرآوری تنوع‌بخشی کنیم یقیناً ارزش‌افزوده بالایی را به دنبال خواهد داشت، تشریح کرد: با تنوع‌بخشی در فرآوری می‌توان نیاز کل بازار هدف را تأمین کرد.

   اعطای 80 درصد سرمایه در قالب تسهیلات یارانه‌دار به سرمایه‌گذاران

معاون صنایع تبدیلی و غذایی سازمان جهاد کشاورزی استان همدان با بیان اینکه در سازمان جهاد کشاورزی احداث واحدهای فرآوری جزء اولویت‌ها است، تشریح کرد: بر این اساس به محض اینکه تسهیلات بانکی ابلاغ می‌شود، واحدهای فرآوری سیر در اولویت قرار می‌گیرند؛ بنابراین به محض تقاضای سرمایه‌گذار، 80 درصد سرمایه مورد نیاز برای راه‌اندازی واحد از طریق اعطای تسهیلات یارانه‌دار، پرداخت می‌شود.

محمدی با تأکید بر اینکه برای سرمایه‌گذارانی که در خارج محیط شهرک‌های صنایع غذایی متقاضی ایجاد واحدهای فرآوری هستند نیز با هماهنگی‌های انجام‌شده از طریق سازمان جهاد کشاورزی عوارض صفر می‌شود، اظهار کرد: این حمایت‌ها جهت رسیدن همدان به جایگاه واقعی خود است.

مع‌الوصف؛ با توجه به آنچه گفته شد، ثبت جهانی شدن سیر همدان افقی روشن را در کشاورزی همدان ایجاد کرده که می‌توان از این بستر بهره برد و تمامی استعدادهای بالقوه در عرصه فرآوری و صنایع مرتبط با این محصول را بالفعل کرد؛ زیرا طبق آمار منتشرشده از سوی کارشناسان جهاد کشاورزی و نیز مدیران مرتبط با این موضوع، متوسط برداشت سیر در هر هکتار از مزارع شهرستان همدان 16 تُن و در استان 12 تُن است و حتی در برخی مزارع 20 تا 21 تُن برداشت می‌شود. حال درنظر بگیرید که یک‌هزار و 300 هکتار در شهرستان همدان زیر کشت سیر قرار دارد و حدود 800 نفر به‌طور مستقیم و دو هزار و 100 نفر نیز غیر‌ مستقیم در تولید و فر‌آوری این محصول اشتغال دارند. بنابراین وجود کشاورزان توانمند و با تجربه، تولید و استفاده از ادوات مکانیزه سیر در استان همدان و همچنین استقبال از کشت مکانیزه و کیفیت بالای سیر از مزیت‌های استان در کشت این محصول است؛ اما مسئله این بوده که استان همدان با وجود آنکه در تولید سیر در کشور رتبه برتر دارد، اما در زمینه صنایع تبدیلی و فرآوری آن حرفی برای گفتن ندارد که این موضوع موجب شده است سیر باارزش همدان به‌صورت خام به فروش برسد و استان از ارزآوری و اشتغال خوبی که در این بخش می‌توانست داشته باشد، برخوردار نباشد.

بنابراین اگر استان موفق به ایجاد شهرک فرآوری سیر شود، طبق آخرین برآوردهای کارشناسی، می‌تواند حداقل یک‌هزار اشتغال مستقیم و سه هزار اشتغال غیر مستقیم را ایجاد کند که تحولی شگرف در اقتصاد همدان را نوید می‌دهد.