همدان در تولید محصول سیر و موسیر از دیرباز نه‌تنها در سطح ملی بلکه در سطح بین‌المللی جایگاه ممتاز و برجسته‌ای داشته و دارد و این محصول استان با توجه به استانداردهای جهانی از یک نشان خاص برخوردار است، جالبتر اینکه به گفته مسئولان در سال زارعی 1400، علاوه بر تولید هشت هزار و 300 تن سیر تر برای مصرف تازه‌خوری بیش از 42 هزار تن سیر خشک در چهار هزار هکتار سطح زیر کشت در استان تولید شده که استان همدان را با چهار هزار و 400 هکتار اراضی زیر کشت سیر به رتبه نخست تولید سیر خشک در کشور بدل کرده است.با این اوصاف انتظار می‌رود با توجه به جایگاه ویژه این محصول در سبد تولیدات کشاورزی استان همدان در حال حاضر شاهد وجود صنایع فرآوری بالا و زیر کشت روزافزون و در پی آن صادرات با کیفیت مطلوب باشیم.

با توجه به اهمیت موضوع برآن شدیم تا با حجت‌الله حیدریان‌محب؛ سیرکار با سابقه و مدیرعامل شرکت تعاونی کشاورزی سیرکاران و صیفی‌کاران همدان و دو تن از دهیاران روستاهای فعال در زمینه کشت این محصول گفت‌وگویی ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:

مدیرعامل شرکت تعاونی کشاورزی سیرکاران و صیفی‌کاران همدان با بیان اینکه سال گذشته اعضا حدود دو هزار هکتار ارا‌ضی استان را زیر کشت سیر بردند، گفت: بنده سالانه بین یک تا دو هکتار سیر می‌کارم اما طی یک سال و نیم گذشته بنا به آلودگی خاک و زمین، کاشت محصول برایم توجیهی نداشت بنابراین چون بیش از 50 درصد محصول به‌دلیل گرفتار شدن به قارچ نابود می‌شد از کاشت این محصول حزر کردم.

حجت‌الله حیدریان‌محب با تأکید بر اینکه متأسفانه کارشناسان ترویجی جهاد کشاورزی نیز نتوانستند این مشکل را حل کنند، گفت: این آلودگی ناشی از متفرقه بودن کودهای شیمیایی و انتقال آلودگی از زمین آلوده توسط تراکتورها است زیرا این تراکتورها پس از استفاده در این اراضی قرنطینه نشده و آموزش به کشاورزی نیز در این زمینه مناسب نیست.

وی با بیان اینکه به طور متوسط از هر هکتار زمین بالغ بر 15 تن سیر برداشت می‌شود ابراز کرد: مسئله این است که صنایع فرآوری خاصی در استان وجود ندارد و تنها بخشی از محصول در کارگاه کوچک‌مقیاس به‌صورت مقدماتی فرآوری، سورت و بسته‌بندی می‌شوند.

مدیرعامل شرکت تعاونی کشاورزی سیرکاران و صیفی‌کاران همدان با تأکید بر اینکه متأسفانه در نبود نظارت بر چگونگی فعالیت این کارگاه در مواردی شاهد آن هستیم که موضوع صادرات محصول دچار مشکل می‌شود ابراز کرد: در بیشتر این کارگاه‌ها چند نفر کارگر مسئول بسته‌بندی هستند و نظارتی بر کارشان وجود ندارد به طوری که اخیراً بار از استان به پاکستان ارسال شده و علیرغم پرداخت هزینه محصول درجه یک، محصول ارسالی کیفیت مطلوبی نداشته که این امر در حال حاضر مانع از خرید سیر استان و صادرات آن شده است.

حیدریان‌محب با اشاره به اینکه سیر همدان به لحاظ کیفی و خاصیت درمانی در سطح بین‌الملل از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است اذعان کرد: باید سردخانه‌هایی برای نگهداری وجود داشته باشد تا کشاورزان برای جلوگیری از خراب شدن محصولشان مجبور نشوند آن‌ها را بفروشند اما متأسفانه بیشتر سردخانه‌ها دومنظوره هستند و از کیفیت نظارتی که سردخانه‌های کرج و شیراز و حتی ملایر دارند، برخوردار نیستند به طوری که حتی در مواردی شاهد از بین رفتن چندتنی سیر کشاورزان در سردخانه‌های همدان بودیم.

وی با تأکید بر اینکه هزینه‌هایی همچون سورت‌بندی، حمل‌و‌نقل و نگهداری بار مضاعفی بر دوش سیرکاران همدانی تحمیل کرده ادامه داد: اکنون سیرهایمان را در سردخانه کرج نگهداری می‌کنیم و امیدواریم که شاهد ایجاد سردخانه‌های مناسب در همدان باشیم؛ همچنین باید برای فرآوری این محصول در استان فکری اساسی شود.

این سیرکار همدانی با تأکید بر اینکه متأسفانه سال جاری به‌دلیل نیاز مالی کشاورزان سرمایه‌داران سیر را سر زمین از کشاورز به مبلغ 6 تا هفت هزار تومان خریداری کردند گفت: اگر بخواهیم خودمان برای بذر همان سیر را بخریم از قراری کیلویی 50 هزار تومان باید پرداخت کنیم.

حیدریان‌محب اذعان کرد: ما حتی برای لزوم ایجاد صنایع فرآوری و سردخانه پنج هزارتنی بنا به ظرفیت استان با جهاد کشاورزی استان نامه‌نگاری کردیم اما تاکنون این پیگیری‌ها راه به جایی نبرده است.

وی در پاسخ به این سؤال که آیا این شرکت تعاونی خود بنا به نیاز، پیگیر سرمایه‌گذاری در عرصه ایجاد صنایع بسته‌بندی و فرآوری محصول نبوده ابراز کرد: این شرکت از سرمایه و منابع مالی لازم برخوردار نیست زیرا حداقل منابع لازم بالغ بر 10 میلیارد تومان است که تأمین مبلغ توسط کشاورز مهیا نیست.

این سیرکار همدانی با تأکید بر اینکه البته پیشنهادهایی در این زمینه از سوی جهاد کشاورزی ارائه می‌شود اما غلط است افزود: مثلاً عنوان می‌کنند تولید از شما فروش از طریق ما و هر وقت پول حاصل از فروش و صادرات را پرداخت کردند ما آن را به شما بازخواهیم گرداند.

حیدریان‌محب با بیان اینکه اگر شرکت تعاونی سرمایه خوبی داشته باشد در عرصه ایجاد شرکت صادراتی ورود کرده و محصول 50 کشاورز را حداقل خریداری و با اطمینان به سایر کشورها ارسال می‌کند افزود: مسئله این است که در عرصه اعطای تسهیلات نیز شاهد روند خوبی نیستیم به طوری که سود دریافتی حدود 23 درصد است و در بسیاری از موارد به‌دلیل اینکه معدل کارکرد بانک کشاورزی اندک است حتی از دریافت این تسهیلات نیز محروم می‌ماند.

وی با تأکید بر اینکه تا 20 روز پیش سیر صادراتی را به ازای هر کیلو 60 هزار تومان می‌خریدند ابراز کرد: با بروز مشکل صادراتی عنوان‌شده، بازار صادرات سیر استان راکد شده است.

مدیرعامل شرکت تعاونی کشاورزی سیرکاران و صیفی‌کاران همدان با بیان اینکه موضوع بعدی به هزینه بالای اجازه زمین جهت کشت بازمی‌گردد عنوان کرد: متأسفانه در حال حاضر برای هر هکتار زمین به مدت یک سال بالغ بر 220 میلیون تومان اجاره می‌گیرند اما سیر برداشتی از این مقدار زمین پاسخگوی حتی اجاره‌بهای زمین نیست.

حیدریان‌محب با بیان اینکه سیر همدان به کشورهایی همچون هند، پاکستان و افغانستان صادر می‌شود گفت: البته سال پیش به کشور روسیه نیز صادرات داشتیم اما بنا به شرایط ایجادشده در این کشور سال جاری صادرات به این کشور نداشتیم.

وی تأکید کرد: در حال حاضر سیرکاران 14 روستا و خود شهر همدان با جمیعتی بالغ بر دو هزار و 950 نفر عضو این شرکت تعاونی هستند.

در ادامه دهیار شورین نیز با بیان اینکه بالغ بر 90 درصد از اراضی کشاورزی این روستا زیر کشت سیر است عنوان کرد: روستای شورین مهد تولید سیر در استان است به طوری که در دنیا سیر ایران، در ایران سیر همدان و در همدان سیر شورین به لحاظ کیفیت غذایی و دارویی حرف نخست را می‌زند.

رضایی با تأکید بر اینکه عمده مشکل کشاورزان ما به عدم پرداخت حقابه از سد اکباتان بازمی‌گردد، گفت: در این زمینه سند رسمی وجود دارد که این روستا از ابتدای سال تا 55 روز از این سد، حقابه دارد اما به‌دلیل تنش آبی چند سال اخیر، همین مسئله باعث کاهش میزان کشت محصول شده است.

وی با بیان اینکه در حال حاضر 99 درصد از اهالی این روستا نسبت به کشت سیر اقدام می‌کنند، تشریح کرد: گرچه در دو سوله این روستا بسته‌بندی و سورت‌بندی انجام می‌شود اما در نبود سردخانه و صنایع فراوری صنعتی متأسفانه بخش عمده‌ای از سیر با کمترین قیمت از کشاورز به‌صورت خام از سوی مریانجی‌ها خریداری می‌شود این در حالی است که اگر خود اهالی بتوانند در عرصه صادرات ورود کنند یقیناً این حجم از ضرر را متحمل نمی‌شوند.

وی با تأکید بر اینکه عایدی سیرکار شورینی تنها زحمت است و سود واقعی به جیب دلال می‌رود عنوان کرد: کشاورزانی در روستا داریم که محصول خود را به 6 یا هفت هزار تومان و یا نهایتاً 12 هزار تومان فروخته‌اند این در حالی است که قیمت همین سیر در بازار به 50 هزار تومان در هر کیلو می‌رسد.

این کشاورز عنوان کرد: امسال بالاترین قیمت خریداری‌شده از سیرکار شورینی 35 هزار تومان به ازای هر کیلو بود، گفت: عمده فعالیت داشت و برداشت نیز به‌صورت مکانیزه انجام می‌شود.

رضایی با بیان اینکه سال جاری بنا به شرایط آبی میزان تولید به 800 تن رسید اما به طور میانگین حجم تولید ما به‌صورت سالانه بین هزار و 700 تن تا دو هزار تن است که برای نگهداری به سردخانه احتیاج داریم اما متأسفانه علیرغم نیاز هنوز این ظرفیت در روستا وجود ندارد، افزود: امیدواریم با تخصیص حقابه کشاورزی روستا بتوانیم به جایگاه قبلی خود در تولید سیر استان برسیم.

در ادامه دهیار روستای گراچقا نیز با بیان اینکه بیش از 50 درصد از اراضی این روستا زیر کشت سیر است، گفت: متأسفانه همه محصول برداشت‌شده به‌صورت خام فروخته می‌شود.

بیگلری با تأکید بر اینکه در حال حاضر بیشتر سیر تولیدی ما به‌صورت بذری در داخل گونی از کشاورز به‌صورت دلالی در مزارع خریداری می‌شود عنوان کرد: البته تا سال گذشته یک کارگاه بسته‌بندی فعال داشتیم که با وجود نوسان قیمت‌ها نتوانست در بازار رقابتی مانایی داشته باشد.

وی با اشاره به اینکه کشت سیر و سرمایه‌گذاری در این عرصه به‌سان قمار است زیرا قیمت یکسان ندارد به طوری که امروز کیلویی 10 هزار تومان است اما 24 ساعت بعد به قیمت 20 هزار تومان خریداری می‌شود، گفت: لازم است این قیمت‌گذاری از سوی جهاد کشاورزی استان به نحوی مدیریت شود.

دهیار روستای گراچقا با بیان اینکه سال جاری سیر به هنگام برداشت از قرار کیلویی 6 هزار تومان از کشاورز خریداری می‌شد در حالی که این مبلغ حتی پاسخگوی هزینه کارگری نیست ابراز کرد: امروز قیمت سیر به 35 هزار تومان رسیده است.