سپهرغرب، گروه اقتصادی - طاهره ترابی مهوش : سپهرغرب، گروه - طاهره ترابی مهوش : قرارگیری ایران در بین 10 کشور برتر معدنی دنیا این قابلیت را به وجود می‌آورد که معادن به‌عنوان تأمین‌کننده مواد اولیه موردنیاز بسیاری از صنایع کشور در امر خودکفایی صنعتی، ایجاد اشتغال مولد، افزایش تولید ناخالص ملی و درآمد سرانه مطرح باشد.
اما موضوع قابل‌تأمل آن است که طبق گزارش‌ها و مطالعات انجام گرفته، کشورهای صادرکننده مواد خام معدنی همچون ایران خود بزرگ‌ترین واردکننده همین مواد نیز هستند؛ درصورتی‌که خام‌ فروشی یک بازار موقت است و تلاش برای توسعه و به‌روز نمودن صنعت فرآوری و تولید محصول نهایی را متوقف می‌کند.
بررسی‌ها نشان می‌دهد که در حال حاضر ایران از نظر ذخایر مس، سرب، روی، آهن، اورانیوم، آلومینیوم، نمک، گچ، گوگرد و همچنین سنگ ‌های تزئینی در صدر فهرست برترین کشورهای دنیا قرار دارد اما وجود پاره‌ای از مسایل و اعمال تحریم‌ها مانع رشد این بخش‌شده و خام‌‌فروشی آن را افزایش داده است در چنین شرایطی توسعه و احداث واحدهای فرآوری عامل مهمی در جلوگیری از خام‌فروشی مواد معدنی و ایجاد ارزش افزوده در بخش معدن است که در صورت تحقق این موضوع نقش مهمی در رشد اقتصادی خواهد داشت حال آنکه به اعتقاد کارشناسان با فرآوری مواد معدنی ارزش‌افزوده و اشتغالزایی افزایش می‌یابد که تحقق این امر مستلزم تامین زیرساخت‌های مورد نیاز است براین اساس با توجه به اهمیت موضوع بر آن شدیم تا دراین باره گفتگویی را با محمدرضا باختری، مدیرعامل شرکت نارین‌سنگ باختر ترتیب دهیم که درادامه می‌خوانید:
مدیرعامل شرکت نارین سنگ باختر با بیان اینکه دانش‌آموخته مهندسی معدن است،گفت: چیزی حدود 30 سال در معادن مختلف کشور در زمینه استخراج، طراحی و نظارت فعالیت کردم.
محمدرضا باختری با تاکید براینکه از سال 1370 در کنار فعالیتم در سطح معادن کشور، در استان همدان نیز دست به استقرار شرکت استخراج و فرآوری ماده معدنی فلدسپات زدم و طی این سال‌ها در حوزه بازرگانی و نیز نظارت و طراحی معادن خارج از کشور نیز دستی بر آتش داشتم، ابراز کرد: آنچه مسلم است اینکه ما درمعدن از یک اصل تبعیت می‌کنم و آن اینکه مواد معدنی در صورتی که فرآوری شوند ارزش واقعی خود را پیدا می‌کنند.
وی با بیان اینکه فعالیت معدنی درحد استخراج و استحصال خام مواد، ارزش چندانی را به دنبال نخواهد داشت، ابراز کرد: براین اساس در همه جای دنیا درکنارمعادن و یا درفاصله نزدیک و یا در محدود معدنی آن یک واحد فرآوری و یا کارخانه پر عیارکنی ایجاد و بهره‌برداری می‌شود.
باختری با تاکید براینکه این واحدهای فرآوری مواد اولیه معدنی را برای مصرف در صنایع آماده می‌کند افزود: درواقع ارزش واقعی کانی‌های معدنی زمانی مشخص می‌شود که فرآوری لازم روی آن‌ها انجام شده باشد، خاطر نشان کرد: بنابراین فرآوری جزو الزامات حوزه معدنکاری است.
وی افزود: با این وجود درایران این مهم بنا به دلایل مختلف مورد غفلت واقع می‌شود.
مدیرعامل شرکت نارین‌سنگ باختر با بیان اینکه نخستین مانع پیش‌روی بحث سرمایه‌گذاری مورد نیاز و سنگین بودن حجم سرمایه‌گذاری در بعد فرآوری است، خاطر نشان کرد: موضوع و مانع بعدی مسئله و مشکلات محلی است که برای احداث و ایجاد کارخانجات فرآوری در کنار معادن مطرح می‌شود.
   علیرغم حمایت شفاهی، زمین در اختیارمان قرار نمی‌دهند
باختری با اشاره به اینکه موضوعات بعدی مسئله راه و در اختیار گذاشتن زمین مورد نیاز است، اذعان کرد: برای مثال درحال حاضر یکی از مشکلات اساسی ما برای بحث ایجاد واحد فرآوری دراستان همدان به این موضوع باز می‌گردد که زمین مورد نیاز را علیرغم اینکه سازمان‌ها به صورت شفاهی از ایجاد واحدهای فرآوری به عنوان یک الزام یاد می‌کنند در اختیارمان قرار نمی‌دهند.
این معدنکار با سابقه همدانی، ادامه داد: این مهم بدان دلیل است که عمده این اراضی یا درشهرک‌های صنعتی قرار داشته که از ضوابط و قوانین خاصی دربحث واگذاری پیروی می‌کنندو یا اینکه جزو اراضی ملی به حساب می‌آیند و با مشکلات قانونی بی‌شماری دراین بخش نیز مواجه هستیم.
   اصولا با اعطای برق به واحدهای فرآوری معدنی مخالفت می‌شود
وی با بیان اینکه حتی درصورت فراهم بودن زمین این واحد فرآوری نیازمند زیرساخت‌هایی همچون برق حداقلی یعنی یک تا دو مگاوات و یا در برخی موارد 3 یا 4 مگاواتی است،افزود: مسئله اینجاست که تامین این برق اصولا با مخالفت همراه است.
باختری با اشاره به اینکه برخی از این واحدهای فرآوری نیازبه آب دارند یعنی برای راه‌اندازی به سیستم‌تر نیاز دارند، خاطر نشان‌کرد: اما کمتر برخی مسئولان به فکر گره‌گشایی هستند.
مدیرعامل شرکت نارین‌سنگ باختر با بیان اینکه درواقع ما در بخش فرآوری سنگ‌های معدنی درکشور با مشکلات عدیده‌ای مواجه‌ایم ابراز کرد: علاوه براین بهره‌مندی از دانش فنی و نیز دسترسی به فناوری روز نیز از دیگر موانع پیشرو است به نحوی‌که مجموعه مشکلات عنوان شده باعث می‌شود که معدنکار دست از اقدام برای فرآوری بکشد.
   با خاک‌فروشی به بازگشت هزینه استخراج بسنده می‌شود
باختری با اشاره به اینکه دراین شرایط معدنکار نهایتا سنگی که ازمعدن استخراج می‌کند را به صورت خام به بازار ارائه می‌دهد،ابراز کرد: دراین فرایند تنها بازگشت هزینه استخراج عاید معدنکار خواهد شد یعنی ارزش افزوده آنچنانی نه برای فعالیت معدنی و نه معدنکار ایجاد خواهد شد.
این معدنکار همدانی با تاکید براینکه ما دراستان همدان برای تمامی مواد معدنی ظرفیت ایجاد صنایع فرآوری را داریم، اظهارکرد: مثلا در خصوص ماده معدنی فلدسپات اگر فرآوری انجام شود ارزش افزوده بسیار بالایی عاید کشور خواهد شد البته درحال حاضر این ماده معدنی تا حدی دراستان فرآوری میی‌شود اما مسئله اینجاست که عیار معادن درحال افت کردن است بنابراین نیازمند به‌روزرسانی بر پایه فناوری‌ها نوین هستیم در غیر این صورت در آینده نزدیک کشور ما علیرغم برخورداری از ظرفیت بالایی این ماده معدنی مجبور به واردات خواهد بود.
   بازار بی کیفیت نمی پسند
وی ادامه داد: کاهش عیار معادن امری طبیعی است زیرا معادن دارای مناطق( درجه یک تا چهار) مختلف هستند بنابراین این طبیعی است که معدنکار به صورت بهینه و همزمان نسبت به استخراج دست بزند اما مسئله اینجا است که بازار این رویکرد را نمی‌پسندد به‌طوریکه قطعا پذیرای ماده معدنی با مرغوبیت بالاست پس در درازمدت یعنی یک دوره پنج ساله برداشت مناطق برتر رو به افول می‌روند و معدنکارمی‌ماند و مناطق سه و چهار حال آنکه برای افزایش کیفیت این مناطق معدنی نیازمند فرآوری پیشرفته هستیم.
مع الوصف با توجه به آنچه گفته شد این روزها فرسودگی ماشین‌آلات معدنکاوی، اعطای بی‌ضابطه معدن به اشخاص غی متخصص، فقدان اکتشافات سیستماتک و نبود بانک اطلاعاتی اکتشافی طی سال‌های گذشته سهم این منابع خدادادی در رشد اقتصادی همدان را به امری مبهم بدل کرده است حال آنکه در نبود فرآوری پیشرفته این سهم مبهم و اندک به معنای واقعی هیچ می‌شود بنابراین لازم است در همه بخش و مواد معدنی نسبت به تجهیز معدن به صنایع فرآوری اقدام لازم صورت پذیرد.

طاهره ترابی مهوش