جهانآباد در مسیر رشد
مناطق ویژه اقتصادی بهعنوان یکی از ابزارهای راهبردی توسعه صنعتی، جذب سرمایهگذاری و تسهیل تجارت خارجی، جایگاهی حیاتی در رشد و تحول اقتصادی کشور دارند. این مناطق با فراهمسازی زیرساختهای اختصاصی، ارائه مشوقها و معافیتهای گمرکی و ایجاد محیطی رقابتپذیر، بستر لازم برای شکوفایی تولید، رونق صادرات و اشتغال گسترده را فراهم میکنند و طی سالهای اخیر در کانون سیاستگذاریهای اقتصادی کشور قرار گرفتهاند.
بااینحال، منطقه ویژه اقتصادی جهانآباد در شهرستان فامنین که از موقعیت جغرافیایی مناسب، دسترسی به شبکههای حملونقل و ظرفیتهای بالقوه برخوردار بوده، سالها در شرایط رکود و بلاتکلیفی قرار داشته است و برخلاف وعدهها و برنامهریزیهای اولیه، این منطقه نتوانست وارد فاز عملیاتی شود. در طول سالیان بهدلیل موانعی همچون ضعف زیرساخت، نبود کد گمرکی و تأخیر در تأمین مالی، عملاً از ریل توسعه نیز خارج شده بود؛ درنتیجه بخش قابل توجهی از فرصتهای اقتصادی، تولیدی و اشتغالزایی آن بیاستفاده باقی ماند.
اکنون اما به نظر میرسد موتور توسعه جهانآباد دوباره روشن شده است؛ با تغییر رویکرد در سطح ملی و استانی و پیگیریهای مستمر مدیران ارشد استان، گامهای مهمی برای فعالسازی مجدد این منطقه برداشته شده است. اقداماتی همچون دریافت مجوز استقرار گمرک، اجرای طرحهای زیربنایی نظیر انتقال پساب، برق، گاز و آب و آغاز فرآیند جذب سرمایهگذار، ازجمله نشانههایی هستند که امید به آینده این منطقه را بار دیگر زنده کردهاند.
در این گزارش با استناد به سخنان مصطفی حقیقی، مدیرعامل شرکت شهرکهای صنعتی استان همدان، ابعاد مختلف پیشرفتهای اخیر در منطقه ویژه اقتصادی جهانآباد بررسی شده است؛ از جزئیات پروژههای زیرساختی و برنامههای واگذاری زمین به سرمایهگذاران، تا میزان آمادگی برای استقرار صنایع و تحقق اهداف کلان اشتغالزایی. درعینحال، هدف گزارش فقط ارائه تصویری از اقدامات انجامشده نیست؛ بلکه مطالبهگری درباره تحقق کامل وعدهها و تبدیل این پروژه ملی به پیشران اقتصادی مؤثر برای فامنین و استان همدان، در مرکز توجه قرار دارد.
تأمین زیرساختهای کلیدی منطقه ویژه اقتصادی جهانآباد درحال کامل شدن
مدیرعامل شرکت شهرکهای صنعتی استان همدان از پیشرفت چشمگیر زیرساختهای منطقه ویژه اقتصادی جهانآباد خبر داد و گفت: گرفتن کد گمرکی این منطقه در پایان سال 1403 نهایی و رسانهای و مجوز استقرار گمرک نیز از سوی دولت و گمرک جمهوری اسلامی ایران صادر شده است.
مصطفی حقیقی افزود: پس از کسب پروانه، دریافت کد گمرکی ضروری بود که با تحقق آن، امکان صدور پروانه بهرهبرداری از سوی دبیرخانه مناطق ویژه فراهم شد؛ درحال حاضر کد گمرکی، طرح جامع مصوب هیئت وزیران و تأییدیههای لازم گرفته شده است.
یکی از گامهای کلیدی در حوزه زیرساختی به گفته حقیقی، پروژه خط انتقال پساب به منطقه ویژه بهشمار میرود که سالها مسکوت مانده بود.
وی دراینباره گفت: با پیگیری دکتر حاجیبابایی، هفته گذشته قرارداد این پروژه با اعتباری بالغبر 330 میلیارد تومان منعقد شد.
مدیرعامل شرکت شهرکهای صنعتی استان همدان به حل مشکل تأمین برق و گاز منطقه نیز اشاره کرد و افزود: پست 63 کیلوولت مصوب و قرارداد تأمین برق با وزارت نیرو بسته شده است؛ طراحی و خرید تجهیزات خط انتقال گاز نیز انجام شده و اکنون در مرحله تملک اراضی قرار دارد.
حقیقی همچنین تصریح کرد: خط انتقال آب نیز طبق برنامهریزی، ظرف یکسال آینده تکمیل خواهد شد؛ درمجموع، زیرساختهای اصلی شامل آب، برق و گاز در مسیر تکمیل قرار دارند و این اقدامات بستر لازم برای واگذاری اراضی به سرمایهگذاران را فراهم کردهاند.
وی اعلام کرد: هماکنون تعدادی سرمایهگذار در صف دریافت زمین قرار دارند؛ در نیمه دوم سال 1404، پس از صدور پروانه بهرهبرداری از سوی دبیرخانه، فاز عملیاتی واگذاری زمین به متقاضیان داخلی و خارجی آغاز خواهد شد.
مدیرعامل شرکت شهرکهای صنعتی استان همدان همچنین از طراحی ویژه برای 100 هکتار نخست منطقه خبر داد و گفت: برای این اراضی برنامهریزی جهت استقرار هفت گروه صنعتی انجام و مجوزهای زیستمحیطی آن نیز گرفته شده است؛ در اردیبهشتماه سال جاری هم هیئتی از دو کشور خارجی از منطقه بازدید کردند و مذاکرات سرمایهگذاری درحال انجام است.
حقیقی تأکید کرد: با حل چالشهای زیرساختی، منطقه ویژه اقتصادی جهانآباد آماده ورود به فاز عملیاتی سرمایهگذاری است و از نیمه دوم سال آینده، شاهد استقرار واحدهای صنعتی و آغاز فعالیتهای اقتصادی خواهیم بود.
تأمین اعتبار کامل برای تکمیل زیرساختها
وی با تأکید بر تأمین اعتبارات لازم برای اجرای طرحهای زیرساختی منطقه، بیان کرد: اعتبار 330 میلیارد تومانی برای اجرای خط انتقال پساب قبلاً اعلام شده بود؛ همچنین، پروژه گازرسانی به منطقه ویژه حدود یکهزار و 200 میلیارد تومان هزینه دارد که تأمین آن انجام شده است.
مدیرعامل شرکت شهرکهای صنعتی استان همدان افزود: پست برق منطقه ویژه با اعتباری بالغبر 200 میلیارد تومان و با مشارکت وزارت نیرو تأمین اعتبار شده و مراحل اجرایی آن پیش میرود؛ بخش عمده این اعتبارات از منابع داخلی وزارت صنعت، معدن و تجارت و شرکت شهرکهای صنعتی تأمین شده است.
حقیقی با اشاره به حمایتهای مؤثر نماینده مردم همدان و فامنین در مجلس شورای اسلامی و استاندار همدان، اظهار کرد: درحال حاضر هیچ مانعی ازنظر مالی در مسیر توسعه زیرساختهای منطقه وجود ندارد و تا پایان امسال، اتفاقات عملیاتی مهمی در منطقه ویژه رقم خواهد خورد که مردم آنها را مشاهده خواهند کرد.
برنامه اشتغالزایی 30 هزار نفری با بازنگری واقعبینانه
وی با اشاره به بازنگری در برنامه اشتغالزایی، گفت: طرح اشتغالزایی منطقه ویژه طی چند مرحله دچار تغییر و بهدلیل ضرورت مدیریت منابع، ازجمله آب و برق، ساختار اشتغال منطقه بازطراحی شده است.
مدیرعامل شرکت شهرکهای صنعتی استان همدان ادامه داد: بخشی از اراضی منطقه به فعالیتهای بندرگاهی و ایجاد بندر خشک اختصاص یافتهاند که هرچند تأثیر زیادی در اشتغال غیر مستقیم دارند، اما در اشتغال مستقیم اثرگذاری آنها کمتر است.
حقیقی با اشاره به ضرورت انطباق برنامهها با ظرفیتهای منطقه، خاطرنشان کرد: ساختار اقتصادی منطقه براساس منابع موجود، بهویژه آب و انرژی، طراحی شده است؛ در گذشته این محدودیتها کمتر درنظر گرفته میشد، اما اکنون با توجه به شرایط کشور، مکلف به رعایت این تناسب هستیم.
وی عنوان کرد: با وجود این بازنگریها، ظرفیت رسیدن به عدد 30 هزار شغل تا پایان برنامه همچنان وجود دارد؛ فقط نسبت اشتغال مستقیم و غیر مستقیم درحال بازتعریف است.
اتصال ریلی در مسیر اجرا؛ طرح در دست مشاوره و پیگیری ملی
مدیرعامل شرکت شهرکهای صنعتی استان همدان در ادامه به زیرساختهای حملونقلی اشاره کرد و گفت: برای اتصال منطقه ویژه اقتصادی جهانآباد به شبکه ریلی کشور، موضوع احداث یک آنتن ریلی اختصاصی در جلسهای با مسئولان راهآهن مطرح شده و در دستور کار قرار گرفته است.
حقیقی افزود: طرح مطالعاتی اتصال ریلی در دست مشاور است و اکنون درحال رایزنی با شرکت راهآهن استان و کشور هستیم؛ با توجه به همجواری منطقه با خطوط اصلی غرب کشور، جانمایی اولیه انجام شده و امیدواریم تا پایان سال، مصوبات نهایی در وزارتخانههای مربوطه به سرانجام برسند.
مدیریت منابع آبی و حفاظت محیط زیست؛ تأمین آب از پساب بهجای منابع زیرزمینی
وی در بخش پایانی سخنان خود به مسائل زیستمحیطی پرداخت و گفت: یکی از دلایل اجرای پروژه انتقال پساب از همدان به منطقه ویژه، جلوگیری از مصرف آبهای زیرزمینی و سطحی است؛ در شرایطی که سال سختی برای اقتصاد استان را پشت سر گذاشتیم، تصمیم بر این شد که از منابع پایدار استفاده کنیم.
مدیرعامل شرکت شهرکهای صنعتی استان همدان همچنین اظهار کرد: پساب نیروگاه شهیدمفتح نیز بهعنوان منبعی قابل اتکا در دستور بهرهبرداری صنعتی قرار دارد؛ با تغییر فناوری این نیروگاه به سیکل خشک، بیش از سه میلیون متر مکعب پساب آزاد خواهد شد که بخش قابل توجهی از نیاز آبی صنایع منطقه را تأمین میکند.
حقیقی تأکید کرد: توسعه منطقه ویژه اقتصادی جهانآباد بر پایه حفظ منابع طبیعی و بهرهبرداری از پساب طراحی شده است. این الگو امکان توسعه صنعتی پایدار در منطقهای کمآب مانند فامنین را فراهم میکند؛ بدون وابستگی به منابع زیرزمینی و با رویکردی محیطزیستمحور.
از سکون تا تحرک؛ چشمانتظار تحقق وعدهها
براساس آنچه در این گزارش مطرح شد، منطقه ویژه اقتصادی جهانآباد پس از سالها رکود و بلاتکلیفی، اکنون به مرحلهای رسیده که زیرساختهای حیاتی آن ازجمله آب، برق، گاز، پساب و کد گمرکی درحال تکمیل هستند؛ این پیشرفتها بهویژه در حوزه تأمین مالی پروژهها، نوید ورود منطقه به فاز عملیاتی را میدهد. آنهم در شرایطی که پیش از این، موانع متعدد زیرساختی، مانع از جذب سرمایهگذار و استقرار واحدهای تولیدی بود.
بااینحال، مرحله کنونی را باید نقطه عطفی در فرآیند توسعه منطقه دانست؛ نقطهای که از این پس، بیش از وعدهسازی، نیازمند اجرا، پیگیری و پاسخگویی است. تجربه پروژههای مشابه در کشور نشان داده که عبور از مرحله طرح و تأمین اعتبار، بهتنهایی کافی نیست و تحقق اثر میدانی، نیازمند هماهنگی، استمرار و مدیریت میدانی مؤثر است.
مردم و فعالان اقتصادی استان همدان اکنون با امید به آینده، در انتظار هستند که وعدهها رنگ واقعیت بگیرند و منطقه ویژه اقتصادی جهانآباد نهفقط بهعنوان یک پروژه کاغذی، بلکه بهعنوان محرکی ملموس برای رشد اقتصادی و اشتغالزایی در منطقه عمل کند. طی کردن این مسیر آغاز شده؛ اما تحقق هدف در گرو شفافیت، زمانبندی دقیق و مطالبهگری مستمر از سوی رسانهها، نهادهای نظارتی و خودِ مردم است.
